Cập nhật lúc 11:26 - 18/05/2023
Bệnh Gai Cột Sống Cổ: Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Hiệu Quả
Theo dõi Viện y dược dân tộc trên
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Gai cột sống cổ là căn bệnh xương khớp phổ biến có thể bắt gặp ở nhiều đối tượng. Bệnh không chỉ gây ra đau nhức khó chịu, giảm sức khỏe mà còn hạn chế khả năng vận động, giảm chất lượng cuộc sống, hiệu suất công việc. Vậy gai cột sống cổ là gì, triệu chứng và cách điều trị ra sao?
Bệnh gai cột sống cổ là gì?
Trong tất cả các bệnh lý về xương cột sống thì gai cột sống cổ là căn bệnh phổ biến và có tính chất nguy hiểm hơn so với những dạng bệnh còn lại. Đây là tình trạng cơ thể tự hình thành và phát triển các mỏm gai xương nhô ra ở hai bên cột sống hay còn được gọi là gai xương.
- Gai xương phát triển bề ngang: Đây là tình trạng gai xương chạm đến dây thần kinh gây ra cơn đau nhức dữ dội, lan từ vị trí đốt sống cổ mọc gai xuống vai gáy, cánh tay, bàn tay, ngón tay…
- Gai xương phát triển ở phía sau gáy: Đây là tình trạng gai xương chèn lên tủy sống gây ra teo cơ, kích thước cổ ngắn hơn so với bình thường, mất thẩm mỹ khi đường cong cổ bị vẹo kèm theo triệu chứng hay hoa mắt chóng mặt, khó kiểm soát được thăng bằng.
Gai cột sống là sự phát triển bất thường xảy ra trong thời gian dài, gai xương lớn gây chèn ép lên dây thần kinh, tủy sống gây đau nhức, chèn lên một số cơ quan xung quanh như đĩa đệm, mô sụn, dây chằng… dễ khiến chúng tổn thương gây sưng viêm nặng. Nếu không nhanh chóng thăm khám và can thiệp điều trị sẽ gây nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng vận động về lâu dài và kéo theo nhiều hệ lụy khác.
Đối tượng dễ mắc bệnh gai cột sống cổ nhất là người cao tuổi. Vì càng lớn tuổi tốc độ lão hóa càng nhanh, canxi lắng đọng nhiều và dễ gây ra gai cột sống cổ. Tiếp theo đó là những đối tượng thường xuyên lao động tay chân nặng như bốc vác, bưng bê hoặc những người làm việc văn phòng ngồi lâu một chỗ, ngồi sai tư thế… đều là những người có nguy cơ cao mắc gai cột sống cổ.
Bên cạnh đó, những người có thói qeun sử dụng chất kích thích, hút thuốc lá thường xuyên cũng vô tình làm cho đốt sống cổ, sụn khớp yếu dần đi, tăng nguy cơ hình thành gai xương.
Nguyên nhân hình thành gai cột sống cổ
Theo các chuyên gia, khi các đốt sống cổ bị tổn thương sưng viêm khiến cho cấu trúc xương không còn vững chắc. Lúc này, cơ thể sẽ kích hoạt cơ chế tự chữa lành bằng cách hình thành các gai xương bao quanh vị trí bị tổn thương nhằm bảo vệ cột sống.
Đây chính là cơ chế hình thành gai xương cột sống cổ. Ngoài nguyên nhân này, bệnh cũng có thể khởi phát do chịu sự ảnh hưởng của nhiều tác nhân sau đây:
- Do tuổi tác: Tuổi tác càng cao cũng đồng nghĩa với việc tốc độ lão hóa diễn ra càng nhanh. Đây chính là điều kiện thuận lợi để các gai xương dễ mọc ra và ngày càng phát triển lớn hơn theo thời gian.
- Do tính chất công việc: Những người thường xuyên mang vác, bưng bê vật nặng, thực hiện động tác cúi gập liên tục hoặc ngồi sai tư thế làm việc trong nhiều giờ liền cũng là những nguyên nhân hàng đầu gây ra gai cột sống cổ.
- Tiền sử mắc các bệnh lý cột sống khác: Nếu người bệnh đã từng mắc một vấn đề về xương khớp như sưng viêm, thoái hóa mãn tính cũng dễ hình thành gai xương cột sống hơn. Tình trạng này có thể xảy ra do bị chấn thương khi lao động, chơi thể thao hoặc tai nạn giao thông…
- Một số nguyên nhân khác: Ngoài ra, những người đang trong tình trạng thừa cân, béo phì hoặc di truyền từ thế hệ trước cũng có thể dễ dàng gây ra gai cột sống cổ.
Dấu hiệu nhận biết gai cột sống cổ
Nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng của bệnh gai cột sống cổ càng sớm càng giúp quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn cũng như sớm ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm. Khi bị gai cột sống cổ phần lớn người bệnh đều gặp phải một số biến chứng sau:
- Đau buốt vùng cổ: Cơn đau khi vừa bùng phát đơn thuần chỉ là đau mỏi nhẹ, nhiều hơn có thể gây cảm giác xơ cứng vùng cổ. Tuy nhiên, dần dần cơn đau càng tăng dần cấp độ, đau buốt nặng, đặc biệt sau khi người bệnh nằm ở một tư thế sau một giấc ngủ dài hoặc đột ngột xoay gập cổ.
- Cơn đau lan xuống tay: Những trường hợp bị gai cột sống cổ nặng khiến các cơn đau dần lan xuống bả vai rồi đến cánh tay làm hạn chế khả năng vận động của người bệnh.
- Tê bì chân tay, mất cảm giác: Các gai xương ngày càng phát triển lớn chèn lên các dây thần kinh tạo ra những cơn tê bì, mất cảm giác rất khó chịu. Đặc biệt là vào mỗi buổi sáng sau khi thức dậy.
- Đau nửa đầu: Đau cột sống cổ dữ dội thường kèm theo triệu chứng đau nửa đầu hoặc đau buốt ổ trên đỉnh đầu của người bệnh.
- Rối loạn chức năng hệ thần kinh: Tình trạng các dây thần kinh bị chèn ép quá mức trong thời gian dài không chỉ gây ra tê bì các chi mà còn khiến cơ thể gặp phải hàng loạt các triệu chứng toàn thần khác như tụt huyết áp đột ngột, hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đổ mồ hôi bất ngờ…
- Mất kiểm soát hành vi đại/ tiểu tiện: Ở những giai đoạn bệnh đã quá nặng, người bệnh gần như không thể đi lại, vận động được nhiều sẽ kèm theo tình trạng đi đại tiện/ tiểu tiện bừa bãi do lúc này ống tủy bị hẹp lại do sự chèn ép của các gai xương.
- Dấu hiệu Lhermitte: Rất nhiều người bệnh gai cột sống cổ thường có cảm giác khó chịu như khi có điện chạy dọc cột sống, lan xuống các chi, tình trạng này còn được gọi là Lhermitte. Tình trạng này có thể xảy ra thoáng qua chỉ vài giây hoặc kéo dài lâu hơn một chút và thường xuất hiện nặng hơn khi người bệnh cúi người về phía trước.
- Một số triệu chứng khác: Một vài triệu chứng toàn thân khác thường gặp ở người bị gai cột sống cổ như mệt mỏi, chóng mặt, buồn ngủ, buồn nôn, nôn ói, tuần hoàn máu kém, ù tai…
Bệnh gai cột sống cổ có nguy hiểm không?
Rất nhiều người bệnh gai cột sống cổ thắc mắc không biết liệu căn bệnh này có nguy hiểm hay không và ảnh hưởng gì đến sức khỏe của mình. Theo các kết quả nghiên cứu, bệnh gai cột sống cổ thường không gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Cụ thể một số biến chứng nguy hiểm như:
- Tiến triển đau nhức cổ mãn tính: Những trường hợp bị gai cột sống cổ trong thời gian dài, kéo dài lâu ngày không khỏi sẽ nhanh chóng chuyển biến thành mãn tính. Lúc này, những triệu chứng đơn giản như cúi đầu, xoay người, ngửa cổ… cũng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Thậm chí có những người bệnh bị tê liệt cảm giác, liệt nửa người…
- Mất thăng bằng, dễ gây tai nạn: Bị gai cột sống cổ nặng khiến cho quá trình lâu thông máu bị trì trệ khiến người bệnh dễ mất thăng bằng, té ngã hoặc gặp tai nạn. Tình trạng này cực kỳ nguy hiểm với những người tham gia giao thông hoặc làm những công việc yêu cầu độ chính xác, tỉ mỉ cao.
Chẩn đoán gai cột sống cổ
Các chuyên gia khuyến cáo rằng ngay khi phát hiện các triệu chứng vừa kể trên, người bệnh nên chủ động thăm khám càng sớm càng tốt tại các cơ sở y tế, bệnh viện. Lúc này, bác sĩ sẽ thực hiện các bước thăm khám chẩn đoán lâm sàng và tùy theo đánh giá tình trạng, mức độ mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán như:
- Chụp X – quang: Xét nghiệm này giúp phát hiện chính xác vị trí, mức độ tổn thương cột sống, có bị thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, gai cột sống lớn hay nhỏ…
- Chụp cộng hưởng từ MRI: Xét nghiệm này giúp phát hiện có dấu hiệu dây thần kinh bị chèn ép hay không, đĩa sụn có bị tổn thương nào không…
- Chụp cắt lớp CT scan: Hình ảnh chụp CT cho kết quả chi tiết về cấu trúc xương, mức độ chèn ép của gai xương lên dây thần kinh, sự thay đổi cấu trúc của cột sống.
- Xét nghiệm điện học: Bác sĩ thường chỉ định thực hiện xét nghiệm này nhằm đánh giá chính xác sự hoạt động của hệ thần kinh thông qua việc đo tải trọng và tốc độ của dây thần kinh khi truyền tín hiệu đến não bộ hoặc tay chân. Từ đó đánh giá mức độ và tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
- Xét nghiệm máu: Nhằm loại trừ nguyên nhân gây ra đau nhức, tê bì… có thể xảy ra do một số nguyên nhân bệnh lý khác.
Các phương pháp điều trị gai cột sống hiệu quả hiện nay
Phác đồ điều trị gai cột sống cổ được thực hiện dựa theo nguyên tắc đẩy lùi triệu chứng, duy trì sự khỏe mạnh của cột sống càng lâu càng tốt và kết hợp phòng ngừa tái phát bằng những biện pháp chăm sóc tại nhà. Quá trình điều trị này cần có sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau gồm:
Điều trị bằng các biện pháp bảo tồn
1. Uống thuốc Tây y trị gai cột sống cổ
Dùng thuốc Tây trị gai cột sống cổ được xem là biện pháp đem lại hiệu quả và nhanh chóng nhất trong việc làm giảm đau nhức cột sống. Một số loại thuốc tân dược thường được dùng trong điều trị gai cột sống cổ như:
- Thuốc giảm đau: Tùy từng trường hợp bác sĩ có thể kê đơn thuốc Paracetamol hoặc Acetaminophen để giúp giảm đau nhanh trong trường hợp mắc các bệnh lý xương khớp nhẹ.
- Thuốc kháng viêm không chứ steroid (NSAID): Một số loại được dùng phổ biến trong nhóm này như Aspirin, Diclofenac, ibuprofen… đem lại hiệu quả kháng viêm, phòng ngừa biến chứng và hỗ trợ giảm đau tốt.
- Thuốc corticoid: Loại thuốc này có tác dụng giảm đau kháng viêm tốt, hiệu quả cao. Tuy nhiên, do tác dụng của thuốc khá mạnh, người bệnh chỉ được phép sử dụng khi có sự cho phép của bác sĩ, tuân thủ liều dùng để tránh gây ra tác dụng phụ. Đặc biệt là loại thuốc tiêm corticoid cần được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm.
- Thuốc giãn cơ: Một vài loại điển hình như Mephenesin, Mydocalm… thường được dùng nhiều trong các trường hợp bệnh nặng, hạn chế khả năng vận động và cần giảm đau nhanh chóng.
Lưu ý: Đối với phương pháp sử dụng thuốc trị gai cột sống, người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối liều dùng do bác sĩ chỉ định. Không được tự ý sử dụng thuốc khi chưa có sự cho phép hoặc thay đổi liều lượng. Trong quá trình sử dụng thuốc nếu xảy ra bất kỳ vấn đề bất thường nào hãy ngưng sử dụng và thông báo cho bác sĩ để được xử lý kịp thời.
2. Trị gai cột sống cổ bằng các bài thuốc Đông y
Các chuyên gia cho rằng các bài thuốc Đông y chữa trị gai cột sống cổ không chỉ đem lại hiệu quả cải thiện các triệu chứng đau nhức, tê vì mà còn có khả năng bồi bổ sức khỏe, làm lưu thông khí huyết tốt hơn, đặc biệt có thể sử dung điều trị trong thời gian dài mà không gây ra tác dụng phụ cho sức khỏe.
Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm là hiệu quả và an toàn khi sử dụng các vị thuốc tự nhiên thì nhược điểm lớn nhất của phương pháp chữa trị Đông y chính là phát huy hiệu quả chậm, thiếu tính tiện dụng và phải mất công sức, thời gian để thực hiện.
Một số bài thuốc Đông y chữa trị gai cột sống cổ hiệu quả như:
Bài thuốc số 1: Có tác dụng chính là giảm đau nhức, bổ máu, kích thích quá trình tuần hoàn máu đến các cơ quan, bồi bổ thận, tăng cường sức đề kháng và ngăn chặn sự tấn công xâm nhập của các loại khí hư vào trong cơ thể.
Cách thực hiện
- Chuẩn bị quế chi, hy thiêm, độc hoạt và đỗ trọng mỗi loại 10g, ngưu tất cà chi mẫu mỗi loại 12g, thạch cao, hoàng cầm và vương cốt mỗi loại 8g, cẩu tích và phòng phong mỗi loại 6g cùng 16g đương quy.
- Cho hết số dược liệu vào ấm sắc cùng 500ml nước đến khi nước cạn xuống còn khoảng 200ml nước thì tắt bếp.
- Rót phần nước thuốc thu được ra chén và sử dụng hết ngay khi còn ấm nóng.
Bài thuốc số 2: Bài thuốc này được đánh giá cao về mức độ hiệu quả cho những người bị gai cột sống cổ, đau cứng cơ khớp.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị đại hoàng và ý dĩ mỗi loại 16g, thược dược và quế chi mỗi loại 12g cùng 8g ma hoàng.
- Cho hết số dược liệu này vào ấm và sắc lấy nước thuốc uống hằng ngày.
- Nên chia nhỏ làm nhiều phần để uống khi chưa quen dùng thuốc. Mỗi lần sử dụng phải hâm nóng lại để đạt hiệu quả tốt nhất.
3. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là tên gọi chung của các biện pháp điều trị gai cột sống cổ thông qua tác động từ bên ngoài. Một số biện pháp phổ biến như: xoa bóp, massage, bấm huyệt, châm cứu, yoga, tập thể dục… Đây là những phương pháp an toàn giúp kích thích tuần hoàn máu, tác động lên các huyệt đạo liên kết dây thần kinh, xoa dịu não bộ, từ đó cải thiện cơn đau, tê bì chân tay và hỗ trợ rất tốt cho việc phục hồi chức năng vận động.
Tuy nhiên, có một số phương pháp như châm cứu, bấm huyệt hoặc một vài động tác điều trị gai cột sống cổ cần được thực hiện hoặc hướng dẫn thực hiện bởi các chuyên gia, bác sĩ có kinh nghiệm, được cấp phép hành nghề để đảm bảo an toàn và hiệu quả cao. Biện pháp này kết hợp với chế độ ăn uống, chăm sóc kỹ lưỡng sẽ đem lại hiệu quả phục hồi chức năng cột sống cổ nhanh chóng.
Gợi ý một số bài tập vật lý trị liệu gai cột sống cổ đơn giản và hiệu quả như:
- Bài tập đứng và căng cổ: Người bệnh đứng thẳng người, hai chân dang rộng bằng vai. Đưa hai tay ra sau mông, bàn tay phải nắm lấy cổ tay trái, tiếp theo từ từ hạ thấp cổ xuống chạm đến tai và giữ yên tư thế này cho đến khi cảm thấy mỏi thì đổi bên.
- Bài tập kéo dài để tăng cơ cổ: Ngồi thẳng người và thả lỏng cơ thể, xoay cằm sang phía vai phải rồi để yên trong vòng 20 giây. Sau đó, từ từ xoay cổ về tư thế ban đầu và làm tương tự với bên còn lại. Kiên trì thực hiện động tác này từ 3 – 5 lần sẽ giúp cải thiện hiệu quả các triệu chứng bệnh gai cột sống cổ C5 C6.
- Bài tập cọ vai: Đứng thẳng người thả lỏng, đưa hai tay ra phía sau đan chéo lại, nghiêng vai từ từ sang trái rồi sang phải mỗi bên 30 – 50 lần. Khi thực hiện nhớ lưu ý phần cổ tai phải chạm sát vào bả vai.
Mẹo dân gian chữa gai cột sống cổ
Chữa trị gai cột sống cổ là một quá trình lâu dài nên nhiều người e ngại việc sử dụng thuốc Tây quá lâu gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Chính vì vậy, nếu tình trạng bệnh không quá nặng người bệnh có thể tận dụng những loại thuốc Nam để cải thiện triệu chứng bệnh một cách hiệu quả.
Trong thiên nhiên có một số loại thảo dược có khả năng chữa trị các bệnh ký xương khớp nói chung như:
Ngải cứu
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 1 nắm lá ngải cứu tươi, muối biển cùng một miếng vải mềm.
- Rửa sạch ngải cứu rồi vớt ra cho ráo nước.
- Cho vào chảo nóng sao vàng, tiếp theo đổ hỗn hợp này ra tấm vải mỏng, buộc chặt phần đầu rồi chườm trực tiếp lên vùng cột sống bị tổn thương đau nhức.
Lá đinh lăng kết hợp lá lốt
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 500g lá lốt và 50g lá đinh lăng
- Rửa sạch tất cả các dược liệu đã chuẩn bị, ngâm trong thau nước muối trong vòng 15 phút rồi vớt ra để cho ráo nước.
- Cho hết vào ấm sắc cùng 4 chén nước, đậy kín nắp và đun trên lửa nhỏ.
- Kiểm tra thấy nước cạn xuống còn khoảng 2 chén nước thì tắt bếp.
- Rót nước thuốc ra chén uống hết sau bữa ăn tối để đạt kết quả tốt nhất.
Lưu ý: Những bài thuốc Nam chữa trị gai cột sống chỉ được xem là phương pháp mang tính chất hỗ trợ điều trị, phù hợp với những người mắc bệnh nhẹ và kiên trì áp dụng trong thời gian dài, không nên quá nóng vội vì sẽ không đạt hiệu quả như mong đợi.
Phẫu thuật mổ gai cột sống cổ
Đối với những trường hợp bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính, gây biến chứng ảnh hưởng đến chức năng cột sống và bất khả kháng không còn cách nào chữa trị sẽ phải tiến hành phẫu thuật mổ gai cột sống cổ. Phẫu thuật sẽ giúp khắc phục những vấn đề như: giải phóng sự chèn ép của gai xương lên đốt sống cổ, lên tủy sống hoặc dây thần kinh, loại bỏ gai xương hoặc một số loại phẫu thuật khác.
Tùy vào từng trường hợp bệnh nặng hay nhẹ và mong muốn của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện phương pháp phù hợp. Hiện nay, có một số phương pháp mổ phổ biến như mổ hở truyền thống hoặc mổ nội soi.
Phòng tránh gai cột sống cổ bằng cách nào?
Có thể thấy bất kỳ đối tượng nào cũng dễ mắc phải căn bệnh gai cột sống, không phân biệt giới tính hay độ tuổi. Nếu những tổn thương ở cột sống không được sớm khắc phục sẽ gây ảnh hưởng ít nhiều đến khả năng vận động, chất lượng cuộc sống và tình trạng sức khỏe chung của người bệnh.
Chính vì vậy, hãy tự chủ động chăm sóc sức khỏe xương khớp nói chung và sức khỏe cột sống cổ nói riêng để phòng ngừa tái phát gai cột cống. Một số biện pháp chăm sóc phòng tránh gai cột sống cổ như:
- Từ bỏ những thói quen thực hiện tư thế có hại như mang vác vật nặng, khom lưng, không ngồi lâu hoặc đứng quá lâu một chỗ.
- Kiểm soát cân nặng của bản thân luôn trong mức vừa phải, cân đối với chiều cao để đảm bảo cột sống không phải chịu áp lực từ trọng lượng cơ thể.
- Tuyệt đối không nên sử dụng chất kích thích như hút thuốc lá, cafe, rượu bia quá mức cho phép.
- Xây dựng chế độ ăn uống bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt ưu tiên nhóm thực phẩm giàu canxi, vitamin D như sữa, trứng, rau xanh, hải sản, mộc nhĩ, đậu nành, cà rốt, cà chua, tỏi nghệ, trái cây giàu vitamin C… để có một hệ xương khỏe mạnh.
- Tạo thói quen vận động tập luyện thể dục thể thao nâng cao sức khỏe, đặc biệt những động tác có lợi cho cột sống cổ. Tránh những môn thể thao quá sức gây áp lực cho cột sống như cử tạ, nhảy cao…
Trên đây là những thông tin bổ ích về căn bệnh gai cột sống cổ phổ biến đã và đang xảy ra ở rất nhiều người bệnh. Bệnh rất dễ xảy ra và cũng không quá khó kiểm soát nếu phát hiện điều trị sớm. Lời khuyên tốt nhất dành cho người bệnh chính là thăm khám, chẩn đoán và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ đưa ra để nhanh chóng phục hồi chức năng, lấy lại khả năng vận động bình thường.
Có thể bạn quan tâm
Sau quá trình nghiên cứu chuyên sâu và bài bản trong nhiều năm, Viện Nghiên cứu và Phát triển Y dược cổ truyền dân tộc công bố hoàn thiện bài thuốc xương khớp Quốc dược Phục cốt khang với nhiều ưu điểm và sự khác biệt về công thức, bảng thành phần. Xem thêm...
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!