Cập nhật lúc 04:55 - 18/08/2023
Thoái Hoá Sụn Khớp: Cách Điều Trị và Phòng Ngừa hiệu quả
Theo dõi Viện y dược dân tộc trên
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Thoái hoá sụn khớp là bệnh lý xương khớp thường gặp ở người cao tuổi. Theo các chuyên gia, bệnh có mối liên hệ mật thiết với quá trình lão hoá tự nhiên của cơ thể và đặc thù nghề nghiệp. Bệnh nếu không được kiểm soát sớm có thể gây ra các biến chứng nặng nề, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và sức khoẻ tổng thể.
Thoái hoá sụn khớp là gì?
Sụn khớp là thành phần quan trọng cấu thành các khớp xương, thành phần này có bản chất là lớp mô trong suốt, dẻo, cứng và có độ đàn hồi tốt. Theo giải phẫu học, sụn khớp được cấu tạo từ tế bào sụn và chất căn bản (Collagen và Proteoglycan).
Thoái hóa sụn khớp là thuật ngữ đề cập đến tình trạng hư hỏng lớp sụn và đệm giữa hai đầu xương. Hiện tượng này gây ra phản ứng viêm, giảm lượng dịch nhờn bôi trơn ổ khớp, từ đó bùng phát cơn đau nhức và cứng khớp.
Sụn khớp có tác dụng làm giảm ma sát khi 2 đầu xương va chạm nhau trong quá trình vận động, di chuyển. Tuy nhiên, khi lớp sụn này bị tổn thương, hư tổn và bào mòn nhanh chóng có thể làm tăng ma sát giữa hai đầu xương, đẩy nhanh quá trình hoá hoá và khiến các biểu hiện lâm sàng trở nên nặng nề hơn.
Thực tế nhận thấy, thoái hoá sụn khớp ảnh hưởng chủ yếu ở người trung niên và cao tuổi. Tỷ lệ thoái hoá ở cơ quan này tăng theo độ tuổi do theo thời gian, các mô sụn, khớp bị hao mòn. Lúc này các khớp sẽ kém linh hoạt hơn và dễ bị tổn thương khi vận động, di chuyển.
Nguyên nhân gây thoái hoá sụn khớp
Theo nhận định của các chuyên gia, nguyên nhân trực tiếp gây thoái hoá sụn khớp là do sự lão hoá tự nhiên. Bởi ở người trưởng thành, những tế bào sụn không còn khả năng tái tạo, sinh sản. Mặc khác, khi ở độ tuổi càng cao cùng với quá trình lão hoá của cơ thể, mô sụn sẽ có xu hướng giảm khả năng tổng hợp các chất căn bản, từ đó làm tăng nguy cơ bị tổn thương, hạn chế khả năng vận động và thoái hoá.
Ngoài ra, bệnh lý có thể xảy ra bởi một số yếu tố thuận lợi sau:
- Chấn thương: Chấn thương hoặc vi chấn thương có thể làm thay đổi bề mặt sụn. Một số chấn thương nghiêm trọng gây trật khớp, gãy xương có thể dẫn đến tổn thương bề mặt sụn hoặc phân bố lại áp lực trên bề mặt sụn khớp. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ thoái hoá.
- Di truyền: Thoái hoá sụn khớp có tính chất di truyền. Theo đó, nếu có ba mẹ hoặc người thân cận huyết mắc bệnh lý này thì nguy cơ bạn bị thoái hoá sụn khớp cao hơn so với người bình thường. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có nghiên cứu cụ thể về yếu tố di truyền gây ra bệnh lý.
- Tính chất công việc: Tính chất công việc có mối liên hệ mật thiết với các vấn đề xương khớp, trong đó có thoái hoá khớp, mô sụn. Thống kê cho thấy, những người làm công việc văn phòng, thợ may, thợ xây hoặc công việc phải vận động quá nhiều/ ít đều có nguy cơ cao mắc phải bệnh lý này.
- Lười vận động: Ít vận động khiến các khớp xương mất dần đi độ linh hoạt, dẻo dai, giảm khả năng bài tiết dịch nhờn. Như đã đề cập, dịch nhờn có chức năng bôi trơn các đầu xương để hạn chế ma sát quá mức khi vận động. Hiện tượng giảm tiết dịch có thể khiến khớp bị tê cứng, khô, đau nhức và phát ra âm thanh khi vận động. Lâu dần sẽ làm tăng nguy cơ thoái hoá ở sụn khớp và gây ra các vấn đề về xương khớp khác.
- Thừa cân – béo phì: Thừa cân – béo phì có thể làm tăng nguy cơ bị thoái hoá sụn khớp và các bệnh viêm khớp mãn tính khác. Khi cân nặng tăng lên sẽ tăng áp lực lên hệ thống xương khớp đáng kể. Theo thời gian, sụn khớp sẽ bị xơ hoá, bào mòn gây đau nhức. Hơn nữa, tình trạng này còn gây ra các loại chuyển hoá, giảm khả năng tái tạo, phục hồi những cơ quan ở ổ khớp và cột sống.
- Thiếu hụt canxi: Thói quen ăn uống không khoa học có thể gây thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng, nhất là canxi. Tình trạng này khiến hệ thống xương suy yếu, giảm, ảnh hưởng đến quá trình tái tạo, phục hồi mô sụn và gây đau nhức. Thiếu canxi còn có thể gây ra một số vấn đề khác như vôi hoá dây chằng, loãng xương.
- Sai tư thế: Thoái hoá các khớp và mô sụn có thể tăng lên đáng kể nếu thường xuyên duy trì những tư thế sai lệch như bắt chéo chân, ngồi cong lưng, lệch vai,… Tình trạng này kéo dài trong nhiều năm sẽ đẩy nhanh tốc độ thoái hoá mô sụn và gây thoái hoá khớp.
- Ảnh hưởng các bệnh lý: Một số bệnh lý về nội tiết, bệnh xương khớp mãn tính, rối loạn chuyển hoá hoặc các bệnh về máu có thể làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh lý.
- Cấu trúc khớp bị dị tật bẩm sinh: Khớp xương là cơ quan được cấu thành từ các bộ phận, chúng hợp nhất tạo thành cấu trúc khép kín nhằm tạo ổn định giúp khớp cử động linh hoạt, dễ dàng hơn. Tuy nhiên, trường hợp có giải phẫu khớp bất thường thường bị đau nhức, khó khăn trong các hoạt động hàng ngày. Thống kê nhận thấy, dị tật bẩm sinh là một trong những yếu tố làm tăng tốc độ thoái hoá sụn khớp và gây ra các vấn đề xương khớp khác.
Biểu hiện nhận biết bệnh lý
Các triệu chứng bệnh thoái hoá sụn khớp tương đối đa dạng. Theo đó, mức độ cơn đau có thể dao động từ nhẹ, âm ỉ, day dẳng đến đau nặng, dữ dội tuỳ thuộc vào nguyên nhân cụ thể.
Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết bệnh lý:
- Cơn đau tiến triển nặng nề khi vận động, di chuyển, lao động quá sức, thời tiết chuyển lạnh, buổi sáng và ban đêm. Và có xu hướng thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi.
- Đau âm ỉ, dai dẳng và tăng từng đợt khi sai tư thế, mang vác nặng, căng thẳng thần kinh, mệt mỏi.
- Biểu hiện đau nhức có thể bùng phát đột ngột ở các khớp chịu áp lực lớn từ cơ thể (khớp gối, cổ chân, cổ tay, cột sống cổ, cột sống thắt lưng)
- Một số trường hợp thoái hoá sụn khớp có thể kèm theo biểu hiện viêm, nóng rát.
- Trường hợp thoái hoá sụn khớp xảy ra ở khớp gối có thể gây ra hiện tượng tràn dịch khớp.
- Người bệnh có thể nghe âm thanh lạo xạo ở khớp bị thoái hóa khi vận động, di chuyển, đặc biệt là khớp gối.
- Bị biến dạng khớp, co cứng cơ lưng, cột sống gù, vẹo nếu bệnh xảy ra trong thời gian dài, nhất là ở người cao tuổi.
- Nhiều trường hợp bị thoái hoá sụn khớp có thể bị teo cơ do ít vận động.
Chẩn đoán thoái hoá sụn khớp
Thoái hoá sụn khớp xảy ra bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Các biểu hiện của bệnh thường dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề xương khớp khác. Do đó, trước khi áp dụng các phương pháp điều trị, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm để xác định nguyên nhân, tổn thương mô sụn, ổ khớp, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.
Dưới đây là một số kỹ thuật thường được áp dụng trong chẩn đoán bệnh lý:
- Khai thác tiền sử bệnh lý và thăm khám lâm sàng
- Chụp X-quang
- Chụp CT
- Siêu âm
- Chụp cộng hưởng từ (MRI)
- Xét nghiệm máu
Các phương pháp điều trị thoái hoá sụn khớp
Thoái hoá sụn khớp có tính chất mãn tính, có mối liên hệ mật thiết với yếu tố tuổi tác, cụ thể hơn là quá trình lão hoá tự nhiên của cơ thể. Do đó, nguyên tắc chung trong điều trị bệnh lý là là kiểm soát triệu chứng và điều trị duy trì nhằm làm chậm quá trình thoái hoá, cải thiện khả năng vận động.
1. Sử dụng thuốc Tây điều trị
Điều trị thoái hoá sụn khớp bằng thuốc thường được áp dụng bởi khả năng kiểm soát cơn đau tốt, cải thiện khả năng vận động. Đây được là phương pháp điều trị nội khoa phù hợp với những trường hợp bệnh ở mức độ vừa và nhẹ, chưa phát sinh biến chứng.
Dưới đây là một số loại thuốc thường được dùng trong điều trị bệnh lý:
- Thuốc giảm đau thông thường: Một số loại thuốc giảm đau thông thường được dùng trong điều trị bệnh lý như Acetaminophen (ví dụ Tylenol) hoặc tramadol. Thuốc có tác dụng giảm đau ở mức độ vừa và nhẹ nhưng không có khả năng chống viêm, sưng. Tuy nhiên, các loại thuốc này được sử dụng phổ biến do có độ an toàn cao ở liều điều trị, ít phát sinh tác dụng phụ nghiêm trọng.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID dùng cho những trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với nhóm thuốc giảm đau thông thường. Các loại thuốc chống viêm không steroid thường được dùng như aspirin, ibuprofen, naproxen,… Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Do đó, người bệnh cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa về liều dùng và thời gian dùng thuốc.
- Thuốc giảm đau tại chỗ: Nhóm thuốc này được bào chế ở dạng kem bôi, miếng dán, xịt có thể sử dụng trực tiếp lên da. Các thành phần chính của thuốc có tác dụng kích thích dây thần kinh giúp não bộ không nhận được tín hiệu đau từ sụn khớp bị tổn thương. Những loại thuốc giảm đau tại chỗ thường được phối hợp với thuốc giảm đau đường uống.
- Nhóm thuốc chứa Glucosamine và chondroitin: Glucosamine và chondroitin là những thành phần có sẵn trong sụn khớp. Có tác dụng duy trì độ đàn hồi, khả năng dẻo dai cho mô sụn và cung cấp lượng dịch nhầy cần thiết nhằm làm giảm ma sát ở các đầu khớp khi vận động. Tuy nhiên, những thành phần này có xu hướng giảm dần theo thời gian bởi nhiều yếu tố tác động. Tình trạng này có thể khiến sụn khớp bị tổn thương và dễ bị thoái hoá. Ngoài những thoại thuốc giảm đau trên, bác sĩ có thể kê toa một số loại thuốc có chứa Glucosamine và chondroitin để hỗ trợ phục hồi khớp.
- Tiêm Axit hyaluronic: Tiêm Axit hyaluronic có tác dụng bôi trơn ổ khớp, hạn chế tình trạng ma sát khi vận động. Axit hyaluronic có kết cấu tương tự với dịch khớp nội sinh. Tuy nhiên, quá trình lão hoá khiến lượng dịch này bị suy giảm, làm tăng ma sát giữa 2 đầu xương khi va chạm. Do đó, thủ thuật tiêm Axit hyaluronic được xem là biện pháp giúp cải thiện cơn đau, đồng thời tăng lượng dịch khớp.
- Tiêm steroid: Tiêm steroid được thực hiện các trường hợp các triệu chứng bệnh tiến triển nặng nề, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động hàng ngày. Tuy mang lại hiệu quả nhanh chóng nhưng phương thức tiêm này có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nên người bệnh chỉ thực hiện khi có chỉ định từ bác sĩ điều trị.
Việc sử dụng thuốc chỉ giúp kiểm soát các triệu chứng tạm thời và thường không tác động đến nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, bệnh nhân chỉ nên dùng thuốc trong trường hợp cần thuốc. Bởi tình trạng lạm dụng thuốc có thể gây ra tác dụng không mong muốn.
2. Áp dụng vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị không thể thiếu đối với bệnh thoái hoá sụn khớp. Phương pháp này giúp cải thiện cơn đau, tăng khả năng dẻo dai, linh hoạt giữa các khớp xương, hạn chế ma sát khi vận động, di chuyển và giảm đau hiệu quả. Ngoài ra, vật lý trị liệu còn giúp thúc đẩy tuần hoàn máu, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng tại các khớp xương đáng kể.
Một số phương pháp vật lý trị liệu thường được áp dụng trong điều trị thoái hoá sụn khớp:
- Siêu âm trị liệu
- Nhiệt trị liệu (tia hồng ngoại, dùng sóng ngắn,…)
- Xoa bóp, bấm huyệt
- Điện xung
- Châm cứu
- Thực hiện các bài tập vật lý trị liệu.
3. Can thiệp ngoại khoa
Trường hợp bị thoái hoá sụn khớp không đáp ứng các phương pháp điều trị nội khoa, cơn đau nhức tiến triển nặng và xuất hiện các biến chứng. Lúc này bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc can thiệp phẫu thuật để kiểm soát bệnh lý, phục hồi chức năng vận động.
Mặc dù mang lại hiệu quả cao nhưng các phương pháp phẫu thuật chữa bệnh lý vẫn tồn tại một số rủi ro, biến chứng nhất định. Chính vì vậy, bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để cân nhắc lợi ích và rủi ro trước khi can thiệp ngoại khoa. Tuỳ thuộc vào tình trạng bệnh lý, mức độ tổn thương, thể trạng,… bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp.
Kiểm soát và phòng ngừa bệnh thoái hoá sụn khớp hiệu quả
Thoái hoá sụn khớp là bệnh xương khớp mãn tính, tiến triển dai dẳng và không thể điều trị dứt điểm. Do đó, bên cạnh áp dụng các biện pháp điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cần kết hợp các biện pháp giúp kiểm soát và phòng ngừa bệnh tiến triển nặng nề.
Dưới đây là cách giúp kiểm soát các triệu chứng và hạn chế tình trạng thoái hoá sụn khớp tiến triển nhanh:
- Trường hợp bị thừa cân – béo phì cần chủ động áp dụng các biện pháp giảm cân khoa học. Bởi tình trạng này không chỉ gây thoái hoá sụn khớp mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như tim mạch, gút, tiểu đường,…
- Hạn chế các hoạt động ảnh hưởng trực tiếp đến xương khớp như mang vác nặng, chạy bộ, ngồi xổm, đứng quá lâu,… Bên cạnh đó, bạn cần thay đổi các tư thế sai lệch để làm giảm áp lực lên cột sống và các khớp.
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để tăng khả năng phục hồi mô sụn, làm chậm quá trình thoái hoá và cải thiện chức năng vận động. Tuy nhiên, bệnh nhân nên ưu tiên một số bộ môn vận động có cường độ nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng như bơi lội, yoga, đi bộ,…
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, phù hợp là một trong những biện pháp phòng ngừa bệnh thoái hoá sụn khớp và các vấn đề về xương khớp khác như loãng xương, thoát vị đĩa đệm. Theo đó, người bệnh cần bổ sung các thực phẩm chứa nhiều canxi, vitamin và khoáng chất cần thiết, đồng thời uống từ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất diễn ra tốt hơn.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ 2 lần/ năm để sớm phát hiện các vấn đề bất thường và điều trị nhanh chóng.
Thoái hoá sụn khớp là bệnh lý thường xảy ra ở người trung niên và cao tuổi. Mặc dù không thể điều trị dứt điểm nhưng bệnh lý có thể được kiểm soát tốt và ngăn ngừa tiến triển thông qua các phương pháp điều trị và chăm sóc đúng cách. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường, bạn cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Có thể bạn quan tâm:
TIN BÀI NÊN ĐỌC
Mới đây, đoàn nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu và Phát triển Y dược cổ truyền dân tộc đã phát hiện và nghiên cứu thành công bộ đôi cây thuốc có khả năng hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh xương khớp, cải thiện tình trạng đau nhức. Kết quả nghiên cứu khiến nhiều chuyên gia xương khớp không khỏi bất ngờ. Xem thêm...
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!