Cập nhật lúc 10:18 - 06/02/2023
Viêm Amidan Mãn Tính: Nguyên Nhân Và Hướng Điều Trị Dứt Điểm
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Viêm amidan mãn tính đặc trưng bởi tình trạng amidan bị viêm nhiễm kéo dài và thường xuyên tái phát. Bệnh lý thường có xu hướng tiến triển dai dẳng với những biểu hiện lâm sàng khá đa dạng. Tuỳ thuộc vào khả năng đáp ứng cũng như mức độ viêm của amidan, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật cắt amidan.
Viêm amidan mãn tính là gì?
Viêm amidan mãn tính là tình trạng amidan bị viêm nhiễm kéo dài và thường xuyên tái phát. Tổn thương do bệnh lý gây ra có thể gặp ở trẻ em và người trưởng thành với các triệu chứng cơ năng và thực thể đa dạng. Tình trạng viêm thường tái phát nhiều lần không chỉ gây nuốt vướng, khó chịu mà còn khiến amidan gia tăng kích thước hoặc teo, xơ.
Amidan chính là tổ chức lympho nằm ở 2 bên hầu họng có nhiệm vụ chính là bắt giữ và tiêu diệt những tác nhân gây nhiễm trùng vi khuẩn, virus, nấm mốc,… Tuy nhiên, amidan có cấu tạo với bề mặt nhiều kẽ, rãnh và hốc nên những tác nhân này dễ trú ngụ và phát triển. Do cấu tạo đặc biệt nên tình trạng viêm nhiễm amidan thường tái phát nhiều lần so với những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp khác như viêm thanh quản, viêm họng, viêm VA,…
Không giống với viêm amidan cấp tính, bệnh viêm amidan mãn tính thường khởi phát các triệu chứng âm ỉ, chậm nhưng kéo dài dai dẳng. Do đó, hầu hết các trường hợp mắc bệnh lý này đáp ứng kém với sử dụng thuốc. Trường hợp viêm amidan tái phát liên tục và có hiện tượng phì đại gây ngưng thở khi ngủ, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp ngoại khoa.
Nguyên nhân dẫn đến viêm amidan mãn tính
Thông thường, các triệu chứng viêm amidan cấp thường xảy ra do vi khuẩn, virus. Tuy nhiên, đối với viêm amidan mãn tính, nguyên nhân bùng phát bệnh thường do nhiễm các loại vi khuẩn như:
- Tụ cầu khuẩn
- Liên cầu khuẩn
- Xoắn khuẩn
- Các chủng yếm khí và ái khí
Theo đó, nhiễm khuẩn được xác định là nguyên nhân gây ra viêm amidan nói chung và viêm amidan mãn tính nói riêng. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng cao nếu gặp những yếu tố thuận lợi sau:
- Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, chất lượng không khí thấp
- Sức đề kháng suy yếu
- Thời tiết thay đổi đột ngột
- Điều kiện sinh hoạt thấp, vệ sinh kém
- Xuất hiện các ổ viêm mãn tính lân cận như viêm VA, viêm xoang, viêm lợi, sâu răng,…
Amidan là một trong những cơ quan miễn dịch hoạt động mạnh trong độ tuổi từ 4 – 14, do lúc này chức năng đề kháng của cơ thể chưa được hoàn thiện. Đến thời điểm dậy thì, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ được tăng lên, chức năng của VA và amidan sẽ suy giảm theo thời gian. Do đó, viêm amidan thường ảnh hưởng nhiều đến trẻ em và người trẻ tuổi.
Tuy nhiên, không giống với viêm amidan cấp tính, bệnh viêm amidan mãn tính có thể ảnh hưởng đến người trưởng thành do lượng lớn vi khuẩn trú ngụ lâu ngày và bùng phát ngay khi có điều kiện thuận lợi.
Dấu hiệu nhận biết bệnh lý
Theo các chuyên gia đầu ngành, viêm amidan tính có thể 2 thể lâm sàng chính là viêm amidan thể xơ teo và viêm amidan thể quá phát. Trong một số tài liệu cũng đề cập đến viêm amidan hốc mủ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy viêm amidan hốc mủ đặc trưng bởi tình trạng sưng đỏ, viêm, xuất hiện các ổ mủ trong hốc, kẽ. Tình trạng này thường xảy ra hầu hết trong các giai đoạn của bệnh viêm amidan mãn tính.
Bệnh viêm amidan mãn tính có các triệu chứng khá đa dạng. Để nhận biết bệnh lý, người bệnh có thể căn cứ vào một số biểu hiện sau:
Triệu chứng cơ năng:
- Cảm giác nuốt vướng ở cổ họng kèm theo tình trạng đau rát. Trong một số trường hợp cơn đau có thể lan đến tai gây đau nhức khó chịu
- Khi nuốt cảm giác có dị vật trong cổ họng nên nhiều người bệnh thường có biểu hiện đằng hắng
- Hơi thở có mùi hôi mặc dù đã vệ sinh răng miệng sạch sẽ
- Trường hợp viêm amidan mãn tính ở trẻ nhỏ có thể gây ra tình trạng thở khò khè, ngủ ngáy to
- Thỉnh thoảng gây ho nhưng không nhiều
- Khạc ra bã đậu có màu vàng nhạt hoặc trắng đục
Triệu chứng thực thể:
Viêm amidan mãn tính đặc trưng bởi tình trạng xuất hiện bã đậu và mủ trắng ở các hốc, khe trên bề mặt amidan. Bên cạnh đó, các triệu chứng thực thể còn có sự khác biệt tuỳ thuộc vào thể bệnh. Căn cứ vào biểu hiện lâm sàng, bệnh lý được chia thành 2 thể sau:
- Viêm amidan thể xơ teo: Số liệu thống kê cho thấy, thể bệnh này thường gặp ở người trưởng thành do lượng vi khuẩn thường trú và phát triển lâu ngày. Thể xơ teo đặc trưng bởi tình trạng amidan thu nhỏ kích thước, xuất hiện các xơ trắng, bề mặt gồ ghề, có màu đỏ thẫm. Tổ chức amidan cứng chắc, khi chậm sẽ có dịch mủ tiết ra từ các khe kẽ, hốc.
- Viêm amidan thể quá phát: Bệnh khởi phát chủ yếu ở trẻ em, thường là hệ quả của viêm amidan cấp tính tái phát nhiều lần. Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng amidan ở 2 bên thành họng gia tăng kích thước dẫn đến eo họng bị thu hẹp. Tình trạng amidan quá phát ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động giao tiếp, ăn uống và hô hấp.
- Các thể bệnh trên đều khiến hạch ở góc hàm sưng to so với bình thường. Tuy nhiên, tình trạng này thường dễ nhận biết hơn ở đối tượng trẻ nhỏ.
Viêm amidan mãn tính nguy hiểm không?
Viêm amidan mãn tính là một trong những bệnh đường hô hấp khá phổ biến ở cả trẻ em và người trưởng thành. Co thể thấy, bệnh lý gây ra các triệu chứng khó chịu như nuốt vướng, đau họng, khàn tiếng, ho, đằng hắng thường xuyên,… Các biểu hiện bệnh viêm amidan mãn tính thường diễn tiến chậm, âm ỉ kéo dài dai dẳng và tái phát nhiều lần. Tình trạng này tái đi tái lại thường xuyên không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ tổng thể mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh đáng kể.
Ngoài ra, ổ vi khuẩn trú ngụ trong amidan có thể lan rộng sang những cơ quan khác và gây ra hàng loạt các biến chứng nặng nề nếu không được tiến hành thăm khám và điều trị sớm. Một số biến chứng thường gặp của bệnh viêm amidan mãn tính:
- Viêm tấy amidan
- Áp xe quanh amidan
- Viêm nội tâm mạc
- Viêm tấy thành bên họng hoặc hạch ở dưới hàm
- Viêm khớp
- Viêm cầu thận
- Nhiễm khuẩn huyết
Mặc dù là bệnh đường hô cấp thường gặp nhưng viêm amidan mãn tính có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe cũng như sinh hoạt hàng ngày. Do đó, người bệnh tránh chủ quan khi nhận thấy các biểu hiện bất thường. Để phòng ngừa các biến chứng do bệnh viêm amidan mãn tính gây ra, người bệnh cần chủ động đến bệnh viện để được thăm khám và can thiệp biện pháp điều trị kịp thời.
Chẩn đoán bệnh viêm amidan mãn tính
Trước khi tiến hành điều trị viêm amidan, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện các kỹ thuật lâm sàng và cận lâm sàng để chẩn đoán bệnh lý. Một số kỹ thuật chẩn đoán viêm amidan mãn tính thường được áp dụng như:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành khám cổ họng nhằm quan sát tổn thương thực thể, đồng thời thu thập các triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Ngoài ra, để loại trừ các triệu chứng bệnh lý tương tự, bác sĩ có thể yêu cầu nội soi thanh quản.
- Xét nghiệm máu: Đây là một trong những kỹ thuật cận lâm sàng thường được áp dụng trong chẩn đoán bệnh amidan mãn tính. Thông qua xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ nhận biết sự hiện diện của vi khuẩn thông qua tốc độ lắng máu. số lượng bạch cầu,…
- Xét nghiệm nước tiểu: Kỹ thuật xét nghiệm này được áp dụng với những trường hợp nghi ngờ phát sinh biến chứng viêm cầu thận cấp. Biến chứng này được biểu hiện thông qua một số dấu hiệu như tiểu ra máu hay nước tiểu có màu bất thường.
Cách điều trị viêm amidan mãn tính
Nhiều người bệnh cho rằng các trường hợp bị viêm amidan mãn tính cần can thiệp phẫu thuật để loại bỏ amidan bị viêm nhiễm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phương pháp này chỉ được thực hiện trong trường hợp cần thiết. Điều trị ưu tiên đối với bệnh lý và các biện pháp nội khoa.
1. Điều trị nội khoa
Hầu hết các trường hợp bị viêm amidan mãn tính không gây ra các triệu chứng rầm rộ, ồ ạt như bệnh viêm amidan cấp tính. Do đó, việc điều trị bệnh chủ yếu sử dụng kháng sinh và các nhóm thuốc điều trị triệu chứng.
Dưới đây là một số loại thuốc thường được dùng trong điều trị viêm amidan mãn tính:
- Thuốc giảm ho: Viêm amidan mãn tính có thể kèm theo biểu hiện ngứa ngáy cổ họng, ho ít. Để làm giảm triệu chứng này, người bệnh có thể được hướng dẫn sử dụng Dextromethorphan và Codein. Đối với trẻ em, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc ho từ thảo dược tự nhiên để giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn.
- Kháng sinh: Trước khi dùng kháng sinh, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành lấy dịch tiết, mủ ở amidan để soi cấy vi khuẩn tạo để làm kháng sinh đồ. Kháng sinh có thể dùng theo đường tiêm, đường uống tuỳ thuộc vào tình trạng nhiễm khuẩn (đã phát sinh biến chứng hay chưa).
- Thuốc kháng viêm dạng ngậm: Nhóm thuốc kháng viêm dạng ngậm thường được chủ định để cải thiện tình trạng sưng viêm, phù nề ở niêm mạc họng và amidan do bệnh lý gây ra. Thuốc được ngậm dưới lưỡi với liều từ 4 – 6 viên/ ngày. Tuy nhiên, thuốc không chỉ định cho người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bị dị ứng thịt bò.
- Dung dịch sát trùng: Ngoài sử dụng thuốc uống, người bệnh có thể sử dụng dung dịch sát trùng để súc miệng từ 2 – 3 lần/ ngày nhằm loại bỏ vi khuẩn, làm sạch khoang miệng. Bên cạnh đó, việc duy trì thói quen súc miệng với dung dịch sát khuẩn từ 1 – 2 lần/ ngày còn giúp phòng ngừa viêm amidan và một số bệnh đường hô hấp tái phát đáng kể.
Viêm amidan mãn tính có đặc tính dễ tái phát kéo dài dai dẳng. Do đó, bên cạnh sử dụng thuốc Tây theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh có thể tận dụng một số thảo dược tự nhiên như lá trầu không, mật ong, củ cải, lá tía tô, bạc hà để cải thiện các triệu chứng bệnh lý. So với các loại thuốc Tây, những thảo dược có nguồn gốc tự nhiên có độ an toàn cao, hạn chế phát sinh tác dụng phụ nếu sử dụng lâu dài.
2. Phẫu thuật cắt amidan
Cắt amidan là phương pháp khoa học được tiến hành nhằm loại bỏ toàn bộ tổ chức amidan trong hầu họng. Tuy nhiên, phương pháp này được sẽ được cân nhắc kỹ trước khi thực hiện.
Theo đó, bác sĩ chuyên khoa chỉ định phẫu thuật cắt amidan với những trường hợp sau:
- Tình trạng viêm amidan tái đi tái lại từ 5 – 7 lần/ năm
- Viêm amidan mãn tính không đáp ứng với điều trị nội khoa, gây hôi miệng
- Bệnh lý kéo dài phát sinh biến chứng áp xe quanh amidan từ 1 – 2 lần/ năm
- Viêm amidan quá phát có kích thước lớn gây khó thở, ngủ ngáy, ngưng thở khi ngủ, ăn uống kém.
- Viêm amidan có thể gây ra các biến chứng xa như thấp khớp, viêm cầu thận, thấp tim.
Tuy nhiên, cắt amidan là phương pháp xâm lấn nên có thể gây ra nhiều biến chứng, rủi ro. Do đó, để đảm bảo an toàn cho người bệnh, phương pháp này chống chỉ định với những trường hợp sau:
- Chống chỉ định tuyệt đối: Người bị rối loạn đông máu, suy tim, cao huyết áp và suy thận.
- Chống chỉ định tương đối: Người đang bị viêm họng, viêm amidan cấp tính, nhiễm khuẩn cấp (mụn nhọt, viêm xoang, viêm mũi), áp xe amidan, nhiễm virus (bại liệt, sốt xuất huyết, ho gà, cúm, sởi), xuất hiện biến chứng viêm amidan cấp, một số bệnh mãn tính như giang mai, lao, viêm gan, tiểu đường,… chưa được kiểm soát, thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, sử dụng thuốc nội tiết, trẻ em dưới 5 tuổi và người trên 30 tuổi, đang tiêm chủng,…
Tuỳ thuộc vào kích thước của amidan và đối tượng cụ thể, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định cắt amidan bằng tia laser, bằng dao Sluder Ballenger, cắt bằng Coblater hoặc tách thòng lọng. Sau khi thực hiện phẫu thuật, người bệnh cần sử dụng thuốc và chăm sóc theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa để tránh phát sinh biến chứng và giúp vết mổ mau lành.
3. Áp dụng các biện pháp hỗ trợ
Bên cạnh các phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cần áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà để hỗ trợ quá trình chữa trị viêm amidan mãn tính đạt được kết quả tốt nhất.
Một số biện pháp hỗ trợ điều trị viêm amidan mãn tính, bao gồm:
- Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi và đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng/ ngày. Người bệnh có thể sử dụng máy tạo độ ẩm nếu thời tiết khô hanh.
- Uống nhiều nước, tăng cường bổ sung khoáng chất, vitamin trong thời gian điều trị giúp tăng cường miễn dịch và nâng cao thể trạng. Bên cạnh đó, bạn có thể dùng thêm một số món ăn mềm, lỏng, dễ nuốt để tránh tình trạng vướng nghẹn, đau rát amidan.
- Vệ sinh tai mũi họng thường xuyên. Việc vệ sinh kém sẽ tạo môi trường thuận lợi để vi khuẩn lây lan và phát triển mạnh.
- Súc miệng với nước muối sinh lý đều đặn mỗi ngày để làm sạch khoang miệng. Hoặc bạn có thể dùng nước sắc lá trầu không, nước gừng,… để súc miệng nhằm loại bỏ mùi hôi do các hốc mủ amidan gây ra.
- Không tiếp xúc với người bị bệnh viêm đường hô hấp. Bởi vi khuẩn, virus có thể xâm nhập có thể bùng phát các đợt viêm amidan cấp, đồng thời làm tăng nguy cơ viêm amidan mãn tính.
- Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, hoá chất, mạt bụi, không khí ô nhiễm, khói thuốc lá,…
Biện pháp phòng ngừa viêm amidan mãn tính tái phát
Bệnh viêm amidan mãn tính có đặc tính kéo dai dẳng, âm ỉ và rất dễ tái phát, nhất là với những trường hợp chưa phẫu thuật cắt amidan. Do đó, sau điều trị, người bệnh cần thực hiện một số biện pháp giúp ngăn ngừa bệnh tái phát. Cụ thể:
- Vệ sinh răng đều đặn mỗi ngày để hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn gây hại. Bên cạnh đó, thói quen này còn ức chế sự phát triển quá mức của virus, vi khuẩn thường trú trong khoang miệng.
- Mang khẩu trang khi di chuyển ngoài trời hoặc đến những nơi công cộng. Hạn chế tiếp xúc thân mật với người đang bị viêm nhiễm đường hô hấp cấp.
- Giải quyết triệt để những ổ viêm nhiễm như viêm xoang, viêm VA, viêm mũi, sâu răng, viêm nướu,… Vi khuẩn, virus từ nhưng cơ quan này có thể di chuyển đến amidan và phát triển trong các khe kẽ, hốc.
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, sinh hoạt điều độ, tăng cường tập luyện thể dục thể thao giúp tăng cường sức khỏe, nâng cao thể trạng, đồng thời làm giảm nguy cơ tái phát viêm amidan.
- Người bệnh nên cân nhắc phẫu thuật loại bỏ amidan nếu bệnh lý tái phát liên tục.
Viêm amidan mãn tính là một trong những bệnh đường hô hấp thường gặp ở trẻ em và người trưởng thành. Các triệu chứng bệnh lý có đặc tính kéo dài dai dẳng, dễ phát sinh biến chứng nếu không có phương pháp điều trị và xử lý đúng cách. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường, người bệnh cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị phù hợp.
Có thể bạn quan tâm:
Dương Thị Ngọc
09/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!