Cập nhật lúc 10:12 - 13/02/2023
Nứt Kẽ Hậu Môn Ở Trẻ Em: Cách Chẩn Đoán và Xử Lý
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Nứt kẽ hậu môn ở trẻ em thường là hệ quả của tình trạng táo bón kéo dài, mót rặn khi đi ngoài. Bệnh lý thường không quá nguy hiểm nếu được thăm khám sớm và áp dụng biện pháp điều trị đúng cách. Trường hợp chủ quan có thể gây ra các biến chứng nặng nề như áp xe hậu môn, rò hậu môn.
Nứt kẽ hậu môn ở trẻ em do đâu?
Nứt kẽ hậu môn là một trong những bệnh lý thường gặp, nhất là đối tượng trẻ em. Bệnh đặc trưng bởi vết rách ở xung quanh niêm mạc (mô) trong ống hậu môn. Tổn thương do bệnh lý gây ra thường không quá nguy hiểm nhưng khiến người bệnh đau đớn và có xu hướng nhịn đại tiện. Tuy nhiên, điều này có thể khiến bệnh lý tiến triển nặng nề hơn, thậm chí là gây ra các biến chứng nguy hiểm.
Hầu hết các trường hợp trẻ bị nứt kẽ hậu môn có thể tự cải thiện sau 4 – 6 tuần mà không cần can thiệp điều trị. Tuy nhiên, trường hợp trẻ bị nứt kẽ hậu môn mãn tính (kéo dài trên 8 tuần) cần được thăm khám và điều trị đúng cách để phòng ngừa rủi ro, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ,
Thực tế, tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ có thể liên quan đến những chấn thương ở hậu môn. Thông thường, các chấn thương này có mối quan hệ mật thiết với một số nguyên nhân như:
- Táo bón: Táo bón được xem là nguyên nhân phổ biến gây nứt kẽ hậu môn. Đối với trẻ nhỏ, chứng táo bón khiến phân khô cứng, đại tiện khó khăn hơn. Từ đó làm tăng áp lực lên trực tràng hậu môn và có thể gây nứt hậu môn.
- Tiêu chảy nặng: Trẻ bị tiêu chảy mãn tính có thể gây tổn thương co thắt ở hậu môn và hình thành các vết nứt tại khu vực này.
- Chế độ ăn thiếu chất xơ: Không cung cấp đủ chất xơ mỗi ngày có thể khiến phân khô, cứng, từ đó làm tăng ma sát giữa phân và thành trực tràng và gây nứt rách hậu môn khi đi ngoài.
- Thói quen nhịn đại tiện: Ở một số trẻ thường có thói quen nhịn đại tiện do xem ti vi hoặc ham chơi. Bên cạnh đó, nhiều trẻ bị đau rát khi đi tiêu sẽ có xu hướng bấu chặt mông để giữ phân, giảm đau đớn khi đại tiện. Tuy nhiên, điều này có thể làm tăng nguy cơ nứt kẽ hậu môn và khiến bệnh lý trở nên nặng nề hơn.
- Thiếu nước: Cơ thể thiếu nước có thể khiến phân khô cứng và gây ra tình trạng táo bón. Từ đó làm tăng nguy cơ hình thành các vết nứt kẽ hậu môn ở trẻ em.
Ngoài những nguyên nhân thường gặp trên, tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ em cũng có thể liên quan đến một số bệnh lý cũng như điều kiện sức khoẻ khác. Một số bệnh lý thường gặp như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, trẻ bị suy giảm hệ thống miễn dịch.
Dấu hiệu nhận biết
Tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ có thể gây đau rát, ngứa ngáy, khó chịu ở xung quanh hậu môn. Cơn đau có thể kéo dài hàng giờ sau khi đi tiêu. Ngoài ra, một số trường hợp có thể chảy máu khi đại tiện, máu lẫn với phân hoặc dính trên bồn cầu thường được chẩn đoán nhầm với bệnh trĩ.
Ở trẻ sơ sinh và mới biết đi sẽ không thể mô tả các triệu chứng. Do đó, phụ huynh cần chú ý theo dõi các biểu hiện bất thường của trẻ. Một số biểu hiện giúp nhận biết tình trạng nứt kẽ hậu môn, bao gồm:
- Trẻ quấy khóc, né tránh việc đi ngoài
- Phân lẫn máu hoặc dính chất nhầy trên giấy vệ sinh, quần, tã lót
- Phân khô, cứng, có kích thước to nhỏ bất thường
Các biểu hiện không phổ biến khác, bao gồm:
- Đau dạ dày, đau bụng
- Chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc kéo dài thời gian ăn
- Thay đổi hành vi như nổi giận, không vui, dễ cáu gắt
- Bồn chồn, khó chịu, từ chối hoặc thắt chặt hậu môn khi đi ngoài
- Buồn nôn và nôn mửa
Đa số các trường hợp bị nứt kẽ hậu môn đều không quá nghiêm trọng và có thể tự phục hồi sau 2 – 4 tuần. Tuy nhiên, ba mẹ cần áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà để giảm các triệu chứng khó chịu ở trẻ, đồng thời giúp phục hồi vết thương ở hậu môn.
Chẩn đoán nứt kẽ hậu môn ở trẻ em
Trước khi tiến hành điều trị, bác sĩ chuyên môn sẽ chẩn đoán tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ bằng cách quan sát, kiểm tra hậu môn. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể trao đổi với phụ huynh về các dấu hiệu cũng như tiền sử bệnh lý của trẻ để phục vụ việc chẩn đoán diễn ra thuận lợi hơn.
Thông thường, những xét nghiệm không cần thiết trong chẩn đoán bệnh lý ở trẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện một số xét nghiệm như nội soi, các kiểm tra đường ruột khác.
Các phương pháp điều trị nứt kẽ hậu môn ở trẻ
Như đã đề cập, nhiều trường hợp trẻ bị nứt kẽ hậu môn có thể tự phục hồi sau vài tuần và gần như không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ. Tuy nhiên, ba mẹ cần chủ động trong việc áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà để rút ngắn thời gian phục hồi, đồng thời can thiệp các biện pháp y tế trong trường hợp cần thiết.
Tuỳ thuộc vào nguyên nhân khởi phát, mức độ các triệu chứng và độ tuổi, bác sĩ chuyên môn có thể đề nghị một số biện pháp giúp giảm đau, làm dịu vết nứt hậu môn và hỗ trợ quá trình đại tiện diễn ra thuận lợi hơn như:
1. Cải thiện tình trạng đau rát, khó chịu do nứt hậu môn
Kiểm soát cơn đau và cảm giác khó chịu là biện pháp cần thiết trong điều trị nứt kẽ hậu môn ở trẻ em. Khi cơn đau được cải thiện, trẻ sẽ đi ngoài dễ dàng hơn, tránh tình trạng nhịn đi ngoài, đồng thời hỗ trợ làm giảm các triệu chứng do bệnh lý gây ra.
Một số biện pháp giảm đau phổ biến, bao gồm:
- Thường xuyên thay tã, vệ sinh sạch và giữ vùng hậu môn trẻ luôn được khô thoáng
- Để cải thiện các triệu chứng nứt kẽ hậu môn, bạn có thể cho trẻ tắm nước ấm hoặc ngâm hậu môn với nước ấm trong vòng 15 – 20 phút. Áp dụng cách này thường xuyên còn giúp trẻ đại tiện dễ dàng hơn.
- Vệ sinh hậu môn cho trẻ với vòi xịt cầm tay hoặc nước sau khi đi tiêu. Tránh chà xát hoặc dùng giấy vệ sinh thô ráp. Bởi điều này có thể gây kích ứng, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và khiến vết nứt hậu môn tiến triển nặng nề hơn.
- Dùng kem, thuốc mỡ có chứa thành phần gây tê như lidocain để cải thiện cơn đau ở vết nước. Những loại thuốc điều trị tại chỗ thường được dùng trong thời gian ngắn (tối đa từ 5 – 7 ngày). Để đảm bảo an toàn, cần trao đổi với bác sĩ chuyên môn để được tư vấn cụ thể.
- Có thể thoa dầu dừa nguyên chất lên vết nứt ở hậu môn từ 2 – 3 lần/ ngày để giảm đau và hỗ trợ phục hồi bị tổn thương.
- Ngoài ra, ba mẹ cũng có thể dùng phần gel của nha đam thoa lên khu vực cần điều trị của trẻ để cải thiện các triệu chứng khó chịu do bệnh lý gây ra.
2. Giữ mềm phân và tránh tình trạng táo bón
Phân khô cứng và táo bón là những nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ em. Vì vậy, cần giữ mềm phân, phòng ngừa táo bón là biện pháp cần thiết để hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh lý tái phát.
Để chống táo bón ở trẻ nhỏ, ba mẹ cần:
- Thực hiện chế độ dinh dưỡng với chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết cho trẻ. Theo đó, cần bổ sung rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám vào thực đơn hàng ngày.
- Cho trẻ uống đủ nước để tránh tình trạng mất nước và khiến phân khô cứng
- Phụ huynh cần hướng dẫn trẻ cách đi ngoài khi cần thiết và tránh nhịn đi tiêu khi có nhu cầu
- Massage, xoa bóp bụng hoặc chân cho trẻ để kích thích nhu động ruột, hỗ trợ hoạt động tiêu hoá và giúp quá trình đại tiện diễn ra thuận lợi hơn.
Trong trường hợp cần thiết, bạn cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về một số chất giúp mềm phân hoặc bổ sung chất xơ để khắc phục tình trạng táo bón ở trẻ. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc, nhất là cho trẻ sơ sinh và mới biết đi khi chưa được sự cho phép của bác sĩ.
3. Sử dụng thuốc điều trị
Trường hợp trẻ bị nứt kẽ hậu môn ở mức độ nặng, các biện pháp trên không đáp ứng. Lúc này bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa các biến chứng nặng nề.
Dưới đây là một số loại thuốc thường được chỉ định trong điều trị bệnh lý:
- Vaseline: Vaseline có thành phần chính là dầu khoáng (Mineral oils) với công dụng dưỡng ẩm, làm dịu vết nứt ở hậu môn. Thoa Vaseline lên vết nứt hậu môn từ 1 – 2 lần mỗi ngày có thể hỗ trợ phục hồi vết nứt nhanh chóng.
- Thuốc mỡ chứa oxide kẽm: Oxide kẽm có khả năng sát trùng nhẹ, phục hồi tổn thương ở niêm mạc hậu môn. Việc sử dụng thuốc đúng cách có thể làm giảm các triệu chứng đau rát, ngứa ngáy, khó chịu do bệnh lý gây ra.
- Paracetamol: Trường hợp vết nứt ở hậu môn khiến trẻ đau đớn nhiều và sợ đi ngoài. Lúc này bác sĩ có thể chỉ định Paracetamol để kiểm soát cơn đau. Tuỳ thuộc vào độ tuổi và cân nặng sẽ hướng dẫn liều dùng và thời gian sử dụng cụ thể.
Hiện có nhiều loại thuốc được dùng trong điều trị nứt kẽ hậu môn. Tuy nhiên, thuốc không được khuyến khích dùng cho trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh. Do đó, phụ huynh không tự ý sử dụng thuốc khi chưa tham khảo ý kiến chuyên khoa.
Tuy không phổ biến nhưng trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị can thiệp ngoại khoa để điều trị nứt kẽ hậu môn ở trẻ. Tuy nhiên, phẫu thuật chỉ được chỉ định thực hiện trong những trường hợp cần thiết và ít khi được áp dụng.
Biện pháp phòng ngừa nứt kẽ hậu môn ở trẻ nhỏ
Như đã đề cập, việc áp dụng biện pháp giúp làm mềm phân, phòng ngừa táo bón là điều cần thiết trong hỗ trợ điều trị cũng như phòng ngừa nứt kẽ hậu môn ở trẻ. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể tham khảo một số biện pháp giúp phòng ngừa bệnh lý như:
1. Tăng cường chất xơ trong chế độ dinh dưỡng
Đối với trẻ trong giai đoạn ăn dặm và trẻ lớn hơn, ba mẹ cần cho con bổ sung các thực phẩm chứa hàm lượng chất xơ, vitamin cao như rau xanh, các loại trái cây, bánh mì nguyên cám, ngũ cốc,… để phòng ngừa táo bón và nứt kẽ hậu môn.
Dưới đây là một số gợi ý giúp tăng chất xơ cho trẻ:
- Dùng cháo ngũ cốc nguyên cám nhưng ít gia vị
- Thêm các loại trái cây vào chế độ ăn hàng ngày, nên cắt thành miếng nhỏ để trẻ dễ ăn hơn
- Nho sấy khô, mận khô, mơ sấy khô để ăn vặt
- Bổ sung các loại rau vào thực đơn hàng ngày bằng cách xay nhuyễn và trộn với các món ăn chính
- Dùng ngũ cốc nguyên hạt hoặc bánh mì nguyên cám
- Thêm sữa chua, trái cây tươi làm món tráng miệng
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, lượng chất xơ khuyến nghị mỗi ngày cho trẻ từ 2 tuổi như sau:
- Trẻ từ 2 – 5 tuổi: 15g chất xơ mỗi ngày
- Trẻ từ 6 – 11 tuổi: 20g chất xơ mỗi ngày
- Trẻ từ 12 – 15 tuổi: 25g chất xơ mỗi ngày
- Trẻ từ 16 tuổi: 30g chất xơ mỗi ngày
2. Uống đủ nước
Đối với trẻ nhỏ, sau các lần uống sữa, bạn nên cho trẻ uống thêm nước để tăng lượng nước trong cơ thể, tránh tình trạng mất nước. Ở trẻ lớn hơn, có thể dùng nước ép trái cây pha loãng (không cho thêm đường) hoặc các loại trái cây chứa nhiều nước như dưa lưới, dưa hấu, rau cần tây để bổ sung lượng nước cần thiết cho cơ thể.
Ở trẻ đang trong giai đoạn ăn dặm, bạn có thể ninh nhừ các loại rau cho trẻ ăn kèm với cơm. Điều này không chỉ giúp tăng cường lượng nước trong cơ thể trẻ mà còn phòng ngừa táo bón hiệu quả.
Khuyến khích trẻ uống đủ nước, đồng thời tránh những loại nước chứa nhiều đường, nước có gas vì có thể gây táo bón. Bên cạnh đó, bạn có thể cho trẻ dùng nước trái cây có chứa đường fructose hoặc sorbitol giúp nhuận tràng như nước ép lê, mận, táo.
3. Thay đổi thói quen đại tiện
Ba mẹ nên tập cho trẻ thói quen đi ngoài đều đặn mỗi ngày vào buổi sáng trước khi ăn, đến trường học. Việc tập luyện thường mất nhiều thời gian nhưng giúp trẻ đi ngoài vào khung giờ cố định, đồng thời làm giảm nguy cơ tái phát nứt kẽ hậu môn cũng như một số vấn đề về tiêu hoá khác.
Trường hợp trẻ có xu hướng tránh né đi ngoài, bạn cần trấn an trẻ, khuyến khích trẻ đi vệ sinh bằng quà hoặc những món đồ bé thích. Sau khi trẻ ngồi lên bồn cầu nhưng không đi ngoài sau 3 – 4 phút, bạn hãy đưa trẻ ra khỏi nhà vệ sinh và cho trẻ sinh hoạt bình thường.
Tình trạng nứt kẽ hậu môn ở trẻ có thể kiểm soát tốt nếu được thăm khám sớm và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp. Trường hợp chủ quan, tự ý điều trị có thể gây ra các biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Do đó, nếu nhận thấy các biểu hiện bất thường, bạn cần đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Có thể bạn quan tâm:
Dương Thị Ngọc
13/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!