Trẻ Sơ Sinh Bị Viêm Da Dị Ứng: Cách Chăm Sóc Và Điều Trị

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng là một trong vô vàn những vấn đề về da mà con bạn gặp phải. Bệnh gây ra các triệu chứng ngoài da như da khô sần, bong tróc vảy, nổi mụn li ti… chủ yếu trên mặt và da đầu của trẻ. Bệnh không quá nguy hiểm nhưng có thể khiến trẻ quấy khóc, bỏ bú vì ngứa ngáy, thậm chí chậm phát triển cùng nhiều ảnh hưởng tiêu cực khác. Vì vậy, bố mẹ cần tìm hiểu kỹ về căn bệnh này và có cách điều trị, chăm sóc phù hợp, kịp thời.

Trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng là bệnh gì?

Viêm da dị ứng hay bệnh chàm da là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng trên da xuất hiện các triệu chứng khó chịu như ửng đỏ, nổi mụn li ti, ngứa ngáy… Đây là căn bệnh phổ biến, ai cũng có thể mắc phải nhưng trẻ sơ sinh mới là đối tượng dễ mắc bệnh nhất. Hầu hết mọi đứa trẻ đều ít nhất vài lần mắc phải, trong đó có 20% trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng và 65% trẻ phát bệnh trong giai đoạn trước khi được 1 tuổi.

Theo các nghiên cứu bệnh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh chủ yếu liên quan mật thiết đến cơ địa dị ứng cộng với sức đề kháng yếu kém. Viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh không phải một căn bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách bệnh có thể thuyên giảm và khỏi hẳn trong thời gian ngắn.

Ngược lại, nếu lơ là trong việc chăm sóc và điều trị khiến bệnh bùng phát kéo dài sẽ có thể gây ra các biến chứng khá nguy hiểm, điển hình như nhiễm trùng da, tổn thương lây lan toàn thân khó điều trị, trẻ chậm phát triển…

Nguyên nhân gây bệnh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Theo thông tin từ các chuyên gia da liễu, có rất nhiều tác nhân khiến trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do làn da của trẻ sơ sinh rất mỏng, chưa hoàn thiện về mặt cấu trúc cũng như sức đề kháng chống lại các tác nhân gây bệnh, từ đó dễ dàng bị kích ứng nếu có sự tiếp xúc với các dị nguyên từ bên ngoài.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 0 – 5 tuổi bị viêm da dị ứng thường xuất phát từ các nguyên nhân sau đây:

Do yếu tố di truyền: Trẻ sơ sinh chào đời có thể tiềm ẩn gen bệnh nếu có bố hoặc mẹ cùng mắc bệnh viêm da. Nguy cơ này có thể cao hơn trong trường hợp hầu hết các thành viên trong gia đình đều có tiền sử bị viêm mũi dị ứng, hen suyễn… Bên cạnh đó, theo nghiên cứu về những đứa trẻ song sinh cùng trứng sẽ có tỷ lệ cùng mắc bệnh viêm da dị ứng là 80%.
Do các tác nhân từ môi trường: Môi trường bên ngoài, đặc biệt là trong không khí tiềm ẩn rất nhiều tác nhân dị ứng và có thể khiến trẻ bị viêm da bất kỳ lúc nào. Có thể kể đến như bụi mịn, nấm mốc, phấn hoa, lông động vật…
Do thời tiết thay đổi: Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, nóng sang lạnh và lạnh sang nóng. hanh khô, độ ẩm thấp khiến làn da của trẻ không kịp thích ứng, dẫn đến bùng phát các triệu chứng viêm da khó chịu.
Do dị ứng thức ăn: Đối với trẻ sơ sinh, nguồn dinh dưỡng chính của trẻ đến từ sữa mẹ. Vì vậy, việc trẻ bị dị ứng sau khi bú chính là cơ sở để xác định trẻ hấp thụ phải các chất dị ứng có trong sữa mẹ. Một số loại thực phẩm có đặc tính dị ứng như hải sản, thức ăn cay nóng, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ đóng hộp, chứa chất bảo quản…
Một số nguyên nhân khác: Ngoài các yếu tố dị ứng trên, trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng còn xảy ra do các nguyên nhân như trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, mặc quần áo chật, nóng bức đổ nhiều mồ hôi, sử dụng sản phẩm chăm sóc da không phù hợp….

Triệu chứng của bệnh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Những triệu chứng của bệnh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh cũng tương tự như viêm da dị ứng ở người lớn, không có nhiều biểu hiện đặc trưng nên rất dễ nhầm lẫn sang những bệnh ngoài da phổ biến khác như bé bị nổi mề đay, rôm sảy, viêm da cơ địa…

Theo các chuyên gia, sau khi cơ thể bùng phát triệu chứng, tùy vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nhẹ hay nặng của bệnh trong từng giai đoạn mà triệu chứng sẽ khác nhau. Cụ thể như sau:

Thể viêm da dị ứng cấp tính: Những triệu chứng đầu tiên của bệnh thường bộc phát khi trẻ được 2 – 3 tháng tuổi. Ban đầu, chỉ là những vết hồng phát ban đột ngột trên da, sau đó là da khô ráp, ngứa ngáy và đóng vảy. Sau đó, xuất hiện kèm theo các đốm mụn nước li ti, tập trung thành từng đám, có thể sưng viêm hoặc không, rỉ dịch.
Thể viêm da dị ứng bán cấp: Các triệu chứng ban đầu bùng phát nặng hơn, da bắt đầu có dấu hiệu bong tróc vảy. Tuy giảm cảm giác ngứa và tình trạng da khô cũng đã giảm bớt.
Thể viêm da dị ứng mạn tính: Bề mặt da sần sùi, dày sừng và bong tróc vảy, lớp thượng bì khô và xuất hiện tình trạng lichen hóa. Lúc này, cảm giác ngứa ngáy lại bùng phát dữ dội hơn. Bố mẹ có thể thấy được dấu hiệu này thông qua việc trẻ thường dùng tay để cào gãi hoặc cọ xát vào các vật cứng.

Phân loại các dạng bệnh khi trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng

Về cơ bản, các triệu chứng có thể tương tự nhau nhưng tùy theo từng nguyên nhân và dạng bệnh mà bác sĩ sẽ chẩn đoán cho kết quả rằng con của bạn vì sao bị viêm da dị ứng và thuộc thể nào. Viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh được chia làm các dạng sau:

1. Viêm da dị ứng ở mặt

Da mặt là vùng da tương đối nhạy cảm của trẻ sơ sinh nên khi bị viêm da dị ứng, trên da trẻ thường xuất hiện những triệu chứng nặng như nổi mụn nước li ti, da phát ban thành từng mảng đỏ kèm theo ngứa ngáy dữ dội. Nếu trẻ tiếp xúc với các tác nhân dị ứng từ môi trường sống xung quanh như bụi bẩn, hóa chất, phấn hoa, lông động vật… sẽ càng làm các triệu chứng bùng phát mạnh hơn, đặc biệt là vào mùa hè thời tiết nóng bức khiến trẻ đổ nhiều mồ hôi.

Thông thường, vùng da bị kích ứng nhiều nhất là ở 2 bên má, cằm, trán, 2 bên tai. Lúc này, da mặt của trẻ trông khá đáng sợ và mẫn cảm do mụn nước vỡ ra, sưng viêm, đau rát, phát ban, khô ráp, bong tróc vảy…

2. Viêm da dị ứng cơ địa

Viêm da dị ứng cơ địa là bệnh có tính chất mãn tính và tiến triển theo đợt. Bệnh thường bùng phát những trẻ có người thân đã hoặc đang mắc các bệnh có liên quan đến yếu tố dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn, nổi mề đay mạn tính, viêm xoang dị ứng…

Thường thì chỉ sau vài ngày tiếp xúc với các dị nguyên làm kích thích cơ địa dị ứng tiềm ẩn cơ thể, làn da của trẻ sẽ bùng phát các triệu chứng như:

Da trẻ khô ráp, đỏ và bong tróc vảy, nếu nặng có thể xuất hiện trên khắp cơ thể.
Kèm theo đó là tình trạng phù nề một vài chỗ, vùng da mắt bắt đầu xuất hiện triệu chứng viêm, đỏ ngầu.
Trẻ thở khò khè, quấy khóc do ngứa ngáy, thậm chí một vài trường hợp nặng còn gây ra sốt cao, khó thở do sốc phản vệ.

Lưu ý: Trong trường hợp trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng cơ địa do di truyền và xảy ra đồng thời với tình trạng viêm mũi dị ứng, hen suyễn nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến các tổn thương trên da ngày càng lan rộng ra, tăng nguy cơ nhiễm trùng, bội nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

3. Trẻ bị viêm da dị ứng thời tiết

Tình trạng viêm da dị ứng do sự thay đổi của thời tiết không đơn giản như nhiều bậc phụ huynh vẫn nghĩ. Những triệu chứng của dạng bệnh này thường bùng phát khi trẻ sơ sinh phải tiếp xúc với môi trường nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, thời tiết chuyển giao từ nóng sang lạnh…

Các triệu chứng này thường diễn tiến theo từng đợt, tùy theo mức độ nặng hay nhẹ và cách chăm sóc tại thời điểm phát bệnh:

Những tổn thương thường xuất hiện ở các vùng da mặt, các nếp gấp ở khuỷa tay, đầu gối…
Nổi phát ban toàn thân, ngứa ngáy, trầy xước và mọc từng đám vảy khô.
Ngoài các triệu chứng tại chỗ, ở những trẻ mắc bệnh nặng có thể kèm theo một số triệu chứng toàn thân như sưng cuống họng, trẻ khó thở, thậm chí ngất xỉu…

Trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng có nguy hiểm không?

Theo các chuyên gia da liễu, bản chất của bệnh viêm da dị ứng không phải là căn bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt ở trẻ sơ sinh thì nguy cơ bùng phát các biến chứng nguy hiểm là rất cao. Điển hình như:

Gây nhiễm trùng da: Ban đầu chỉ là những vết mẩn đỏ ngứa ngáy khiến trẻ cào gãi vì khó chịu, nhưng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời rất dễ bị nhiễm trùng da, thậm chí nặng hơn là nhiễm trùng máu gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ.
Sốc phản vệ: Trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng thường chỉ gây ra các triệu chứng ngoài da, tuy nhiên trong một số trường hợp bệnh diễn tiến nhanh và phức tạp do nhiễm trùng nhưng không can thiệp kịp thời có thể gây sốc phản vệ với các triệu chứng như sốt cao, khó thở, thậm chí là tử vong.
Ảnh hưởng đến cơ quan sinh dục: Biến chứng này rất hiếm xảy ra vì các triệu chứng viêm da dị ứng thường ít xuất hiện tại đây. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh lây lan đến cơ quan này sẽ gây ra hậu quả như da sưng viêm, chảy máu, có mùi hôi do lở loét, chảy dịch mủ… rất nguy hiểm.
Một số trường hợp trẻ bị viêm da dị ứng có ở đầu, mặt, cổ… nơi tập trung nhiều dây thần kinh, mạch máu cũng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Điều trị viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh bằng cách nào?

Các triệu chứng viêm da dị ứng thường chỉ bùng phát trong thời gian ngắn tuy nhiên lại làm ảnh hưởng rất tiêu cực đến sự phát triển của trẻ, chẳng hạn như bỏ bú, mất ngủ, quấy khóc, sụt cân, gầy yếu, suy nhược… Vì vậy, điều trị viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh là điều cần thực hiện càng sớm càng tốt.

Điều trị viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh thường áp dụng các biện pháp sau:

1. Cho trẻ tắm nước lá

Trẻ mắc bệnh viêm da dị ứng mức độ nhẹ không nhất thiết phải can thiệp điều trị bằng các biện pháp y tế. Thay vào đó, chỉ cần áp dụng mẹo tắm lá cho con kết hợp chăm sóc dưỡng da hằng ngày là đã cải thiện đáng kể tình trạng bệnh. Tắm nước lá cho trẻ là mẹo dân gian lưu truyền từ lâu đời, tận dụng các loại thảo dược lành tính có sẵn trong tự nhiên nên không gây ra tác dụng phụ cho làn da của con trẻ.

Tuy nhiên, phương pháp này chỉ phù hợp áp dụng cho những những trẻ bị bệnh nhẹ, không có dấu hiệu bội nhiễm, lở loét tạo ra các vết thương hở. Một số loại lá tắm được các chuyên gia khuyến khích sử dụng như:

Lá tía tô: Đây là loại rau thơm giúp làm tăng thêm hương vị và màu sắc cho món ăn. Không những vậy, loại lá này còn có tác dụng cải thiện điều trị triệu chứng bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em nhờ chứa nhiều hoạt chất kháng viêm, chống khuẩn. Nấu lấy nước lá tía tô, cho ra thau pha vào một ít nước lạnh rồi dùng để tắm cho trẻ.
Lá trà xanh: Lá trà xanh không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp tăng cường sức khỏe làn da, đặc biệt là hỗ trợ điều trị các triệu chứng ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ khi trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng. Rửa sạch lá trà xanh và ngâm vào nước muối pha loãng, cho vào nồi nước sôi đun lên 10 phút và lọc lấy phần nước lá đổ ra thau, đợi cho nguội bớt hoặc thêm nước lạnh vào để tắm cho trẻ hằng ngày.
Lá trầu không: Tương tự như lá trà xanh, lá trầu không có chứa nhiều hoạt chất có đặc tính kháng viêm, chống khuẩn, làm dịu da, giảm ngứa ngáy hiệu quả, đặc biệt rất lành tính và an toàn cho làn da. Nấu sôi nồi nước lá trà xanh, sau đó đổ hết phần nước lá ra thau rồi pha thêm nước ấm cho bớt nóng và dùng để ngâm rửa hoặc tắm cho trẻ.

Lưu ý: Mặc dù phương pháp này được đánh giá là hiệu quả, an toàn và lành tính cho trẻ nhưng để đạt được hiệu quả bắt buộc phải kiên trì thực hiện trong thời gian dài, ít nhất là 5 – 7 ngày. Vì dược tính trong lá thường không cao và nếu áp dụng lâu nhưng không hiệu quả, hãy ngưng sử dụng và đưa trẻ đến bệnh viện để được tư vấn điều trị bằng phương pháp khác phù hợp hơn.

2. Sử dụng thuốc Tây

Đối với trẻ sơ sinh, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cũng cần phải hết sức thận trọng. Riêng với căn bệnh này tốt nhất nên ưu tiên sử dụng các loại thuốc bôi trị viêm da dị ứng thay thì thuốc uống. Sử dụng thuốc thường được chỉ định áp dụng trong trường hợp các triệu chứng viêm do dị ứng diễn tiến nhanh, mức độ nặng hơn so với thời điểm vừa mắc bệnh.

Tùy theo từng trường hợp bệnh cụ thể, thể trạng sức khỏe của trẻ cũng, độ tuổi mà bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc phù hợp. Điển hình như một số loại sau với tác dụng chủ yế làm giảm triệu chứng khó chịu, giảm ngứa ngáy, chống viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ phục hồi tổn thương và phòng ngừa tái:

Các loại dung dịch có tính sát khuẩn như: nước muối sinh lý 0.9%, hồ nước, dung dịch Jarish, thuốc tím Methylen 1%…
Thuốc bôi chứa thành phần corticoid, kẽm, protopic, acid salicylic…
Thuốc kháng sinh như Tetracylin, Erythromycin, thuốc kháng histamine
Các loại kem dưỡng ẩm dịu nhẹ dành riêng cho trẻ sơ sinh đến từ các thương hiệu như Cetaphil, Vaseline, CeraVe, Aveeno…

Hầu hết những trường hợp trẻ bị viêm da dị ứng sau khi sử dụng các loại thuốc bôi này đều cải thiện nhanh chóng các triệu chứng. Tuy nhiên, một số ít trường hợp bệnh nặng, chỉ đơn thuần dùng thuốc bôi sẽ không hiệu quả, lúc này bác sĩ sẽ kê đơn thêm một số loại thuốc khác như: thuốc điều hòa hệ miễn dịch, thuốc corticosteroid… trong thời gian ngắn để hỗ trợ điều quá trình điều trị bệnh.

Lưu ý: Đối với trẻ sơ sinh, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cũng phải có sự chỉ định của bác sĩ. Bố mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc cho con sử dụng để tránh gây ra tác dụng phụ như làm teo da, mỏng da, làm rối loạn hệ miễn dịch của con nếu lạm dụng trong thời gian dài, kháng thuốc, nhờn thuốc…

3. Kết hợp các biện pháp chăm sóc tại nhà

Đối với tình trạng trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng cần phải được phát hiện và chăm sóc kịp thời. Do đó, ngoài việc can thiệp điều trị bằng các biện pháp y dân gian hoặc y tế, các bậc phụ huynh cũng cần chú ý chăm sóc trẻ tại nhà bằng các cách đơn giản sau:

Giữ vệ sinh tuyệt đối

Đây là cách đơn giản nhất để giúp bảo vệ làn da của trẻ khỏi những tác nhân dị ứng. Để đạt được điều này, bố mẹ cần thực hiện:

Tắm gội cho trẻ hằng ngày, sử dụng sản phẩm dịu nhẹ, không chứa chất kích ứng. Nên tắm bằng nước ấm hoặc nước mát khi trời nóng, lưu ý không tắm nước quá lạnh hoặc quá nóng để tránh khiến da trẻ bị khô và dễ bị kích ứng.
Sau khi tắm xong nên bôi kem dưỡng ẩm ngay để làn da của con luôn được mềm mại và khỏe mạnh.
Bên cạnh đó, quần áo, khăn, chăn, drap, gối, nệm hay đồ chơi của trẻ cũng phải được giặt giũ thường xuyên để loại bỏ sự trú ngụ của các loại vi khuẩn.
Định kỳ vệ sinh không gian sống xung quanh như chỗ ngủ, chỗ chơi của trẻ để hạn chế sự tấn công của các tác nhân dị ứng đến làn da và sức khỏe của trẻ.

Kiểm soát cơn ngứa

Đặc trưng triệu chứng của viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh là các cơn ngứa ngáy, khiến trẻ cào gãi liên tục càng khiến tình trạng bệnh thêm nặng. Tuy nhiên, bôi thuốc chống ngứa quá nhiều sẽ không tốt cho sức khỏe của trẻ, vì vậy, hãy thực hiện các cách sau đây để giúp trẻ sơ sinh kiểm soát cơn ngứa ngáy hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn.

Thường xuyên cắt móng tay, móng chân cho trẻ.
Chơi cùng trẻ, kể chuyện, hát ru hay bất kỳ hoạt động nào để thu hút sự chú ý, làm trẻ phân tâm và quên đi cơn ngứa ngáy.
Nếu trẻ quấy khóc vì ngứa, bố mẹ có thể chườm lạnh cho trẻ trong vòng 5 – 10 phút sẽ giúp cắt cơn ngứa rất nhanh.

Xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học

Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất đối với sự phát triển của trẻ. Đặc biệt, sữa mẹ chất lượng còn giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch tự nhiên nhờ các chất kháng khuẩn tự nhiên, từ đó cải thiện các triệu chứng viêm da dị ứng hiệu quả.

Vì vậy, để có một nguồn sữa chất lượng phụ thuộc rất nhiều vào chế độ ăn uống và sinh hoạt của người mẹ. Một số loại thực phẩm nên và không nên ăn như:

Nên ăn nhiều rau xanh, củ quả, trái cây cung cấp nhiều vitamin khoáng chất, các loại cá giàu omega 3, các loại hạt… Đảm bảo đầy đủ dưỡng chất và tăng cường khả năng đào thải độc tố tránh gây viêm da dị ứng.
Mẹ nên tránh tiêu thụ các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như các loại hải sản tôm, cua, ốc, ghẹ, thịt bò, thức ăn dầu mỡ, nhiều gia vị, cay nóng…
Đồng thời, mẹ nên thay đổi nếp sống sao cho lành mạnh, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và vận động thể dục, duy trì tinh thần vui vẻ, thoải mái… là những cách đơn giản nhất để cải thiện chất lượng sữa mẹ.

Phòng ngừa tái phát bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em

Cũng tương tự như nhiều bệnh lý da liễu khác, trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng rất dễ tái phát, đặc biệt càng bùng phát mạnh hơn nếu con trẻ tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Vì vậy, song song với việc thực hiện các biện pháp điều trị, bố mẹ hãy chú ý trong việc chăm sóc phòng ngừa tái phát bệnh:

Hạn chế tối đa để trẻ tiếp xúc với các dị nguyên như chơi đùa cùng chó mèo, bụi bẩn, phấn hoa, khói thuốc lá…
Giữ vệ sinh thâm thể trẻ hằng ngày, giặt giũ đồ dùng, vật dụng cá nhân của trẻ.
Dưỡng da đều đặn ngày 2 – 3 lần dù da có bệnh hay không.
Bôi kem chống nắng cho trẻ khi đi ra ngoài để tránh tác hại của ánh mặt trời gay gắt.

Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh cùng những kiến thức hữu ích về cách điều trị, chăm sóc đúng đắn do các chuyên gia da liễu khuyến nghị. Hãy quan sát thật kỹ những thay đổi bất thường và đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám, điều trị bằng phương pháp hiệu quả, an toàn nhất.

Có thể bạn quan tâm

Chữa viêm da dị ứng bằng thuốc Nam với các thảo dược

Viêm da dị ứng có lây không? Lây như thế nào?

Viêm da dị ứng có chữa khỏi được không?

Viêm da dị ứng nên ăn gì và kiêng ăn gì? Giải đáp