Viêm da cơ địa là một trong nhưng bệnh lý về da liễu phổ biến hiện nay với tỷ lệ mắc ngày càng tăng cao. Bệnh đặc trưng với những cơn ngứa ngáy theo nhiều cấp độ kèm theo nhiều triệu chứng khác như da nứt nẻ, chảy máu... Bệnh được đánh giá không quá nguy hiểm nhưng lại gây ra những ảnh hưởng về sức khỏe, bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày của người bệnh.

Tổng quan bệnh viêm da cơ địa

Nguyên nhân

• Cơ địa nhạy cảm: Những người nhạy cảm với các tác nhân từ môi trường như thời tiết thay đổi, bụi bặm, phấn hoa, các loại hóa chất tẩy rửa... từ môi trường hoặc do tính chất công việc.
• Dị ứng thức ăn: Nếu có cơ địa dễ dị ứng với một số loại thực phẩm như hải sản, sữa, đậu, bột mì... sẽ dễ dàng khởi phát các triệu chứng bệnh.
• Da mất đi khả năng tự bảo vệ: Tình trạng suy giảm nồng độ lipid trên da làm làn da dễ bị khô, cứng do mất nước, suy giảm sức đề kháng, tế bào da bị biến dạng... Và đây chính là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập gây bệnh.
• Dị ứng nguyên nội sinh: Trong huyết thanh của một số người có chứa kháng thể IgE dễ kích thích sản sinh T lympho và IgE gây ra viêm nhiễm với các triệu chứng nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy trên da.
• Trạng thái cảm xúc: Một số nghiên cứu cho thấy căng thẳng và stress kéo dài cũng là nguyên nhân hàng đầu gây kích phát các triệu chứng dị ứng.
• Xuất phát từ bệnh lý: Những người có tiền sử bệnh lý viêm mũi dị ứng hay hen suyễn cũng dễ dàng kéo theo viêm da cơ địa.

Triệu chứng

• Ngứa ngáy: Người bệnh ngứa ngáy và nổi mề đay do cơ thể sản sinh các hoạt chất histamine kích thích cơn ngứa. Hoạt chất này được tiết ra khi cơ thể phát hiện các tác nhân gây bệnh.
• Nổi mẩn đỏ: Trên bề mặt da xuất hiện các đốm mẩn đỏ hình đồng tiền và bong tróc nằm rải rác ở những vùng da trên cơ thể. Càng gãi ngứa nhiều thì càng nổi nhiều mụn nước trên da khó chịu.
• Phù nề: Sau khi những đốm mụn nước bị vỡ ra sẽ gây ra tình trạng phù nề kèm theo vừa sưng vừa nóng tại vùng da bị viêm.
• Đóng vảy: Tại vị trí vùng da bị viêm sau khi bị khô sẽ gây đóng vảy tiết vàng, gây ra các vết nứt và tiếp diễn tình trạng ngứa ngáy trong suốt một thời gian dài.
• Tổn thương da lan rộng: Chất dịch nhầy chảy ra từ vùng da bị tổn thương là điều kiện thuận lợi phát triển của các loại vi khuẩn, gây ra nhiễm trùng kế phát và bắt đầu lan rộng ra khắp các vùng da khác.
• Một số triệu chứng khác: Mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, mất ngủ, suy nhược cơ thể...

• Đối với trẻ em dưới 3 tháng tuổi: Trẻ sơ sinh là độ tuổi dễ bị viêm da cơ địa nhất do sức đề kháng yếu kém. Trên bề mặt da ở hai bên mũi, miệng, má... nổi rất nhiều đốm mẩn ngứa, sưng và trợt da.
• Đối với trẻ em dưới 5 tuổi: Một số triệu chứng điển hình như vùng da quanh cổ, lòng bàn chân, xung quanh mắt cá, khuỷa tay... có vảy phấn trắng, phát ban, không sốt. Sau một thời gian làn da bị tổn thương này khô cứng lại và dày lên.
• Đối với trẻ từ 15 tuổi trở lên và người lớn: Nổi nhiều đốm mụn nước, phát ban mụn đỏ ở những vị trí phổ biến như các nếp gấp tại kẽ chân, kẽ tay, nách, vùng mặt, cổ...

Bệnh viêm da cơ địa có nguy hiểm không?

• Viêm da cơ địa gây ngứa ngáy khiến người bệnh gãi nhiều làm cho vùng da nổi mẩn ngứa càng bị tổn thương nặng hơn. Không những vậy, móng tay tiếp xúc với vết thương có thể gây nhiễm trùng, viêm loét, thậm chí là hoại tử.
• Trường hợp bị viêm da cơ địa bội nhiễm do virus còn có thể biến chứng ảnh hưởng tổn thương nội tạng, suy tạng và tử vong nếu bệnh tiến triển nặng không thể phục hồi.
• Những người bị viêm da cơ địa mạn tính nếu lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc điều trị sai cách sẽ gây nổi mẩn đỏ toàn thân, cực kỳ ngứa và sốt rét.
• Những tổn thương viêm da cơ địa xuất hiện ở vùng quanh mắt có thể làm ảnh hưởng đến thị giác. Điển hình là một số bệnh như viêm mí mắt, viêm kết mạc mắt, viêm tuyến lệ do chảy nước mắt liên tục...
• Các đốm mẩn đỏ, mụn nước biến mất do viêm da cơ địa sẽ để lại sẹo, thâm mất thẩm mỹ khiến người bệnh kém tự tin trong giao tiếp.
• Ngoài ra, một số biến chứng khác của viêm da cơ địa phổ biến khác như hen suyễn, suy hô hấp, hen phế quản, viêm mũi dị ứng...

Chẩn đoán bệnh viêm da cơ địa

• Ngứa ngáy
• Vị trí và kích thước vết tổn thương trên da ở từng đối tượng. Với trẻ em thường xuất hiện các vết mẩn đỏ, ngứa trên mặt, vùng duỗi gấp tay, chân. Với người lớn sẽ có biểu hiện dày da tại các vùng nếp gấp
• Viêm da cấp độ mạn tính và tái đi tái lại nhiều lần.
• Tiền sử bệnh lý của bản thân và gia đình về một số bệnh lý dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hay đã từng có người bị viêm da cơ địa.

• Dị ứng thức ăn
• Viêm môi
• Da khô
• Mặt đỏ hoặc tái nhợt
• Xuất hiện chàm ở bàn tay
• Nhiễm trùng da và tái phát thường xuyên
• Đục thủy tinh thể
• Kích thích những triệu chứng ở mắt, viêm kết mạc mắt
• Dày sừng nang lông
• Mỗi khi ra mồ hôi sẽ bị ngứa ngáy
• Vẩy phấn trắng trên da
• Phản ứng da tức thì type 1 dương tính
• Xét nghiệm máu cói tăng nồng độ IgE
• Độ tuổi phát bệnh sớm

Phương pháp trị viêm da cơ địa

1. Điều trị bằng thuốc Tây

• Điều trị bằng các loại thuốc bôi có chứa thành phầm corticosteroid trong một khoảng thời gian ngắn, thường là không quá 7 ngày.
• Sử dụng bôi kết hợp thuốc Tacrolimus không chứa Corticoid. Đây là loại thuốc thế hệ mới được sử dụng phổ biến trong điều trị viêm da cơ địa.
• Dùng thuốc kháng histamine để cải thiện triệu chứng ngứa.
• Trường hợp người bệnh bị viêm da cơ địa có bộ nhiễm phải kết hợp sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị.
• Kết hợp chăm sóc da bằng các loại kem dưỡng ẩm.

Điều trị viêm da cơ địa bán cấp

Điều trị viêm da cơ địa cấp tính

• Ưu tiên sử dụng kem dưỡng ẩm để làm dịu và mềm da.
• Bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc bôi có chứa thành phần Corticoid như Diprosalic hoặc Ladorvan, Gentrisone kết hợp sử dụng kháng sinh đường uống để phòng ngừa tình trạng bội nhiễm.
• Sử dụng thuốc kháng histamine để giảm ngứa. Tùy từng đối tượng mắc bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại thuốc phù hợp. Cụ thể với trẻ em sẽ được kê đơn loại thuốc dạng siro như Clarityn hoặc Aerius, còn trẻ lớn và người trưởng thành thì dùng thuốc dạng viên nén như Fexofenadin, Clarityn...

Điều trị viêm da cơ địa giai đoạn mạn tính

• Bôi kem dưỡng ẩm hằng ngày để làm mềm da, nên ưu tiên sử dụng những loại kem hoặc sữa tắm dịu nhẹ, chiết xuất từ các thành phần thảo dược sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn, tránh gây kích ứng da.
• Bôi kem có chứa Corticoid theo liều lượng và thời gian quy định của bác sĩ, thường là sử dụng dưới 7 ngày. Cụ thể, sử dụng hydrocostison từ 1 - 2.5% (đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ) hoặc Clobetason, Desonid, Butyrat (dùng cho người lớn). Với những vùng da dày bị viêm da cơ địa thì có thể sử dụng loại thuốc có hoạt tính mạnh hơn là Clobetasol propionat.
• Sử dụng thuốc Tacrolimus không chứa corticoid được đánh giá là loại thuốc mới đem lại hiệu quả khả quan, đem lại khả năng ức chế hệ miễn dịch và có thể được sử dụng thay thế cho thuốc corticoid vừa hiệu quả vừa không gây ra tác dụng phụ.
• Kết hợp thuốc kháng histamine (Chlorpheniramin 4mg/ Fexofenadin 180mg/ Certerizin 10mg) để cải thiện tình trạng ngứa ngáy. Và trong một số trường hợp bệnh nặng sẽ được chỉ định sử dụng corticoid đường uống. Lưu ý việc sử dụng thuốc cần tuân thủ tuyệt đối hướng dẫn của bác sĩ để tránh gây ra tác dụng phụ hay tình trạng nhờn thuốc.

• Dùng dung dịch Jarish, thuốc tím 1/10.000, nước muối sinh lý 0.9% để hỗ trợ diệt khuẩn;
• Salicyle 5%, 10%, ichthyol, mỡ goudron, crysophanic để giúp da bong vảy;
• Nhóm thuốc cephalosphorin thế hệ 1 để chống nhiễm khuẩn;
• Dùng urea 10% hoặc petrolatum có khả năng làm ẩm và dưỡng da.
• Một số loại thuốc khác như methotrexate với liều lượng do bác sĩ chỉ định.

2. Chữa bằng các bài thuốc dân gian

• Lá khế: Chỉ cần một nắm lá khế tươi rửa sạch nấu lên để lấy phần nước tắm hằng ngày giúp cải thiện nhanh chóng triệu chứng bệnh, đặc biệt là giảm ngứa hiệu quả.
• Lá ổi: Lá ổi có chứa nhiều hoạt chất có dược tính tốt trong việc cải thiện triệu chứng bệnh viêm da cơ địa. Lá ổi tươi rửa sạch, giã nát lấy nước cốt rồi xoa đều lên vùng da bị viêm. Kiên trì thực hiện ngày 2 lần sẽ đem lại hiệu quả rõ rệt.
• Lá trầu không: Ngâm lá trầu không vào nước muối và rửa sạch để loại bỏ hết bụi bẩn cùng vi khuẩn. Vò nát lá rồi cho vào nồi nước sôi và dùng nước này để tắm hằng ngày cũng có tác dụng cải thiện triệu chứng bệnh viêm da cơ địa tốt.
• Lá lốt: Cách chế biến lá lốt trong điều trị viêm da cơ địa rất đơn giản. Sử dụng lá lốt tươi rửa sạch, giã nát đắp lên da hoặc nấu nước tắm đều được. Những dược tính tự nhiên kháng khuẩn, chống viêm trong lá lốt giúp hỗ trợ cải thiện bệnh hiệu quả.
• Cỏ vòi voi: Chuẩn bị một nắm lá cỏ vòi voi tươi và ngâm vào nước muối và rửa sạch. Cho cỏ vòi voi vào nồi nước có pha một ít muối, nấu sôi lên thì lọc lấy phần nước để tắm hoặc rửa vùng da bị tổn thương hằng ngày.
• Tỏi đen: Trong tỏi đen có chứa hàm lượng cao hoạt chất Allicin có khả năng kháng khuẩn cực mạnh, ngăn ngừa sự xâm nhập của các loại vi khuẩn. Tùy vào sở  thích mà người bệnh có thể ăn tỏi đen trực tiếp hoặc dùng tỏi để chà xát lên vùng da nổi nhiều mẩn ngứa.

3. Chữa bệnh theo Đông y

• Ké đầu ngựa: Với đặc tính kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ điều trị tốt triệu chứng nổi mụn nhọt, mẩn ngứa khó chịu.
• Kim ngân hoa: Khả năng sát khuẩn, kháng viêm của vị thuốc này rất mạnh và được mệnh danh là "kháng sinh tự nhiên" hiệu quả và an toàn. Đồng thời, kim ngân hoa còn giúp thanh nhiệt, giải độc tốt.
• Bồ công anh: Công dụng chính là giải độc, thanh nhiệt, giảm ngứa, tiêu sưng, tán viêm... nên được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc chữa viêm da cơ địa, viêm da nổi mẩn...
• Tang bạch bì: Đây là vỏ rễ của cây dâu tằm, có tính hàn, vị hơi ngọt với công dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm đau hiệu quả.
• Đơn đỏ: Có khả năng hỗ trợ giảm sưng, giảm đau trong các bệnh lý về da điển hình như viêm da cơ địa.

4. Điều trị bằng liệu pháp ánh sáng

5. Biện pháp xử lý tại nhà

• Bôi kem dưỡng ẩm: Ưu tiên sử dụng các sản phẩm kem dưỡng ẩm lành tính, có chứa thành phần hydrocortisone thấp hoặc có chiết xuất từ thảo dược thiên nhiên, không hương liệu hay chất bảo quản để giảm ngứa và kiểm soát bệnh.
• Chọn xà phòng dịu nhẹ: Để tránh làm cho tình trạng bệnh thêm nặng, người bạn nên chọn lựa loại xà phóng, sữa tắm dịu nhẹ và làm sạch da, giữ nước cũng như hạn chế tình trạng khô nứt da.
• Tắm nước ấm: Người bệnh viêm da cơ địa tắm nước ấm có pha một chút bột yến mạch nguyên cám hoặc baking soda không chỉ giúp cải thiện cơn ngứa ngáy mà còn có khả năng dưỡng ẩm tuyệt vời.

Lưu ý trong điều trị và phòng ngừa

• Dù điều trị bằng phương pháp nào thì để chữa bệnh viêm da cơ địa cũng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ. Tuân thủ các nguyên tắc điều trị và kết hợp chăm sóc tại nhà mới đem lại hiệu quả tối ưu nhất.
• Tạo thói quen giữ vệ sinh mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý 0.9%. Tắm rửa kỹ lưỡng, không tắm bằng nước quá lạnh hoặc quá nóng.
• Sau khi tắm xong phải bôi kem dưỡng ẩm, đặc biệt là vào mùa đông. Ưu tiên sản phẩm không chứa hương liệu và chất bảo quản.
• Tránh mặc quần áo bó sát, vải da không thấm hút để tránh gây bí bách cho da, dễ kích phát viêm da cơ địa.
• Luôn giữ cho môi trường sống hằng ngày sạch sẽ, thoáng mát, kết hợp cân bằng độ ẩm trong không khí bằng thiết bị lọc hoặc máy tạo ẩm.
• Loại bỏ tác nhân gây dị ứng như không tiếp xúc với gia cầm, gia súc, không ăn thức ăn dị ứng...
• Tránh căng thẳng quá mức, ngủ nghỉ đúng giờ giấc sẽ giúp bạn có một sức đề kháng tốt phòng ngừa bệnh viêm da cơ địa hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm:

• Viêm da cơ địa ở người lớn: Biểu hiện (Hình ảnh) và cách điều trị
• Viêm da cơ địa ở trẻ em: Nguyên nhân và phương pháp điều trị
• 10 loại thuốc bôi viêm da cơ địa thường dùng theo toa phổ biến
• Viêm da cơ địa tắm lá gì tốt? 9 loại lá giúp bệnh thuyên giảm