Viêm Da Cơ Địa Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân Và Phương Pháp Điều Trị

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Đặt lịch hẹnXem hồ sơ

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Đặt lịch

Viêm da cơ địa ở trẻ em là bệnh lý phổ biến nhất trong tất cả các bệnh lý về da liễu. Bệnh gây ra ngứa ngáy kéo dài, phát triển theo từng đợt, dễ tái phát và khiến trẻ khó chịu, suy giảm thể chất. Vì vậy, điều bố mẹ cần làm là xác định nguyên nhân và chọn lựa biện pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả để ngăn chặn biến chứng nguy hiểm.

Tổng quan viêm da cơ địa ở trẻ em

Viêm da cơ địa ở trẻ em hay còn được gọi là bệnh chàm thể tạng. Đây là bệnh lý viêm da mạn tính có liên quan đến yếu tố cơ địa dị ứng. Bệnh lý này xuất hiện phổ biến ở trẻ em trong giai đoạn đầu đời, cụ thể là bùng phát 3 tháng sau sinh và diễn biến kéo dài đến lúc trẻ 5 tuổi với tỷ lệ 30%.

Tuy nhiên, bệnh viêm da cơ địa bắt đầu có dấu hiệu thuyên giảm dần khi trẻ lớn lên và biến mất khi trưởng thảnh. Nhưng cũng có một số trường hợp ngoại lệ, bệnh viêm da cơ địa tái phát nhiều lần và kéo dài cho đến khi trưởng thành gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và nhiều phiền toái trong sinh hoạt hằng ngày.

Trên thực tế, y học vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân trực tiếp gây viêm da cơ địa ở trẻ em là gì, chủ yếu dựa vào các yếu tố nguy cơ để điều trị và phòng ngừa. Bệnh thường đi kèm theo với tình trạng dị ứng nặng, hen suyễn và sốt cỏ khô. Rất khó để có thể điều trị dứt điểm bệnh vì tính chất dai dẳng, tái phát thường xuyên nên việc điều trị chủ yếu nhằm cải thiện triệu chứng ngứa, phòng ngừa bệnh tái phát bằng thuốc và chăm sóc tại nhà.

Triệu chứng điển hình

Viêm da cơ địa ở trẻ em được chia làm 2 dạng theo diễn tiến của bệnh gồm viêm da cơ địa cấp tính và viêm da cơ địa mạn tính. Biểu hiện đặc trưng và dễ nhìn thấy nhất là bề mặt da đỏ ửng hoặc hồng, khô, phát ban, khô, bong tróc và ngứa ngáy ở những vị trí như da mặt, cánh tay, chân, đầu, vùng sau tai… thậm chí là toàn bộ cơ thể.

Bên cạnh đó, cụ thể một số triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em như:

Đối với trẻ sơ sinh:

• Trong khoảng 3 tuần đầu sau sinh trẻ sẽ bị đối mặt với đợt viêm da cơ địa cấp tính và kéo dài cho đến lúc trẻ 18 hoặc 24 tháng.
• Xuất hiện những đốm mẩn đỏ, mụn nước dễ vỡ, chảy dịch nhầy, đóng vảy và chảy máu. Nếu không được chăm sóc kỹ lưỡng thì trong giai đoạn này sẽ dễ bị các yếu tố dị ứng tác động gây ra bội nhiễm.
• Mẩn đỏ ngứa thường xuất hiện chủ yếu ở các vị trí như mặt, da đầu, chân tay, trán, cổ…
• Trẻ quấy khóc dữ dội do ngứa ngáy và có biểu hiện dùng tay cào gãi lên mặt.

Đối với trẻ lớn:

• Bệnh tiếp diễn từ giai đoạn trẻ sơ sinh cho đến khi trưởng thành
• Những tổn thương xuất hiện nhiều trên bề mặt da, lan rộng, nóng đỏ, loang lổ và dễ bị nhiễm khuẩn.
• Vị trí tổn thương chủ yếu: các nếp gấp da, vùng cánh tay, cẳng chân gập duỗi thường xuyên, cổ, mí mắt…

Nguyên nhân

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em được chứng minh là có liên quan đến sự biến đổi gen khiến cho làn da của trẻ trở nên nhạy cảm hơn, mất đi lớp “hàng rào bảo vệ da”, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn, ký sinh trùng tấn công hay các yếu tố kích thích, chất dị ứng tiếp xúc gây ra.

Cụ thể một số nguyên nhân gây ra bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em như:

• Di truyền: Theo thống kê, có đế 60% trường hợp trẻ bị viêm da cơ địa do di truyền từ bố hoặc mẹ. Nếu cả bố mẹ đều bị bệnh viêm da cơ địa thì tỷ lệ trẻ cũng mắc bệnh khi chào đời là 80%.
• Môi trường sống ô nhiễm: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vốn có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên việc tiếp xúc với các loại hóa chất độc hại, ô nhiễm, bụi bặm, khói thuốc lá hay trong môi trường có chứa nhiều yếu tố dị ứng như phấn hoa, lông chó mèo, chất thải của rệp, chất liệu vải len dạ, ngoại độc tố của tụ cầu trùng vàng… cũng làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh.
• Dị ứng thời tiết: Trẻ nhỏ rất dễ mắc các bệnh lý đường hô hấp do hệ miễn dịch còn yếu kém. Vì vậy, vào những thời điểm thời tiết thay đổi đột ngột, giao mùa sẽ dễ khiến trẻ bị bệnh.
• Dị ứng thức ăn: Trẻ có cơ địa nhạy cảm và dễ dị ứng với một số loại thức ăn như trứng, sữa, hải sản, lúa mì… cũng là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra bệnh viêm da cơ địa.

Bệnh nguy hiểm như thế nào?

Viêm da cơ địa được đánh giá là căn bệnh lành tính ở cả trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, do tính chất của bệnh thường kéo dài dai dẳng, tiến triển mạn tính nên rất khó để điều trị khỏi dứt điểm. Nếu bố mẹ phát hiện dấu hiệu bệnh sớm ở trẻ và chủ động áp dụng các biện pháp điều trị cũng như chăm sóc tại nhà sẽ giúp những tổn thương trên da trẻ sớm phục hồi, ngăn ngừa biến chứng.

Tuy nhiên, dù không có những biến chứng quá nguy hiểm nhưng bệnh vẫn có thể gây ra những ảnh hưởng sức khỏe khá nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.

• Những tổn thương trên da không được vệ sinh, chăm sóc kỹ lưỡng chính là điều kiện thuận lợi để các loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm mốc xâm nhập vào gây ra nhiễm trùng, bội nhiễm với triệu chứng đau nhức, khó chịu.
• Hình thành các vết sẹo ngoài da vĩnh viễn do không được chăm sóc ngay từ đầu.
• Đối với trẻ sơ sinh sẽ quấy khóc thường xuyên hơn, chán ăn, bỏ ăn, thiếu chất dẫn đến suy dinh dưỡng.
• Biến chứng thành bệnh viêm mũi dị ứng, hen suyễn do bệnh diễn tiến dai dẳng.
• Trong một số trường hợp nặng có thể làm ảnh hưởng đến thần kinh của trẻ.

Theo một kết quả khảo sát cho thấy, có đến 90% trẻ mắc bệnh viêm da cơ địa sẽ khỏi bệnh hoàn toàn khi trẻ được 3 tuổi mà không có bất kỳ biến chứng, sẹo hay bất kỳ dấu vết nào trên da. Tuy nhiên, những trẻ bẩm sinh bị viêm da cơ địa sẽ tiềm ẩn nhiều bệnh lý dị ứng khi trưởng thành như nổi mề đay, viêm xoang, hen suyễn viêm kết mạc mắt…

Các biện pháp điều trị bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em không quá nguy hiểm nhưng lại không thể chữa khỏi dứt điểm hoàn toàn vì trong cơ thể trẻ vốn đã sẵn có yếu tố khởi phát bệnh bất kỳ lúc nào khi gặp điều kiện thuận lợi. Do đó, việc điều trị viêm da cơ địa ở trẻ em nhằm mục đích chủ yếu là cải thiện triệu chứng ngứa ngáy, làm dịu da hỗ trợ phục hồi những tổn thương trên da, phòng ngừa nhiễm trùng và hạn chế tối đa nguy cơ tái phát bệnh.

1. Điều trị bằng các loại lá dân gian

Trong tự nhiên có rất nhiều loại lá cây chứa những dược chất lành tính hỗ trợ điều trị viêm da cơ địa ở trẻ em hiệu quả như:

• Lá chè xanh
• Lá lốt
• Lá khế
• Lá trầu không
• Lá đơn đỏ
• Lá đinh lăng
• Cây sài đất
• Cây vòi voi
• ….

Cách sử dụng đơn giản nhất là nấu thành nước tắm cho trẻ. Ưu điểm nổi trội của những loại lá này là lành tính, an toàn, đem lại hiệu quả cao trong việc giảm ngứa, sát chống khuẩn mà giá thành lại rẻ không tốn kém. Đây là phương pháp được chính các chuyên gia da liễu khuyến khích áp dụng để cải thiện tình trạng bệnh.

Tuy nhiên, để đem lại hiệu quả tối ưu bố mẹ cần kiên trì thực hiện tắm nước lá cho trẻ trong thời gian dài. Đồng thời, kết hợp sử dụng các loại kem dưỡng ẩm hoặc thuốc theo toa của bác sĩ để tăng hiệu quả điều trị. Lưu ý cần hết sức chú ý về cách thực hiện, chọn lá chất lượng không có thuốc hóa học, rửa sạch trước khi nấu nước tắm để đảm bảo vệ sinh và không gây nhiễm trùng vết thương của trẻ.

2. Điều trị bằng thuốc Tây

Mục đích điều trị viêm da cơ địa ở trẻ em bằng thuốc Tây là ngăn ngừa bội nhiễm, làm dịu da, giảm ngứa, chống khô da. Hiện nay, thuốc trị bệnh cho cho trẻ em cũng tương tự như thuốc viêm da cơ địa ở người lớn, được sản xuất dưới 2 dạng chính là thuốc bôi và thuốc uống.

Thuốc bôi ngoài da

Tác dụng chính của các loại thuốc bôi tại chỗ là phát huy công hiệu ngay trên bề mặt da bị tổn thương, cải thiện và loại bỏ các triệu chứng bệnh. Tùy vào từng trường hợp mà bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc bôi phù hợp với trẻ:

• Thuốc tím có hàm lượng Metin 1/10.000
• Dung dịch Jarish có tác dụng như nước muối sinh lý giúp kháng khuẩn, giảm ngứa và làm sạch da.
• Dung dịch Milian
• Nitrat bạc 0.25%
• Urea 10%, petrolatum và một số loại thuốc tương tự để làm ẩm da cho trẻ
• Thuốc mỡ Goudron, ichthyol, crysophanic, thuốc mỡ salicyle 5% và 10% là những loại thuốc có tác dụng bạt sừng, làm bong vảy…
• Thuốc Corticoid + Acid salicylic
• Thuốc kháng histamine H1 dạng bôi ngoài da
• Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị viêm da cơ địa thì loại thuốc Corticoid được khuyên dùng là hydrocortison 1 – 2.5%. Tuy nhiên, trong một số trường hợp có thê sử dụng clobetasol propionat nếu bệnh nặng kèm theo triệu chứng dày da, lechen hóa trên bề mặt da…

Thuốc uống trực tiếp

• Nhóm thuốc ức chế hệ miễn dịch: điển hình là thuốc kháng histamne H1 như Chlorpheniramin, Fexofenadin, Certerizin, Tacrolimus là những loại thuốc được chỉ định sử dụng phổ biến trong điều trị bệnh viêm da cơ địa gây ngứa ngáy.Tuy nhiên, cần lưu ý và cẩn thận khi sử dụng vì thuốc dễ gây ra tác dụng phụ.
• Thuốc kháng sinh: Loại thường dùng phổ biến nhất cho trẻ là Cephalosphorin. Thuốc được chỉ định sử dụng trong trường hợp trẻ bị viêm da cơ địa bị bội nhiễm ngoài da, phổ biến nhất là khuẩn tụ cầu vàng, liên cầu.

Lưu ý: Khi sử dụng thuốc Tây dù là dạng bôi ngoài da hay dạng uống thì cũng cần tuân thủ tuyệt đối hướng dẫn chỉ định của bác sĩ về liều dùng, thời gian sử dụng để tránh gây ra những tác dụng phụ ngoài ý muốn đến sức khỏe của con. Vì có những nhóm thuốc điều trị mạnh không được sử dụng quá lâu, hết đợt thuốc thì phải ngưng để theo dõi đánh giá.

3. Điều trị bằng liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp ánh sáng hay được gọi là quang trị liệu là phương pháp trị bệnh dùng trong y học hiện đại. Phương pháp này được đánh giá là đem lại hiệu quả khả quan, an toàn cho cả trẻ em và phụ nữ mang thai. Những trường hợp không đáp ứng điều trị nội khoa sẽ được bác sĩ tư vấn thực hiện điều trị bằng phương pháp này.

Ánh sáng từ tia UVA/ UVB được chiếu trực tiếp lên vùng da bị tổn thương sẽ tiêu diệt các ổ khuẩn, cải thiện triệu chứng ngứa ngáy và kích thích tái tạo phục hồi các tế bào da mới.

4. Các biện pháp điều trị tại nhà

Để đem lại hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất, bố mẹ cũng cần tập trung chăm sóc làn da của trẻ đúng cách để hạn chế bệnh tái phát.

• Lưu ý khi tắm cho trẻ

Mặc dù trong các loại lá mát có chứa dược chất kháng khuẩn, chống viêm, giảm ngứa nhưng vô tình nước lá lại làm thay đổi độ pH tự nhiên trên da của trẻ. Vì vậy, khi cho trẻ tắm nước lá mẹ nên kết hợp sử dụng kem dưỡng ẩm để bảo vệ da, ngăn ngừa vi khuẩn tấn công gây bệnh.

Lưu ý, không nên tắm nước lá cho trẻ vào mùa đông vì dễ làm khởi phát yếu tố kích thích khởi phát bệnh viêm da cơ địa. Tốt nhất, khi triệu chứng bệnh đã thuyên giảm chỉ nên tắm cho trẻ bằng nước sôi để nguội pha với nước ấm có nhiệt độ dao động từ 36 – 38 độ C.

• Chọn sữa tắm phù hợp cho trẻ

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nên ưu tiên sử dụng những loại sữa tắm có độ pH phù hợp, ít tính acid để tăng khả năng làm sạch da, loại bỏ hết chất bụi bẩn, hỗ trợ tái tạo và duy trì lượng pH vừa đủ trên da, không làm cho da trẻ bị khô hay kích ứng.

• Hạn chế để trẻ cào gãi vết thương

Viêm da cơ địa khiến làn da của trẻ ngứa ngáy dữ dội, nhiều trẻ khó chịu đến mức gãi đến mức trầy xước, chảy máu. Do đó, bố mẹ nên chú ý quan sát trẻ để ngăn chặn hành động cào gãi, chà xát lên da của con. Sau đó, sử dụng kem dưỡng ẩm lành tính hay xịt khoáng thường xuyên để làm dịu da, giảm ngứa thì trẻ sẽ không còn dùng tay cào gãi nữa.

• Một số lưu ý khác
  • Bảo vệ trẻ khỏi những yếu tố gây kích phát bệnh như dị ứng thức ăn, thời tiết, lông động vật, bụi bẩn, thuốc lá…
  • Cắt ngắn móng tay của trẻ hoặc trẻ sơ sinh thì cho sử dụng bao tay để tránh việc trẻ dùng tay cào lên vết thương.
  • Chọn quần áo cho trẻ có chất liệu mềm mại, thấm hút mồ hôi và không bó sát.
  • Cho trẻ sử dụng nước muối sinh lý để phòng ngừa bệnh viêm đường hô hấp – đây là một trong những yếu tố làm khởi phát bệnh viêm da cơ địa.s

Phòng ngừa bệnh

Việc chủ động phòng tránh bằng những biện pháp bảo vệ thiết thực là điều cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Ngoài những nguyên nhân như bệnh viêm da cơ địa di truyền thì hầu hết những nguyên nhân khác đều có thể phòng ngừa được.

• Trẻ sau khi chào đời khuyến khích cho bú sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu đời để tăng cường hệ miễn dịch bảo vệ sức khỏe.
• Lưu ý trong chế độ ăn uống của trẻ, đối với trẻ sơ sinh thì quan sát xem trẻ có dấu hiệu bị dị ứng với sữa bột, thực phẩm dinh dưỡng hay không để kịp thời đổi loại sữa hay thực phẩm khác cho phù hợp.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, ưu tiên các loại thực phẩm lành mạnh, tăng cường sức đề kháng cho trẻ, nâng cao thể trạng sức khỏe và phòng ngừa tái phát bệnh viêm da cơ địa cùng một số bệnh lý dị ứng khác.
• Những trẻ có cơ địa nhạy cảm, dễ bệnh thì không nên cho trẻ tiếp xúc với lông chó mèo, chim cảnh, hóa chất độc hại, rác thải trong gia đình.
• Giữ gìn vệ sinh không gian sống thật sạch sẽ, thoáng đãng, độ ẩm không khí cả ngày lẫn đêm được cân bằng để phòng ngừa sự hình thành và phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh.

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em không quá nguy hiểm nhưng lại khó chữa khỏi dứt điểm. Tuy nhiên, nếu được điều trị sớm và đúng cách sẽ giúp cải thiện hầu hết các triệu chứng bệnh, không làm ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của trẻ. Ngoài ra, bố mẹ cần chú ý thực hiện các biện pháp phòng ngừa hằng ngày để hạn chế tối đa nguy cơ tái phát bệnh ở trẻ.

Có thể bạn quan tâm:

• 10 loại thuốc bôi viêm da cơ địa phổ biến thường dùng theo toa
• Bệnh Chàm Eczema là gì? Triệu chứng và Phương pháp điều trị
• Chữa viêm da cơ địa bằng Đông y: Giải pháp an toàn hiệu quả
• 10 Cách chữa viêm da cơ địa dân gian tại nhà chia sẻ nhiều nhất