Cập nhật lúc 10:16 - 06/02/2023
Viêm Xoang Cấp Tính: Triệu Chứng và Cách Điều Trị
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Viêm xoang cấp tính xảy ra khi các hốc xoang bị tắc nghẽn và dẫn đến giảm lưu thông tại các vị trí. Thông thường, bệnh lý ở thể cấp tính diễn ra trong vòng 4 tuần với các triệu chứng nặng, tiến triển nhanh. Bệnh viêm xoang cấp tính nếu không được kiểm soát kịp thời có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm.
Viêm xoang cấp tính là gì?
Xoang là cơ quan được cấu thành bởi các hốc xương ở đầu và mặt, được phủ bởi 1 lớp niêm mạc liên tục với niêm mạc mũi và các các lỗ thông với khoang mũi (hay còn gọi là lỗ thông xoang). Lớp niêm mạc có nhiệm vụ chính là bảo vệ xoang trước những tác nhân gây bệnh, làm ấm và giữa độ ẩm niêm mạc hô hấp.
Hệ thống ở vùng mặt và đầu có chức năng làm nhẹ đầu, tạo độ vang cho giọng nói. Đối với người trưởng thành, 5 đôi xoang chia thành 2 nhóm xoang trước và sau sau. Trong trạng thái bình thường, những lỗ xoang luôn thông thoáng để dẫn lưu dịch tiết hô hấp và không khí từ bên ngoài vào.
Tuy nhiên, những trường hợp khởi phát viêm xoang cấp tính, lớp niêm mạc trên bề mặt các mô xoang sẽ bị phù nề, sưng viêm gây tắc nghẽn lỗ thông xoang, dịch tiết hô hấp và không khí không được lưu thông. Từ đó bùng phát các triệu chứng như nghẹt mũi, nhức mũi, đau đầu, nặng ở vùng mặt, hoa mắt,…
Theo các chuyên gia, các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp thường diễn tiến trong vòng 4 tuần. Trong khi bệnh viêm xoang mãn tính kéo dài trên 8 tuần. Bệnh lý nếu được điều trị sớm và chăm sóc đúng cách có thể kiểm soát trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, trường hợp chủ quan có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây viêm xoang cấp tính
Thực tế nhận thấy, các triệu chứng bệnh viêm xoang nói chung và viêm xoang cấp tính nói riêng thường bùng phát sau khi bị cảm lạnh (viêm mũi họng). Mặc dù các triệu chứng trong giai đoạn này tiến triển nhanh, có mức độ nặng nhưng đáp ứng tốt các biện pháp điều trị hơn so với bệnh thể mãn tính.
Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây bùng phát bệnh lý:
- Nhiễm virus: Nhiễm virus là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm xoang cấp tính. Trong đó, nhóm virus gây bệnh chủ yếu là rhinovirus – bệnh cảm lạnh. Tác nhân này thường gây bùng phát các triệu chứng đột ngột, diễn tiến nhanh nhưng thường không đe dọa đến sức khỏe người bệnh. Trường hợp can thiệp y tế sớm, bệnh có thể được kiểm soát trong 10 ngày.
- Nhiễm vi khuẩn: Trường hợp bệnh bùng phát do vi khuẩn thường có mức độ nặng, nghiêm trọng hơn so với nhiễm virus và cần tiến hành điều trị kịp thời. Nếu chủ quan bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, đồng thời chuyển sang giai đoạn mãn tính khó điều trị. Một số vi khuẩn gây nhiễm trùng xoang cấp tính như Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae,…
- Nhiễm vi nấm: Một số vi nấm tồn tại trong không khí cũng có thể gây bùng phát các triệu chứng bệnh lý ở thể cấp tính (viêm xoang do nấm xâm nhập). Ngoài ra, bệnh cũng có thể khởi phát do dị ứng (viêm xoang do nấm không xâm lấn).
- Một số nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, bệnh viêm xoang cấp tính cũng có thể xảy ra bởi một số nguyên nhân khác như viêm VA, phì đại VA, polyp mũi, lệch vách mũi, sốt cỏ khô, hít khói thuốc lá, tiếp xúc với các dị nguyên (khói bụi, phấn hoa, hoá chất, lông vật nuôi,…)
Một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ bùng phát các triệu chứng bệnh lý, bao gồm:
- Người bị suy giảm hệ miễn dịch (tiểu đường, trẻ em, phụ nữ mang thai, nhiễm HIV/ AIDS)
- Người có cấu trúc mũi bất thường
- Trường hợp mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên
- Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, thói quen hút thuốc lá, tiếp xúc với hóa chất độc hại thường xuyên
- Dị ứng thời tiết có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm xoang và viêm xoang cấp tính
- Các hoạt động gây thay đổi áp suất như di chuyển bằng máy bay, lặn dưới biển,…
Triệu chứng nhận biết bệnh lý
Viêm xoang cấp đặc trưng bởi tình trạng nhiễm trùng khiến các mô xoang bị phù nề, sưng viêm và dẫn lưu dịch tiết hô hấp kém. Các biểu hiện lâm sàng do bệnh lý gây ra thường dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh đường hô hấp khác như cảm lạnh, viêm mũi dị ứng. đau nhức khớp thái dương,…
Để xác định cụ thể bệnh lý, người bệnh có thể thông qua một số biểu hiện sau:
- Tắc nghẽn, nghẹt mũi và chảy dịch mũi: Do các hốc xoang bị bít tắc, khả năng dẫn lưu kém nên thường gây ra các biểu hiện như nghẹt mũi, sổ mũi, dịch mũi di chuyển xuống cổ họng. Tình trạng này có thể gây vướng víu ở cổ họng và gây ho. Các biểu hiện này thường bùng phát nghiêm trọng hơn vào buổi tối khi ngủ.
- Đau nhức ở đỉnh đầu – mũi – mặt: Hiện tượng ứ đọng dịch nhầy trong (có mủ) không chỉ xuất hiện ở xoang mũi mà có thể ảnh hưởng đến các xoang còn lại như xoang trán, xoang bướm, xoang hàm, xoang sàng trước – sau. Chính vì vậy, người bệnh thường có cảm giảm đau nhức cục bộ tại má, mũi, đầu hoặc nặng ở vùng mặt. Triệu chứng thường nghiêm trọng hơn khi ngồi điều hoà, máy lạnh.
- Ngửi kém, khứu giác suy giảm: Tình trạng nghẹt mũi kéo dài có thể gây suy giảm khứu giác, ngửi kém. Tuy nhiên, triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn sau khi viêm xoang được kiểm soát.
- Xuất hiện mủ trong hốc mũi: Khi mới khởi phát, dịch xoang có màu trắng trong, lỏng tương tự như bệnh cảm cúm. Tuy nhiên, sau một thời gian, dịch ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi và hình thành dịch mủ nhầy có màu xanh hoặc vàng, mùi hôi đặc trưng.
- Cơ thể mệt mỏi, sốt: Viêm xoang cấp còn có thể gây ra biểu hiện sốt nhẹ đến sốt cao, cơ thể mệt mỏi, suy nhược do hệ miễn dịch phản ứng lại với tác nhân gây bệnh.
Đối với trường hợp bị cảm cúm, sau 7 ngày nếu các triệu chứng bệnh lý dần tiến triển nặng nề, có thể bệnh đã chuyển sang viêm xoang cấp. Nhất là tình trạng tăng dịch tiết, gây nghẹt mũi, đau đầu, cảm giác nặng ở mặt.
Như đã đề cập, các biểu hiện do viêm xoang cấp gây ta thường tương tự với một số bệnh đường hô hấp khác. Người bệnh có thể phân biệt thông qua các triệu chứng như chảy mũi mủ, đau nhức mũi, vùng mặt, sung huyết mũi, đau răng, ngửi kém, không đáp ứng tốt các loại thuốc co mạch.
Viêm xoang cấp có nguy hiểm không?
Viêm xoang nói chung và viêm xoang cấp nói riêng là một trong những bệnh viêm đường hô hấp phổ biến ở người trưởng thành. Các triệu chứng bệnh thương không đe dọa đến sức khỏe và đáp ứng tốt các biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách.
Tuy nhiên, trường hợp chủ quan, để bệnh tiến triển nặng, kéo dài có thể khiến tình trạng viêm nhiễm, phù nề các hốc xông trở nên nghiêm trọng hơn. Lâu dần tạo điều kiện bệnh chuyển biến sang giai đoạn mãn tính và gây ra các biến chứng như:
- Biến chứng ở mắt: Một số biến chứng ở mắt do viêm xoang cấp gây ra như áp xe mí mắt, nhiễm trùng, viêm mô liên kết quanh mắt, áp xe túi lệ. Theo đó, bệnh nhân có thể bị sưng huyết mắt, sưng phồng, nghiêm trọng hơn có thể để lại di chứng vĩnh viễn. Ngoài ra, một số trường hợp có thể bị viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu rất khó nhận biết.
- Biến chứng tại não: Các triệu chứng viêm xoang cấp nếu không được điều trị sớm có thể gây ra một số biến chứng tại não như viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, viêm màng não, áp xe não, áp xe ngoài màng cứng,… Mặc dù ít phổ biến nhưng biến chứng có mức độ nghiêm trọng và có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh. Bên cạnh đó, các biến chứng tại não thường để lại di chứng vĩnh viễn.
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính về đường hô hấp: Viêm họng, viêm thanh quản, viêm phế quản thường là hệ quả do bệnh viêm xoang gây ra. Ngoài ra, biến chứng viêm tai giữa do bệnh lý gây ra phổ biến ở trẻ em gây suy giảm thính lực nghiêm trọng, tác động xấu đến sự phát triển trí và ngôn ngữ của trẻ.
Ngoài ra, các triệu chứng do bệnh lý gây ra còn khiến người bệnh khó chịu, ảnh hưởng đến khả năng tập trung, hiệu suất học tập – làm việc, chất lượng giấc ngủ và sinh hoạt hằng ngày.
Các phương pháp điều trị viêm xoang cấp tính
Viêm xoang là một trong những bệnh lý có tính chất mãn tính, bệnh dễ tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi và rất khó điều trị dứt điểm. Việc áp dụng các biện pháp điều trị giúp kiểm soát các biểu hiện lâm sàng, cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng ngừa các biến chứng do bệnh lý gây ra.
Dưới đây là một số phương pháp thường được áp dụng trong điều trị bệnh viêm xoang cấp tính:
1. Sử dụng thuốc Tây điều trị
Thuốc Tây thường được bác sĩ chỉ định để cải thiện các triệu chứng do bệnh viêm xoang cấp gây ra. Tuỳ thuộc vào các biểu hiện lâm sàng, khả năng đáp ứng và độ tuổi, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc phù hợp nhằm kiểm soát các triệu chứng bệnh lý nhanh chóng.
Dưới đây là một số loại thuốc thường được chỉ định trong điều trị viêm xoang:
- Nước muối sinh lý (NaCl 0.9%): Dùng nước nước muối sinh nước rửa mũi thường xuyên có thể giúp làm dịu niêm mạc hô hấp, làm dịu các mô xoang bị sưng viêm, phù nề, đồng thời hỗ trợ loại bỏ dị nguyên, thúc đẩy hoạt động dẫn lưu dịch tiết.
- Nhóm thuốc kháng histamine H1: Các loại thuốc này hoạt động theo cơ chế ức chế histamine thụ thể H1 nhằm ngăn ngừa phản ứng dị ứng, đồng thời làm giảm các triệu chứng lâm sàng do bệnh lý gây ra. Thuốc có thể được sử dụng ở dạng thuốc xịt mũi hoặc dạng uống. Trong quá trình sử dụng thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, khô miệng, kém tập trung.
- Thuốc xịt mũi co mạch: Trường hợp viêm xoang cấp ở mức độ nặng, không đáp ứng tốt các loại thuốc kháng histamine, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc xịt mũi có tác dụng co mạch, thông thoáng đường thở (Naphazolin/ Oxymetazolin). Nhóm thuốc này có tác dụng chính là co mạch, giảm lưu lượng máu tuần hoàn, cải thiện tình trạng sưng viêm các hốc xoang. Tuy nhiên, thuốc thường được chỉ định trong vòng 3 ngày. Lạm dụng thuốc quá mức có thể gây ra nhiều rủi ro, tác dụng phụ không mong muốn.
- Thuốc xịt mũi chứa corticosteroid: Corticosteroid giúp kháng dị ứng, chống viêm mạnh. Thuốc xịt có chứa các hoạt chất giúp giảm nhanh tình trạng sưng nề niêm mạc hô hấp, cải thiện các triệu chứng đi kèm. Tương tự như các thuốc xịt co mạch, thuốc xịt mũi corticosteroid có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như khô mũi, chảy máu, loét niêm mạc hô hấp,…
Ngoài những loại thuốc trên, bác sĩ có thể căn cứ vào tình trạng cụ thể của từng người bệnh chỉ định một số loại thuốc khác như Paracetamol (hạ sốt, giảm đau đầu), thuốc kháng sinh, thuốc xịt mũi kháng cholinergic,…
2. Áp dụng một số biện pháp cải thiện tại nhà
Thực tế nhận thấy, việc sử dụng thuốc Tây chỉ có tác dụng cải thiện, không thể điều trị dứt điểm các triệu chứng bệnh viêm xoang hoàn toàn. Việc lạm dụng thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ, rủi ro. Để hỗ trợ quá trình điều trị đạt được kết quả tốt nhất, người bệnh nên kết hợp một số biện pháp chăm sóc tại nhà.
Một số biện pháp giúp cải thiện các triệu chứng viêm xoang cấp:
- Xông mũi với tinh dầu khuynh diệp, tinh dầu tràm trà hoặc gừng tươi để giúp làm thông thoáng khoang mũi, kích thích dịch nhầy thoáng ra ngoài, hỗ trợ ức chế nấm, virus, vi khuẩn. Bên cạnh đó, mẹo chữa này còn giúp làm giảm dịch tiết hô hấp ứ đọng tại mô xoang, cải thiện hoạt động dẫn lưu dịch tiết hiệu quả.
- Uống từ 2 – 2.5 lít nước ấm mỗi ngày. Việc bổ sung đủ nước giúp cơ thể cải thiện tình trạng mệt mỏi, nghẹt mũi, đau đầu, hỗ trợ làm loãng dịch tiết hô hấp.
- Để cải thiện một số biểu hiện khó chịu do viêm xoang cấp gây ra, người bệnh có thể uống trà hoa cúc, trà bạc hà. Các hợp chất thực vật có trong các thảo dược này còn giúp tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi, uể oải.
- Chườm ấm và xoa bóp lên vùng xoang có tác dụng dẫn lưu dịch tiết, cải thiện tình trạng nghẹt mũi, nhức đầu, nặng ở vùng má, mũi. Khi thực hiện biện pháp này, người bệnh cần ngồi thẳng hoặc kê gối cao để dịch tiết dễ dàng thoát ra ngoài.
3. Phẫu thuật chữa viêm xoang cấp
Trường hợp bệnh viêm xoang cấp không đáp ứng tốt các bảo tồn, kéo dài dai dẳng và khởi phát do các vấn đề về cấu trúc xoang – mũi như lệch vách ngăn, polyp mũi,… Lúc này, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh hình cấu trúc mũi, loại bỏ dịch tiết hô hấp để đảm bảo lưu thông xoang – mũi và cải thiện các triệu chứng do viêm xoang gây ra.
Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật chữa viêm xoang luôn tiềm ẩn nhiều biến chứng, rủi ro. Do đó, phương pháp này thường chỉ được thực hiện khi không còn lựa chọn nào khác.
Kiểm soát và phòng ngừa viêm xoang cấp tính hiệu quả
Bệnh viêm xoang nói chung và viêm xoang cấp tính nói riêng thường có xu hướng tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi. Mặc dù không đe dọa nghiêm trọng đến sức khoẻ tổng thể nhưng các triệu chứng bệnh lý gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, hiệu suất làm việc, chất lượng cuộc sống và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp khác.
Do đó, bên cạnh tuân thủ phương pháp y tế, người bệnh cần kết hợp một số biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh tái phát như
- Khi thời tiết chuyển lạnh, tránh di chuyển ngoài trời, giữ ấm cơ thể (nhất là mũi, cổ) để phòng ngừa các triệu chứng viêm xoang cấp tái phát.
- Thường xuyên vệ sinh tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Để kiểm soát và phòng ngừa bệnh viêm xoang tái phát, người bệnh cần cách ly với người mắc các bệnh truyền nhiễm.
- Cách ly với các yếu tố có khả năng gây dị ứng, kích ứng. Đồng thời, cần mang khẩu trang thường xuyên khi hoạt động ngoài trời hoặc đến những nơi công cộng.
- Giữ vệ sinh răng miệng, vệ sinh mũi, tai thường xuyên với nước muối sinh lý để loại bỏ dị nguyên, dẫn lưu dịch tiết hô hấp dễ dàng hơn.
- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn màng, vỏ bọc đệm, chăn mền định kỳ 3 tháng/ lần.
- Kết hợp dùng máy tạo độ ẩm, máy lọc không khí, nhất là khi thời tiết khô hanh.
- Chủ động tiêm ngừa vaccine nhằm phòng ngừa bệnh cảm cúm và làm giảm nguy cơ bùng phát bệnh viêm xoang cấp.
- Thực tế nhận thấy, việc nâng cao miễn dịch có thể làm giảm mức độ triệu chứng cũng như làm tần suất của bệnh viêm xoang. Do đó, người bệnh cần ăn uống điều độ, sinh hoạt khoa học, tăng cường tập luyện thể dục thể thao để giúp cải thiện thể trạng.
Viêm xoang cấp là bệnh hô hấp trên phổ biến. Các triệu chứng bệnh đáp ứng tốt các biện pháp điều trị, chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, trường hợp chủ quan khiến các triệu chứng bệnh bùng phát nặng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường, bạn cần tiến hành thăm khám để được điều trị đúng cách.
Có thể bạn quan tâm:
Dương Thị Ngọc
08/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!