Nóng Rát Vùng Thượng Vị Là Bệnh Gì? Cách Xử Lý Tại Nhà

Theo dõi Viện y dược dân tộc trên goole news

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Nóng rát vùng thượng vị là triệu chứng phổ biến, khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Tình trạng này thường là hệ quả của thói quen ăn uống không đều độ, sinh hoạt kém khoa học, lạm dụng thuốc điều trị,… Tuy nhiên, một số trường hợp nóng rát vùng thượng vị là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý cần được tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời.

Nóng rát vùng thượng vị là bệnh gì?

Nóng rát vùng thượng vị là thuật ngữ đề cập đến tình trạng vùng bụng dưới xương ức và trên rốn bị nóng rát, khó chịu. Triệu chứng này xuất hiện với tần suất và mức độ nhẹ hay nặng phụ thuộc vào nguyên nhân khác nhau.

Đa số trường hợp bị nóng rát vùng thượng vị xuất hiện do thói quen ăn uống kém khoa học, sinh hoạt động điều độ,… Cụ thể:

Chế độ ăn uống kém khoa học: Thói quen ăn uống quá mức,bỏ bữa, ăn không đúng giờ, thường xuyên ăn những món cay nóng, chứa nhiều gia vị, dầu mỡ,… có thể ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa, trong đó có dạ dày. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến nóng rát thượng vị và một số biểu hiện đi kèm.
Sử dụng chất kích thích: Lạm dụng bia rượu, thuốc lá, trà đặc, nước có gas, cà phê,… được xem là một trong những tác nhân gây kích ứng và bùng phát cơn đau, nóng rát vùng thượng vị.
Căng thẳng thần kinh: Khi căng thẳng quá mức, áp lực sẽ tác động xấu đến hệ thần kinh và hệ tiêu hóa. Điều này có thể tăng hoạt động tiết axit dịch vị và gây nóng rát thượng vị.

Ngoài những nguyên nhân trên, tình trạng nóng rát thượng vị còn có thể là dấu hiệu của những bệnh lý về đường tiêu hóa. Bao gồm:

1. Viêm loét dạ dày tá tràng

Bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng loét viêm ở vùng niêm mạc dạ dày và phần đầu ruột non. Nguyên nhân gây viêm loét dạ dày tá tràng thường do nhiễm vi khuẩn HP và lạm dụng thuốc giảm đau – chống viêm trong thời gian dài.

Người bị viêm loét dạ dày tá tràng xuất hiện tình trạng nóng rát thượng vị dạ dày và đi kèm với một số triệu chứng khác như chướng bụng, đầy hơi, ợ hơi, buồn nôn, nôn mửa, khó chịu vùng thượng vị. Tình trạng này có xu hướng tiến triển nặng nề hơn sau khi ăn no hoặc vào ban đêm.

Bệnh lý nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể khiến cơ thể suy nhược, sụt cân, thay đổi khẩu vị, thay đổi tính chất phân và gây ra các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết dạ dày, thủng dạ dày,… Thông thường, để kiểm soát các triệu chứng bệnh lý, bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định một số loại thuốc kháng axit, thuốc kháng sinh, thuốc ức chế bơm proton, thuốc chẹn H2.

2. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Tình trạng nóng rát thượng vị có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Bệnh lý khởi phát khi cơ vòng thực quản dưới có dấu hiệu suy yếu, tạo điều kiện để dịch vị và thức ăn trào ngược lên thực quản, khoang miệng và thanh quản.

Đa số những trường hợp bị trào ngược dạ dày thực quản gây ra chứng nóng rát thượng vị, ợ chua, ợ nóng, nôn trớ thức ăn, buồn nôn, ợ hơi, khó tiêu, đầy bụng,… Tuy nhiên, một số trường hợp tiến triển nặng nề có thể gây đau thắt ngực hoặc cơn đau lan ra sau lưng. Ngoài ra, người bệnh còn gặp phải một số vấn đề như đắng miệng, ăn uống kém, khàn giọng, hôi miệng, tăng nguy cơ mắc những bệnh lý hô hấp và nha khoa.

3. Viêm thực quản

Viêm thực quản là hệ quả của chứng trào ngược dạ dày thực quản không được kiểm soát kịp thời. Ngoài ra, tình trạng dị ứng thực phẩm, nhiễm trùng, lạm dụng thuốc điều trị,… cũng có thể gây viêm thực quản.

Triệu chứng viêm thực quản không chỉ khiến vùng thượng vị bị nóng rát mà còn gây ra một số triệu chứng như đau khi nuốt, khó nuốt, có vị chua trong miệng, thường xuyên có cảm giác thức ăn vướng ở thực quản,… Bệnh lý nếu không được tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời có thể khiến niêm mạc thực quản bị thu hẹp, để lại sẹo, ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển thức ăn đến dạ dày.

Bệnh viêm thực quản thường được bác sĩ chỉ định các loại thuốc Tây và những biện pháp không xâm lấn. Tuy nhiên, với những trường hợp tiến triển nặng nề, người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện phẫu thuật để phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng.

4. Hội chứng Zollinger-Ellison

Zollinger-Ellison là hội chứng phổ biến, đề cập đến tình trạng những khối u tiết gastrin xuất hiện ở tá tràng và tuyến tụy. Trường hợp nồng độ gastrin tăng sinh quá mức sẽ khiến dạ dày tăng hoạt động tiết axit dịch vị. Đây được xem là nguyên nhân làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản.

Thông thường, các triệu chứng hội chứng Zollinger-Ellison không biểu hiện đặc trưng nên rất khó nhận thiết. Một số trường hợp có cảm giác nóng rát vùng thượng vị và đi kèm với một số biểu hiện như chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, đầy hơi, tiêu chảy, đau dạ dày,…

5. Viêm tụy cấp

Nóng rát vùng thượng vị có thể là biểu hiện của bệnh viêm tụy cấp. Tuyến tụy có vị trí nằm bên cạnh ruột non, dạ dày và tại vùng thượng vị. Viêm tụy cấp đặc trưng bởi tình trạng tuyến tụy bị nhiễm trùng đột ngột. Bệnh lý khởi phát do rối loạn miễn dịch, sỏi mật, lạm dụng bia rượu, kích hoạt phản ứng viêm,…

Đa số các trường hợp bị viêm tụy cấp không xuất hiện những triệu chứng điển hình nhưng có thể gây ra tình trạng nóng rát vùng thượng vị, buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng, bí trung tiện,… Một số trường hợp tiến triển nặng nề có thể gây tụt huyết áp và rối loạn ý thức.

Các triệu chứng bệnh viêm tụy cấp diễn biến khá phức tạp, nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như xuất huyết, nhiễm trùng tuyến tụy, suy hô hấp cấp, nang giả tụy,…

6. Bệnh lý về gan

Gan là cơ quan quan trọng của cơ thể có chức năng đào thải độc tố, tổng hợp mật, chuyển hóa dưỡng chất, tạo ra enzyme cần thiết. Tuy nhiên, đây cũng là bộ phận dễ mắc nhiều bệnh lý liên quan đến vi khuẩn và virus.

Tình trạng nóng rát vùng thượng vị có thể là một trong những dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc các vấn đề về gan. Cụ thể như bệnh xơ gan, viêm gan, áp xe gan, gan nhiễm mỡ,… Khi nhận thấy một số biểu hiện đi kèm như vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu, cơ thể xanh xao,.. Bạn cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

7. Các vấn đề về thận

Ngoài những nguyên nhân trên, triệu chứng nóng rát thượng vị có thể khởi phát khi chức năng thận bị suy giảm hoặc thận bị tổn thương. Một số vấn đề thường gặp như sỏi thận, viêm thận, suy thận, thận nhiễm mỡ, sỏi niệu quản,…

Bên cạnh tình trạng nóng rát vùng thượng vị, người gặp những vấn đề về thận có thể đối mặt với những vấn đề như ngứa ngáy toàn thân, phù nề, khó thở, nước tiểu thay đổi bất thường,…

Nóng rát vùng thượng vị có nguy hiểm không?

Tình trạng nóng rát thượng vị khởi phát do thói quen ăn uống, sinh hoạt kém khoa học thường ở mức độ nhẹ. Các biểu hiện sẽ thuyên giảm hoàn toàn nếu điều chỉnh lối sống lành mạnh. Tuy nhiên, với những trường hợp nóng rát thượng vị do những bệnh lý gây ra và xuất hiện với tần suất, mức độ nặng có thể gây ra những biến nặng nề nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời.

Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường xuất hiện với tần suất thường xuyên, kèm theo các biểu hiện như xuất huyết, đau tức ngực, khó thở, quặn thắt, tụt huyết áp,… Bạn cần nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám và xử lý kịp thời, tránh phát sinh rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Cách xử lý nóng rát vùng thượng vị tại nhà

Tình trạng nóng rát vùng thượng vị là triệu chứng thường gặp và đáp ứng tốt các biện pháp điều trị và chăm sóc nếu được phát hiện sớm, khắc phục nhanh chóng. Đây có thể là dấu hiệu của những bệnh lý đường tiêu hóa. Vì vậy khi nhận thấy các triệu chứng tiến triển nặng nề và tái đi tái lại thường xuyên, người bệnh cần tiến hành can thiệp kịp thời để phòng ngừa rủi ro phát sinh.

Dưới đây là một số biện pháp xử lý nóng rát vùng thượng vị tại nhà an toàn và hiệu quả:

1. Áp dụng một số mẹo cải thiện

Để làm giảm chứng nóng rát thượng vị và một số biểu hiện đi kèm, người bệnh có thể thực hiện một số mẹo chữa tại nhà. Cách chữa này thường tận dụng các thảo dược tự nhiên nên có độ lành tính, an toàn cao, hạn chế phát sinh tác dụng phụ và có thể thực hiện tại nhà. Tuy nhiên, các mẹo chữa nóng rát thượng vị chỉ phù hợp với những trường hợp ở mức độ nhẹ và khởi phát do chế độ sinh hoạt, ăn uống không khoa học.

Dưới đây là một số biện pháp giúp cải thiện triệu chứng nóng rát thượng vị hiệu quả:

Uống trà hoa cúc ấm: Trong trà hoa cúc chứa nhiều chất chống oxy hóa, khoáng chất, axit amin có lợi cho cơ thể. Việc dùng trà hoa cúc ấm thường xuyên sẽ giúp làm dịu niêm mạc ở cổ hỏng, trung hòa dịch vị ở dạ dày, thực quản, tá tràng, đồng thời điều hòa hoạt động co thắt, từ đó cải thiện triệu chứng nóng rát hiệu quả. Bên cạnh đó, hoạt chất apigenin có trong hoa cúc còn có tác dụng chống viêm, phòng ngừa ung thư và thúc đẩy phục hồi vùng niêm mạc bị tổn thương, loét viêm.
Uống nước muối ấm: Nước muối ấm có thể cải thiện tình trạng nóng rát thượng vị, buồn nôn, nôn mửa và khó chịu. Cụ thể một số hoạt chất có trong nước muối ấm giúp điều hòa hoạt động co thắt dạ dày thực quản, giúp người bệnh có cảm giác dễ chịu hơn.
Dùng trà mật ong ấm: Những thành phần hoạt chất có trong mật ong có tác dụng giảm buồn nôn, nôn mửa, cải thiện hiện tượng nóng rát thượng vị nhanh chóng. Bên cạnh đó, uống trà mật ong ấm thường xuyên còn mang lại hiệu quả trong việc ức chế virus, nấm, vi khuẩn có hại cho đường ruột, hỗ trợ chống viêm.
Chườm ấm: Để cải thiện nóng rát thượng vị, người bệnh có thể tiến hành chườm ấm tại chỗ. Nhiệt độ ấm từ túi chườm sẽ giúp thư giãn cơ thành ở thực quản, dạ dày, giảm hoạt động co thắt quá mức, lưu thông máu,… Bên cạnh đó, mẹo chữa này còn làm dịu cảm giác buồn nôn, nôn mửa, ợ hơi, khó chịu ở thượng vị.

2. Thay đổi lối sống sinh hoạt

Bên cạnh áp dụng những mẹo chữa trên, người bệnh cần thay đổi lối sống sinh hoạt để kiểm soát triệu chứng nóng rát thượng vị và những biểu hiện đi kèm hiệu quả. Tuy không thể giúp thuyên giảm nhanh chóng nhưng biện pháp này hỗ trợ hoạt động tiêu hóa diễn ra tốt hơn và phòng ngừa triệu chứng bùng phát lâu dài.

Ngoài ra, việc xây dựng lối sống sinh hoạt khoa học, lành mạnh còn mang lại hiệu quả trong dự phòng các bệnh lý đường tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, bệnh trĩ,…

Dưới đây là cách xây dựng lối sống sinh hoạt lành mạnh giúp phòng ngừa nóng rát thượng vị hiệu quả:

Thay đổi thói quen ăn uống kém khoa học, lành mạnh như ăn uống quá mức, ăn khuya, ăn không đúng giờ, bỏ bữa thường xuyên, ăn quá nhanh, vận động mạnh ngay sau khi ăn.
Tránh xa những thực phẩm và thức uống gây khó tiêu, làm tăng áp lực lên đường ruột và dạ dày như thức ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh, món ăn chứa nhiều gia vị cay nóng, trà đặc, bia rượu, cà phê, nước ngọt có gas,…
Bổ sung những thực phẩm lành mạnh, có lợi cho sức khỏe cũng như hệ tiêu hóa như rau xanh, trái cây, khoai lang, thịt trắng, ngũ cốc, các loại củ, đậu,…
Kiểm soát tâm lý, tránh tình trạng căng thẳng quá mức, áp lực sẽ tác động tích cực trong việc làm giảm nóng rát thượng vị và dự phòng tái phát lâu dài. Do đó, bạn nên cân đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, tránh lo lắng, suy nghĩ tiêu cực,..
Tăng cường tập luyện thể dục thể thao. Những hoạt động thể chất không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng độ dẻo dai của xương khớp mà còn thúc đẩy hoạt động tiêu hóa diễn ra tốt hơn, điều hòa nhu động ruột. Từ đó, kiểm soát tình trạng nóng rát thượng vị và một số biểu hiện đi kèm.
Việc tự ý sử dụng một số loại thuốc điều trị, nhất là thuốc giảm đau – chống viêm có thể khiến vùng niêm mạc dạ dày, thực quản bị tổn thương và bùng phát triệu chứng nặng nề. Do đó, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ/ dược sĩ khi có ý định dùng thuốc.

3. Tìm gặp bác sĩ khi cần thiết

Nóng rát thượng vị là triệu chứng khá phổ biến và có thể cải thiện bằng các mẹo chữa tại nhà và điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt. Thực tế, có rất ít trường hợp can thiệp y tế khi bị nóng rát thượng vị. Tuy nhiên, bạn cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa nếu nhận thấy triệu chứng nóng rát thượng vị kéo dài, có xu hướng diễn biến nặng nề và không thuyên giảm sau khi thực hiện biện pháp chăm sóc tại nhà.

Sau khi tiến hành chẩn đoán, bác sĩ chuyên khoa có thể đề nghị người bệnh áp dụng một số kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng. Sau khi xác định nguyên nhân khởi phát cũng như mức độ các triệu chứng. Bác sĩ sẽ đề xuất phương án điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Thông thường, sẽ chỉ định các loại thuốc Tây để kiểm soát tình trạng nóng rát thượng vị và các biểu hiện đi kèm.

Nóng rát thượng vị có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Đa số những trường hợp này đều đáp ứng tốt các biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường, bạn cần chủ động đến bệnh viện để được tiến hành thăm khám và xử lý đúng cách, tránh phát sinh rủi ro không mong muốn.

Có thể bạn quan tâm:

Đau vùng thượng vị từng cơn là bệnh gì? Làm sao khắc phục?

7 Cách giảm đau thượng vị nhanh, dễ áp dụng tại nhà

Đau thượng vị ợ hơi, buồn nôn … là triệu chứng của bệnh gì?

Đau thượng vị ở bà bầu: Nguyên nhân, cách chữa, phòng ngừa