Cập nhật lúc 02:01 - 20/02/2023
Viêm Da Tiếp Xúc Do Côn Trùng: Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là tình trạng da bị kích ứng với các loại hóa chất, nọc độc tiết ra từ côn trùng. Bệnh gây ra cảm giác ngứa ngáy, đau rát, châm chích và khó chịu. Nếu mức độ viêm da không quá nặng, tình trạng này có thể được kiểm soát bằng cách điều trị, chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, trường hợp không được điều trị sớm, đúng cách sẽ làm bùng phát các tổn thương trên da, nhiễm trùng, bội nhiễm nguy hiểm.
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là bệnh gì?
Viêm da tiếp xúc do côn trùng thường là tình trạng làn da tiếp xúc với chất tiết nọc độc của côn trùng đã chết hoặc bị côn trùng còn sống cắn, chạm vào da. Đây là một dạng tổn thương cấp hoặc mạn tính với nhiều triệu chứng khó chịu ngoài da. Một số loại côn trùng có khả năng gây viêm da như kiến ba khoang, kiến lác, kiến kim, bướm đục, rết, bù mắt…
Viêm da tiếp xúc do côn trùng thường gây một số triệu chứng tại chỗ như ngứa ngáy, đau rát, nổi mẩn đỏ, mụn nước rất khó chịu. Không những vậy, bệnh còn kéo theo các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau nhức… Bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng tiêu cực đến ngoại hình và tâm lý của người bệnh.
Những triệu chứng bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng thường bị nhiều người nhầm lẫn với bệnh zona hoặc “giời leo” khiến việc điều trị bị lạc hướng, mất thời gian mà không đạt được hiệu quả như mong muốn. Cụ thể các triệu chứng bệnh zona chỉ xuất hiện ở một bên trái hoặc bên phải, còn các bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng thì xuất hiện cùng lúc và bất kỳ vị trí nào trên cơ thể.
Theo các chuyên gia da liễu, bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng thường bùng phát mạnh mẽ vào một vài thời điểm nhất định như thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều, mùa thu hoạch lúa, hoa màu, chủ yếu là vào tháng 9 – 11 hằng năm.
Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng
Triệu chứng bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng thường khác hẳn so với các dạng viêm da tiếp xúc khác như viêm da tiếp xúc ở mặt, viêm da tiếp xúc dị ứng… Chúng có thể xuất hiện cùng lúc tại nhiều vị trí trên cơ thể mà không có bất kỳ dấu hiệu báo trước nào.
Để nhận biết bệnh này, bạn có thể dựa vào một số dấu hiệu lâm sàng sau đây:
- Vùng da tiếp xúc với côn trùng nổi phát ban, ửng đỏ có ranh giới rõ ràng, dày cộm lên từng mảng so với các vùng da xung quanh.
- Chỉ khoảng 6 – 12 tiếng sau khi tiếp xúc với nọc độc côn trùng nổi các đốm mụn nước có kích thước lớn nhỏ, mọc khu trú tụ lại thành đốm hoặc mọc rải rác trên khắp cơ thể. Một vài trường hợp nặng hơn có thể làm phồng rộp da, nổi mụn nước lớn trên da.
- Bên trong mụn nước có chứa dịch trong suốt, nhưng nếu bệnh vẫn tiếp tục diễn tiến nặng hơn, thường là 2 – 3 ngày màu dịch sẽ chuyển sang trắng đục hoặc vàng nhạt. Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng, bội nhiễm.
- Tình trạng này gây ra cảm giác đau nhức và nóng rát khó chịu trên bề mặt da. Một vài trường hợp còn gây ra các triệu chứng toàn thân như nổi hạch, sốt, đau nhức ở vùng nách, bẹn, cổ… Nếu những tổn thương lây lan đến gần mắt sẽ gây ra sưng húp ở cả 2 mắt, giảm thị lực hoặc nếu sưng phù ở bẹn gây khó khăn trong việc đi lại.
Hầu hết các triệu chứng do viêm da tiếp xúc do côn trùng từ lúc bùng phát cho đến khi thuyên giảm thường kéo dài trong vòng 5 – 20 ngày, tùy vào từng trường hợp bệnh nặng hay nhẹ, cơ địa và thể trạng. Trường hợp bệnh ở mức độ nhẹ sẽ tự khỏi sau khoảng 5 – 7 ngày điều trị tại nhà. Ngược lại, nếu có dấu hiệu bội nhiễm, người bệnh chỉ cần thăm khám và điều trị tại các bệnh viện da liễu để được kê đơn thuốc và xử lý đúng cách.
Bị viêm da tiếp xúc do côn trùng có nguy hiểm không?
Những tổn thương do viêm da tiếp xúc do côn trùng gây ra thường chỉ khu trú tại chính vùng da tiếp xúc với nọc độc côn trùng. Trường hợp này bệnh có mức độ nhẹ và không quá khó để kiểm soát. Tuy nhiên, bệnh diễn tiến quá nặng nhưng không được điều trị kịp thời, đúng cách sẽ diễn tiến nặng hơn trong thời gian ngắn, thậm chí gây ra nhiều biến chứng như:
- Viêm da tiếp xúc bội nhiễm: Sự tấn công xâm nhập của các ổ vi khuẩn, virus, nấm men trên làn da làm tăng nguy cơ bị viêm da tiếp xúc bội nhiễm. Tình trạng này thường xảy ra do thói quen vệ sinh không sạch sẽ, thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Lúc này những ảnh hưởng không chỉ dừng lại ở các tổn thương ngoài da mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng quát của người bệnh.
- Ảnh hưởng đến ngoại hình: Việc điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng không đúng cách, kỹ lưỡng sẽ rất dễ để lại sẹo thâm vĩnh viễn trên da. Tình trạng này làm ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm lý của người bệnh, phổ biến nhất là ở vùng da “lộ thiên” như cổ, mặt, tay…
Phương pháp điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng hiệu quả
Ngay sau khi các triệu chứng bùng phát do da tiếp xúc với nọc độc côn trùng, nếu là các loại côn trùng độc hãy nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Việc chẩn đoán viêm da tiếp xúc do côn trùng chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng cùng một số triệu chứng toàn thân khác như nổi hạch, nóng sốt, khó chịu, thậm chí gây tổn thương khớp.
Việc xử lý và điều trị vết thương càng sớm sẽ càng đạt được hiệu quả cao, tổn thương phục hồi nhanh hơn và ngăn ngừa biến chứng.
1. Xử lý vết thương do côn trùng
Đây là bước đầu tiên không thể bỏ qua trong quá trình điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng. Người bệnh cần làm sạch da để loại bỏ chất độc của côn trùng đang bám trên bề mặt. Thực hiện càng sớm càng giúp làm giảm mức độ tổn thương cũng như làm dịu da, giảm tình trạng sưng tấy, viêm đỏ.
Bạn có thể thực hiện bước này bằng các cách sau:
- Rửa da bằng nước muối sinh lý, nước muối pha loãng để làm sạch da hoặc rửa nước lạnh để làm dịu, giảm sưng tại vùng da bị tổn thương.
- Chườm lạnh trực tiếp lên vết thương để giảm sưng đau, ngứa ngáy.
- Chỉ riêng những trường hợp nọc độc quá mạnh thấm qua da, ăn sâu vào máu bắt buộc phải đến bệnh viện ngay lập tức để loại bỏ nọc độc.
2. Dùng thuốc Tây cải thiện triệu chứng
Sau khi đã loại bỏ nọc độc của côn trùng trên bề mặt da, tùy vào từng trường hợp bệnh nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ kê đơn sử dụng thuốc bôi hoặc thuốc uống để đạt được kết quả cải thiện triệu chứng hiệu quả.
Nhóm thuốc bôi điều trị tại chỗ
Khi da đã được làm sạch, loại bỏ hết nọc độc côn trùng, người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc bôi có tác dụng sát trùng, chống viêm và làm dịu da, làm khô vùng da bị tổn thương, ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Một số loại thuốc bôi dạng kem hoặc thuốc mỡ được sử dụng phổ biến như:
- Dung dịch Jarish: Đây là một trong những loại dung dịch có chứa hoạt chất Glycerin và Acidum boricum có khả năng làm sạch da, giảm ngứa ngáy, sưng viêm và phòng ngừa bội nhiễm. Để đạt được hiệu quả, người bệnh nên sử dụng 1 – 3 lần/ ngày.
- Hồ nước: Đây là dung dịch có tác dụng sát khuẩn, diệt trùng nhẹ, đồng thời còn giúp chống viêm và làm dịu da. Sử dụng dung dịch này với tần suất 1 – 2 lần/ ngày, nên sử dụng ngay tại thời điểm bệnh vừa bùng phát.
- Thuốc bôi chứa corticoid: Đây là loại thuốc bôi được chỉ định sử dụng trong trường hợp những tổn thương trên da đã khô lại và đóng mài. Thuốc có khả năng kháng viêm, giảm sưng đỏ, ngứa ngáy, làm dịu da… Tuy nhiên, sử dụng nhóm thuốc này cần lưu ý về liều dùng và tần suất vì có thể gây ra tác dụng phụ như làm teo da, mỏng da, dày sừng…
- Thuốc kháng sinh dạng bôi: Với những tổn thương khô, không chảy dịch trên da, người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc kháng sinh có tác dụng giảm ngứa ngáy, chống viêm, kháng nấm và phòng ngừa viêm nhiễm. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến như Fucicort, Eumovate và Gentrisone.
Ngoài ra, trong trường hợp tổn thương trên da ngày càng nghiêm trọng, mưng mủ, nhiễm trùng, bội nhiễm, người bệnh sẽ được kê đơn sử dụng các loại dung dịch có tác dụng sát khuẩn cao như:
- Dung dịch Milian: Trong dung dịch này có chứa thành phần chính là methylen có tác dụng sát khuẩn, diệt trùng và chống nấm, chống virus hiệu quả thông qua cơ chế phá vỡ phân tử khi da tiếp xúc với ánh sáng.
- Thuốc tím: Dung dịch thuốc này được chỉ định sử dụng trong trường hợp trên da nổi mụn mủ do bị bội nhiễm. Vì đây là loại thuốc có tính oxy hóa giúp chống nấm và diệt sạch vi khuẩn trên bề mặt da.
Nhóm thuốc uống điều trị triệu chứng toàn thân
Phần lớn các triệu chứng viêm da tiếp xúc do côn trùng sẽ nhanh chóng được cải thiện sau một thời gian ngắn sử dụng các loại thuốc bôi ngoài da. Tuy nhiên, nếu tình trạng bệnh nặng, diễn tiến nhanh do nọc độc côn trùng quá mạnh có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng, nhất là đối với người có cơ địa làn da nhạy cảm, mỏng manh và suy yếu hệ miễn dịch.
Một số loại thuốc uống được dùng phổ biến như:
- Thuốc kháng histamine: Đây là nhóm thuốc uống được sử dụng chủ yếu trong hầu hết các trường hợp bị viêm da tiếp xúc, trong đó có bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng nhằm làm giảm ngứa ngáy, khó chịu và mẫn cảm trên da. Một số loại thuốc kháng histamine được tin dùng như: Clorpheniramin, Promethazin, Loratadin, Diphenhydramin…
- Thuốc kháng sinh: Với những trường hợp bị viêm da tiếp xúc bội nhiễm, triệu chứng nghiêm trọng sẽ được chỉ định sử dụng một số loại thuốc kháng sinh dạng uống với khả năng ức chế sự phát triển của các ổ vi khuẩn, giảm tổn thương và ngăn chặn tình trạng nhiễm khuẩn huyết.
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Trường hợp người bệnh bị nhiễm khuẩn kèm theo các triệu chứng như mệt mỏi, sốt nhẹ, đau nhức, sưng tấy, nổi hạch… để giảm bớt sự khó chịu về sức khỏe.
3. Áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà
Song song với việc điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng bằng thuốc Tây, người bệnh nên áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà để cải thiện triệu chứng và kích thích phục hồi những tổn thương trên da.
- Hằng ngày, dùng nước muối sinh lý để rửa sạch vùng da bị tổn thương để giúp ức chế viêm nhiễm lây lan, ngăn ngừa bội nhiễm.
- Tuyệt đối không dùng móng tay hay vật cứng nhọn để cào gãi lên vùng da bị tổn thương. Bởi càng cào gãi, chà xát mạnh sẽ càng làm các triệu chứng nặng hơn, xuất hiện các đốm mụn nước dễ vỡ, da mưng mủ, rỉ dịch và làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng da.
- Nếu da đã nhiễm khuẩn nặng, nổi bọng nước lớn người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được xử lý điều trị kịp thời.
- Giữ vệ sinh, tắm gội cơ thể hằng ngày để tránh viêm nhiễm, không để da tiếp xúc với nước quá lâu và không mặc quần áo bó sát để tránh gây tổn thương vùng da bị viêm nhiễm.
- Bôi thuốc, bôi kem dưỡng ẩm hằng ngày và xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý. Đây đều là những việc làm có khả năng tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao thể chất và ức chế diễn tiến của bệnh.
Biện pháp phòng ngứa tái phát viêm da tiếp xúc do côn trùng
Bản chất của căn bệnh da liễu này được khởi phát từ việc tiếp xúc với nọc độc côn trùng. Bệnh tuy không gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể nhưng lại gây nhiều triệu chứng tiêu cực trên làn da như ngứa ngáy, châm chích, khó chịu, bứt rứt… và để lại sẹo thâm trên da.
Vì vậy, để phòng ngừa tái phát bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng, người bệnh nên áp dụng các biện pháp sau:
- Vệ sinh tay chân sạch sẽ bằng dung dịch sát khuẩn ngay sau khi tiếp xúc với nọc độc côn trùng nhằm loại bỏ tác nhân gây dị ứng.
- Thường xuyên vệ sinh môi trường sống xung quanh, nhất là khi thời tiết thay đổi, nóng ẩm, mưa nhiều vì dễ làm bùng phát các ổ côn trùng, nấm mốc, tích tụ bụi bẩn.
- Vào ban đêm không nên mở cửa sổ hoặc phơi quần áo vào ban đêm vì có thể tạo điều kiện cho côn trùng bám vào quần áo, chăn, drap, nệm… Chúng bám vào quần áo và để lại dịch tiết, nọc độc côn trùng làm tăng nguy cơ tổn thương làn da.
- Quần áo đã khô thì giũ mạnh trước khi xếp gọn và cất vào tủ để tránh các loại côn trùng bám bên trên.
- Nếu làm vườn, làm ruộng, người bệnh nên đeo găng tay, mang ủng cao su để bảo vệ làn da.
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là một trong những dạng viêm da phổ biến. Tuy nhiên, bệnh chỉ bùng phát vào từng thời điểm cụ thể. Tuy bệnh không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ nhưng nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách sẽ làm khởi phát các triệu chứng khó chịu ngoài da. Nếu triệu chứng nhẹ bệnh sẽ tự khỏi trong thời gian ngắn, nhưng nếu bệnh nặng bắt buộc phải điều trị tại bệnh viện để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
Có thể bạn quan tâm
Trần Giang
20/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!