Lồi Đĩa Đệm và Thoát Vị Đĩa Đệm: Cách Phân biệt – Điều trị

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ CK I BÁC SĨ DOÃN HỒNG PHƯƠNG

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Đặt lịch hẹnXem hồ sơ

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CK I BÁC SĨ DOÃN HỒNG PHƯƠNG

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Đặt lịch

Lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm đều là những trạng thái bệnh lý thường gặp ở các đĩa đệm nằm trên cột sống. Trong đó lồi đĩa đệm là giai đoạn đầu của thoát vị đĩa đệm, xảy ra khi đĩa đệm chỉ vừa lồi ra nhưng nhân nhầy vẫn còn nằm trong bao xơ. Vậy triệu chứng cũng như nguyên nhân gây ra của 2 bệnh lý này có giống nhau không? Cách phân biệt và điều trị như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây. 

Cách phân biệt lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm

Đĩa đệm là một khối có hình đĩa, nằm giữa hai đốt sống kề cận nhau. Về mặt cấu trúc, đĩa đệm có cấu tạo gồm một lớp bao xơ bên ngoài khá dày và chắc chắn, nhân nhầy bên trong lỏng, có màu giống như lòng trắng trứng. Đĩa đệm đảm nhiệm chức năng giảm áp lực và sự ma sát giữa hai đốt sống khi chúng ta đi lại, sinh hoạt hay cử động mạnh…

Vì nhiều nguyên nhân khác nhau khiến đĩa đệm bị tổn thương, từ đó phát sinh nhiều bệnh lý như phồng lồi đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm có mảnh rời… Trên thực tế, lồi đĩa đệm chính là thể nhẹ của thoát vị đĩa đệm. Vậy dựa vào đâu để phân biệt 2 trạng thái tổn thương này?

Lồi đĩa đệm

Phồng lồi đĩa đệm chính là giai đoạn đầu của thoát vị đĩa đệm, xảy ra khi đĩa đệm bị tổn thương nhẹ gây ra sự lỏng lẻo, nhân nhầy đã thoát ra nhưng vẫn còn nằm trong bao xơ chưa chảy ra ngoài. Tình trạng này khiến bao xơ phình lên và chèn ép lên dây thần kinh (không nhiều) và gây đau đớn, nhức mỏi tại các đốt sống, có thể lan khắp mọi cơ quan trên cơ thể.

Lồi đĩa đệm có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau như lồi đĩa đệm cột sống thắt lưng, lồi đĩa đệm cột sống cổ… Trong đó, theo một thống kê cho thấy có khoảng 90% người bị lồi đĩa đệm ở đoạn cột sống L4 L5, L5 S1 hoặc C5 C6… Đây đều là những vị trí khi bị lồi đĩa đệm sẽ gây áp lực rất lớn lên dây thần kinh và tạo tiền đề cho thoát vị đĩa đệm tấn công.

Nguyên nhân chính gây lồi đĩa đệm là do các nguyên nhân như:

• Ảnh hưởng từ sự lão hóa do tuổi tác ngày càng cao.
• Bị chấn thương do va đập mạnh khi bị tai nạn, té ngã, chơi thể thao…
• Do tính chất công việc bắt buộc phải cúi khom người quá mức, ngồi lâu một chỗ, đứng nhiều…
• Người bị thừa cân – béo phì
• …

Đau nhức, tê ngứa và lan xuống chân, tay là những triệu chứng thường gặp nhất của bệnh lồi đĩa đệm cột sống. Các cơn đau này thường xuất hiện nhiều vào ban đêm, sáng sớm hoặc khi thời tiết có sự thay đổi đột ngột. Tuy nhiên, những triệu chứng chưa quá nghiêm trọng và có thể được cải thiện bằng các biện pháp giảm đau tại nhà như nhiệt trị liệu hoặc uống thuốc giảm đau…

Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng lớp bao xơ đĩa đệm bị rách, nhân nhầy chảy ra ngoài và tích tụ lại gây chèn ép mạnh mẽ lên các dây thần kinh. Vì khi lồi đĩa đệm trong thời gian dài, không được can thiệp điều sớm cộng với những tác động của nhiều tác nhân hằng ngày như khuân vác vật nặng, vận động mạnh đến mức chấn thương, ít vận động… khiến nhân nhầy bên trong thoát ra và lệch khỏi vị trí trung tâm và thoát hẳn ra ngoài.

Đây cũng chính là sự khác biệt giữa lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm. Vì khi đĩa đệm đã thoát vị tức là nhân nhầy thoát ra ngoài, các triệu chứng bệnh phức tạp hơn và dễ phát sinh biến chứng hơn giai đoạn đầu là lồi đĩa đệm. Lúc này ngoài các triệu chứng cơ bản như đau nhói, nhức mỏi, tê bì tay chân, người bệnh thoát vị đĩa đệm còn phải đối mặt với biến chứng nguy hiểm do hệ thần kinh bị ảnh hưởng như:

• Teo cơ, suy giảm khả năng vận động, thậm chí dẫn đến bại liệt, tàn phế vĩnh viễn;
• Rối loạn cảm giác;
• Rối loạn đại tiểu tiện;
• Hội chứng đau khập khễnh cách hồi;

Các biện pháp điều trị lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm

Sự khác biệt về tính chất tổn thương cũng chính là yếu tố quyết định việc điều trị đơn giản hay phức tạp. Theo các chuyên gia, lồi đĩa đệm là giai đoạn nhẹ của thoát vị đĩa đệm nên các triệu chứng thường không quá nghiêm trọng, nếu được phát hiện sớm và điều trị sẽ nhanh chóng khỏi bệnh.

Ngược lại, nếu người bệnh chủ quan lơ là trong điều trị giai đoạn này, để bệnh tiến triển thành thoát vị đĩa đệm, không chỉ gây những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, khả năng vận động mà còn rất khó chữa trị, thậm chí khả năng chữa khỏi hoàn toàn gần như bằng 0. Vì lúc này, toàn bộ cấu trúc đĩa đệm đã bị tổn thương, rách hoàn toàn nên không còn khả năng phục hồi nữa.

Vì vậy, các chuyên gia xương khớp khuyến cáo người bệnh ngay khi phát hiện các triệu chứng ban đầu của lồi đĩa đệm, hãy chủ động thăm khám để được chữa trị kịp thời. Về cơ bản, quá trình chữa trị phình lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm sẽ có những điểm chung vì mục đích cuối cùng đều là giảm đau, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Riêng khi bị biến chứng thoát vị đĩa đệm sẽ được áp dụng điều trị bằng các biện pháp chuyên sâu.

Dưới đây là một số biện pháp điều trị lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm hiệu quả bệnh nhân có thể tham khảo và áp dụng như:

1. Điều trị không dùng thuốc

Điều trị không dùng thuốc luôn là phương pháp được ưu tiên trong điều trị lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm. Hầu hết các biện pháp này đều đem lại hiệu quả cải thiện triệu chứng nhanh và bảo tồn chức năng đĩa đệm cũng như không gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp giúp cải thiện hiệu quả các triệu chứng đau nhức, khó chịu của lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm. Tùy theo mức độ bệnh của từng người mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các bài tập phù hợp với người bệnh. Một chương trình vật lý trị liệu cơ bản có thể gồm một số bài tập như:

• Bài tập thể dục nhịp điệu giúp giảm đau lưng, đau cổ.
• Bài tập kéo giãn cột sống trị thoát vị đĩa đệm giúp làm giãn các cơ khớp, lấy lại sự dẻo dai.
• Bài tập kích thích đến các khối cơ, khớp, đồng thời kích thích quá trình tăng sinh endorphin, một chất dẫn truyền thần kinh giúp hỗ trợ giảm đau nhiên và cải thiện tâm trạng hiệu quả.

Xoa bóp massage

Đây là phương pháp hiệu quả bất kỳ ai cũng có thể áp dụng được, đặc biệt ở những người bị lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm. Không chỉ có khả năng giảm đau mà các động tác massage xoa bóp, day, ấn với lực đạo vừa phải còn giúp kích thích tuần hoàn máu và hỗ trợ làm tăng sức khỏe.

Y học ghi nhận có hơn khoảng 80 kiểu massage trị liệu với đa dạng các thủ thuật, kỹ thuật. Trong đó, có những kỹ thuật đơn giản những cũng có loại phức tạp, khó thực hiện tại nhà. Vì vậy, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn chọn lựa kỹ thuật xoa bóp massage phù hợp.

Liệu pháp nhiệt

Chườm nóng và chườm lạnh là 2 liệu pháp nhiệt được áp dụng phổ biến trong hỗ trợ điều trị làm giảm các triệu chứng đau nhức do lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm. Nguyên tắc chung khi thực hiện liệu pháp này là chườm lạnh trong vòng 24 giờ đầu tính từ thời điểm bùng phát cơn đau và sau đó chườm nóng để kích thích tuần hoàn máu, chống viêm và phục hồi xương khớp. Thực hiện liệu pháp này mỗi ngày, luân phiên xen kẽ chườm nóng và chườm lạnh trong suốt quá trình điều trị sẽ đem lại hiệu quả rất rõ rệt.

Liệu pháp xung điện

Đây là liệu pháp mới hiện đại được ứng dụng trong điều trị các bệnh lý về đĩa đệm. Liệu pháp này sử dụng nguồn xung điện mô phỏng hoạt động tín hiệu truyền từ hệ thống tế bào thần kinh, từ đó tác động đến các khối cơ bắp, dây thần kinh giúp chúng co lại. Liệu pháp này được thực hiện liên tục giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau và khắc phục những tổn thương. Đồng thời, một lợi thế của liệu pháp này mà ít có phương pháp nào có được là rèn luyện sức mạnh cho cơ bắp, tăng cường khả năng phản ứng nhanh chóng với các tín hiệu tự nhiên của cơ thể.

Phương pháp Chiropractic

Chiropractic là phương pháp nắn chỉnh xương khớp, đĩa đệm bị lệch do tổn thương quay trở về vị trí ban đầu. Biện pháp này còn rất hiệu quả trong việc giảm nhanh các cơn đau ở vùng lưng dưới, tuy nhiên những trường hợp bị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ cần thận trọng khi áp dụng vì có nguy cơ gây đột quỵ.

Nghỉ ngơi nhiều hơn

Cân đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi, trong đó nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi giúp giảm sưng tại các tổn thương đĩa đệm cũng như phục hồi nhanh chóng. Các chuyên gia khuyến cáo người bị lồi đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm khi phát hiện bệnh nên dành 1 – 2 ngày nghỉ ngơi trên giường. Không nên vận động mạnh, tập thể dục quá sức hay khuân vác vật nặng. Lưu ý việc nghỉ ngơi cũng phải được sắp xếp hợp lý, tránh nằm một chỗ quá lâu vì dễ khiến cho các cơ, khớp bị co cứng.

2. Điều trị nội khoa

Để tăng hiệu quả điều trị của các biện pháp hỗ trợ cải thiện triệu chứng, tùy vào từng trường hợp bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ kê toa thuốc phù hợp để tăng hiệu quả điều trị lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm.

Nhóm thuốc giảm đau không kê đơn

Nhóm thuốc không kê đơn dùng để giảm nhanh những cơn đau nhẹ cho đến trung bình. Tùy theo từng trường hợp bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ đề nghị dùng loại thuốc phù hợp. Điển hình như:

• Acetaminophen (điển hình như Tylenol hoặc các loại khác), Naproxen (Aleve), Ibuprofen (Motrin IB, Advil…).
• Nhóm thuốc giãn cơ được dùng cho những trường hợp bị đau nhức kèm theo co thắt cơ. Loại thuốc này chỉ được dùng khi có sự chỉ định của bác sĩ vì rất dễ gây ra tác dụng phụ như choáng váng, buồn ngủ, mệt mỏi…
• Thuốc giảm đau Opioid thường dùng khi các loại thuốc trên không đem lại tác dụng hiệu quả. Một số loại thuốc thường dùng thuộc nhóm này như Codeine hoặc kết hợp với nhóm oxycodone – acetaminophen (điển hình như Roxicet, Percocet). Tuy nhiên, do thuốc có tác dụng mạnh nên thuốc chỉ được dùng để điều trị ngắn hạn vì dễ gây ra một vài tác dụng phụ như buồn ngủ, táo bón, buồn nôn, gây nghiện, lú lẫn…

Tiêm steroid

Trường hợp sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường không hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định đến liệu pháp tiêm steroid trực tiếp vào khu vực xung quanh đốt sống, các dây thần kinh cột sống. Phương pháp này còn được gọi là tiêm ngoài màng cứng và chỉ được áp dụng cho các trường hợp bị thoát bị lồi đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm nặng.

Thông qua hình ảnh chụp X quang hoặc CT, bác sĩ sẽ xác định vị trí phù hợp để tiêm steroid. Sau khi tiêm thuốc sẽ giúp cải thiện tình trạng sưng tấy, giảm đau hiệu quả và giúp người bệnh đi lại, sinh hoạt dễ dàng hơn. Hạn chế của phương pháp này là phải thực hiện nhiều lần theo liệu trình 3 mũi/ đợt, thời gian cách nhau giữa các mũi khoảng từ 3 – 7 ngày.

3. Điều trị ngoại khoa

Thông thường, khi bị lồi đĩa đệm chưa nhất thiết phải can thiệp ngoại khoa, thậm chí ngay cả khi bệnh tiến triển thành thoát vị đĩa đệm. Hầu hết các trường hợp mắc cả hai bệnh lý này đều đáp ứng tốt với các biện pháp điều trị nội khoa và điều trị không dùng thuốc, hiệu quả rõ rệt sau 4 – 6 tuần. Tuy nhiên, phẫu thuật vẫn là phương pháp dự phòng cho những trường hợp xấu, các tổn thương không thể tự phục hồi mà ngày càng diễn tiến nghiêm trọng hơn.

Một số biện pháp phẫu thuật phổ biến hiện nay như:

Mổ hở

Mổ hở hay còn được gọi là giải nén cột sống sau hoặc mở ống sống (laminectomy). Bác sĩ sẽ trực tiếp thao tác trên cơ thể người bệnh, đầu tiên là rạch một đường trên cổ hoặc lưng nhằm cắt bỏ một phần của vòng khung xương bao phủ trên tủy sống (lamina). Phương pháp này nhằm mở rộng ống sống, giải phóng áp lực đang chèn ép lên các rễ thần kinh.

Biện pháp này có một số rủi ro nhất định nếu thực hiện sai cách như gây đau lưng dai dẳng, tổn thương nghiêm trọng dây thần kinh cột sống, rò rỉ dịch não tủy…

Nội soi

Phẫu thuật lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm bằng nội soi là phương pháp mới của y học hiện đại. Biện pháp thường được áp dụng cho những trường hợp bệnh nhân điều trị nội khoa thất bại, thoát vị di trú hoặc thần kinh bị chèn ép cấp tính…

Đầu tiên, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ khoảng 2.5cm, đưa ống nội soi và các dụng cụ phẫu thuật vào ngay tại vị trí đốt sống bị tổn thương. Nhờ đó giúp giải phóng áp lực đang chèn ép lên dây thần kinh và tủy sống. Ngoài biện pháp pháp gây mê, nhiều trường hợp có thể được gây tê cục bộ khi mổ nội soi để giảm thiểu nguy cơ rủi ro của thuốc.

Vi phẫu

Đây là phương pháp cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ các tổn thương tại cột sống do lồi đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm. Bác sĩ sẽ rạch một vết nhỏ trên da, dùng các dụng cụ đặc biệt để loại bỏ phần đĩa đệm bị hư hại. Thủ thuật được đánh giá cải tiến hơn rất nhiều so với mổ hở vì ít xâm lấn trên da, có thể thực hiện ngoại trú.

Hợp nhất cột sống

Phương pháp này còn được gọi là hợp nhất tủy sống. Thường được chỉ định thực hiện sau khi người bệnh đã được phẫu thuật cắt bỏ đốt sống hoặc đĩa đệm. Bác sĩ sẽ thực hiện hợp nhất hai bên đĩa đệm với nhau để cố định cột sống. Việc làm này sẽ giúp 2 đốt sống không bị dịch chuyển và không gây ra đau nhức.

Để hợp nhất cột sống, người bệnh sẽ được gây mê toàn thân, sử dụng thanh kim loại, nhựa và vít để gắn vào hỗ trợ giữ vững cột sống. Vì đây là phẫu thuật phức tạp nên trước và sau khi thực hiện người bệnh cần lưu trú tại bệnh viện vài ngày.

Thay đĩa đệm nhân tạo

Phẫu thuật này thường được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân bị lồi hoặc thoát vị đĩa đệm đã điều trị bằng các biện pháp bảo tồn trong vòng 6 tháng nhưng không hiệu quả. Chống chỉ định thực hiện với những trường hợp bệnh nhân bị loãng xương, viêm khớp hoặc có nhiều đĩa đệm thoái hóa cùng lúc. Thủ thuật chỉ được thực hiện để điều trị một đĩa đệm ở vùng lưng dưới.

Người bệnh sẽ được gây mê toàn thân và tiến hành nới rộng khoảng cách giữa hai đốt sống, sau đó thay thế đĩa đệm hư bằng đĩa đệm nhân tạo (nhựa hoặc kim loại). Sau khi thực hiện, người bệnh sẽ phải ở lại bệnh viện vài ngày để được theo dõi và hướng dẫn kết hợp thực hiện vật lý trị liệu để phục hồi nhanh hơn.

Biện pháp phòng ngừa tái phát lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm

Việc điều trị và chăm sóc tích cực sẽ giúp các tổn thương đĩa đệm phục hồi nhanh chóng nên bệnh nhân không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nhiều trường hợp vẫn có nguy cơ tái phát cao. Do đó, hãy chủ động bảo vệ cột sống, đĩa đệm bằng các biện pháp dưới đạt để phòng ngừa nguy cơ tái phát.

• Tạo thói quen thực hiện các tư thế hoạt động đúng, ngồi hay đứng đều phải thẳng lưng một cách tự nhiên.
• Khi nâng vật nặng hãy ngồi xổm xuống rồi từ từ nâng lên, tránh khom quá mức để vác vì rất dễ làm cong vùng thắt lưng. Đồng thời tránh nâng vật nặng quá 2.5kg.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung đầy đủ các chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là hệ xương khớp từ các loại thực phẩm an toàn.
• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.
• Duy trì cân nặng ổn định, phù hợp với thể trạng, tránh ăn uống vô độ, nhiều chất béo làm tăng cân nặng đột ngột và gây áp lực cho cột sống.
• Vận động thường xuyên, chọn lựa các bài tập nhẹ nhàng và vừa sức để tránh làm tổn thương đĩa đệm.

Lồi đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm đều là những bệnh lý dễ mắc phải. Để phân biệt chính xác và điều trị hiệu quả, bệnh nhân cần chủ động thăm khám tại bệnh viện, các cơ sở y tế tuy tín. Tránh chủ quan lơ là khiến bệnh tiến triển nghiêm trọng, cản trở điều trị và phát sinh biến chứng nguy hiểm khó lường.

Có thể bạn quan tâm

• Phồng Lồi Đĩa Đệm có nguy hiểm Không? Chữa khỏi được không?
• Xương Cột Sống Bị Lồi báo hiệu bị gì? [Chuyên gia tư vấn]
• Lồi Đĩa Đệm C5 C6 và Các phương pháp điều trị hiệu quả
• Phồng Đĩa Đệm L3 L4 là gì? Triệu chứng và Hướng chữa trị

TIN BÀI NÊN ĐỌC

Báo cáo kết quả nghiên cứu bài thuốc xương khớp Quốc dược Phục cốt khang

Bài thuốc xương khớp Quốc dược Phục cốt khang có tốt không?

Nghiên cứu thành công bài thuốc xương khớp ngàn năm của người Tày

Bài thuốc xương khớp phối chế hơn 50 vị thuốc Nam thuần tự nhiên

ĐỪNG BỎ LỠ

Quá trình nghiên cứu bài thuốc xương khớp Quốc dược Phục cốt khang

Người bệnh xương khớp nói gì về hiệu quả bài thuốc Quốc dược Phục cốt khang?