Gai Cột Sống Chèn Dây Thần Kinh Nguy Hiểm Như Thế Nào?

Gai cột sống chèn dây thần kinh là một trong những biến chứng khá phổ biến. Tình trạng này có thể gây đau đầu, choáng váng, thiếu máu não, co giật… nếu không được can thiệp điều trị kịp thời. Vậy biến chứng này nguy hiểm như thế nào và hướng khắc phục ra sao? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây. 

Gai cột sống chèn dây thần kinh nguy hiểm như thế nào?

Theo các chuyên gia, hệ thần kinh là một hệ thống các sợi dây liên kết với tất cả các bộ phận trên cơ thể. Những sợi dây này hoạt động bình thường trơn tru sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, nhưng ngược lại các dây thần kinh bị chèn ép, lâu dần dẫn đến xơ hóa, tín hiệu truyền dẫn khiến chúng bị tê liệt và mất đi chức năng vốn có, rối loạn gây ảnh hưởng đến các hoạt động trong cơ thể.

Và gai cột sống chèn dây thần kinh là một trong những tình trạng phổ biến, cực kỳ nguy hiểm. Thực chất đây là tình trạng cột sống bị thoái hóa, tổn thương biến chứng thành, các gai xương mọc ra ngày càng to chèn ép lên các rễ dây thần kinh trung ương gây cản trở mọi hoạt động “hai chiều” đến các cơ quan và khiến người bệnh đau nhức, hạn chế trong việc cử động, đi lại.

Qua nhiều nghiên cứu, chứng gai cột sống chèn dây thần kinh thường được phân chia làm 3 loại chính gồm:

• Gai cột sống chèn lên dây thần kinh cổ: Cổ, vai và gáy là những bộ phận tập trung vô số các dây thần kinh, mạch máu. Chúng có nhiệm vụ mang oxy và các chất dinh dưỡng nuôi não bộ, đặc biệt là chức năng truyền dẫn thông tin đến não bộ. Sự chèn ép của gai cột sống lên các dây thần kinh này khiến cho quá trình tuần hoàn máu, thị lực, thính lực bị suy giảm theo.
• Gai cột sống chèn dây thần kinh ngực: Dây thần kinh ngực bị gai cột sống chèn ép gây ra các đau thần kinh liên sườn khó chịu. Cơn đau thường tiến triển thành từng đợt, khi người bệnh thay đổi tư thế hay chỉ đơn giản chỉ là ho hoặc hắt hơi cũng gây ra đau nhức vùng ngực, xương ức…
• Gai cột sống chèn dây thần kinh tọa: Tình trạng này thường xảy ra khi các gai xương cột sống lưng chèn ép lên các dây thần kinh tọa. Cơn đau từ thắt lưng nhanh chóng lan xuống hông, chân, bàn chân, có lúc đau âm ỉ có lúc đau dữ dội, nhạy cảm với thời tiết, khi vận động hoặc di chuyển đứng lên ngồi xuống càng làm tăng mức độ đau nhức. Thậm chí, các rễ thần kinh khi bị tổn thương nặng không được điều trị kịp thời còn gây ra các biến chứng nguy hiểm như nằm yên một chỗ, hạn chế khả năng vận động, liệt nửa người hoặc liệt toàn thân, bại liệt vĩnh viễn…

Dấu hiệu nhận biết gai cột sống chèn dây thần kinh

Một số dấu hiệu nhận biết và biểu hiện của chứng chứng gai cột sống chèn dây thần kinh như:

• Đau đớn dữ dội: Hệ thống các dây thần kinh có nhiệm vụ truyền dẫn tín hiệu đến các cơ quan, trong đó có cột sống. Vì thế, khi cột sống bị gai cột sống bị chèn ép quá mức trong thời gian dài sẽ gây ra những cơn đau đớn khó chịu, cơn đau rất dễ lan sang những bộ phận khác trên cơ thể.
• Tê bì, mất cảm giác: Xung thần kinh cảm giác của não bộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi các dây thần kinh bị tổn thương. Tình trạng này kéo theo triệu chứng tê bì tay chân, làm mất cảm giác của một số bộ phận trên cơ thể. Tùy vào vị trí gai cột sống chèn ép lên, chẳng hạn như chứng gai cột sống chèn dây thần kinh vùng cổ sẽ gây đau nhức, cứng cổ, mất cảm giác và mất đi khả năng vận động.

• Mất khả năng kiểm soát tay, chân: Có rất nhiều trường hợp dây thần kinh não bộ bị chèn ép dẫn đến mất đi chức năng của một hay hoặc một chân.
• Cơ bắp bị suy nhược: Hẹp ống sống là triệu chứng phổ biến nhiều người gặp phải khi gai cột sống chèn ép lên ống sống. Tình trạng này khiến cho không gian hoạt động của tủy sống và các dây thần kinh bị thu hẹp, từ đó gây ra đau nhức, biến đổi chức năng tủy sống và làm yếu cơ bắp dẫn đến liệt, gây khó khăn trong việc di chuyển, đi lại.
• Một số triệu chứng khác: đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, khó giữ thăng bằng, huyết áp đột ngột tăng cao, sâu răng, ngủ ngáy, rối loạn hệ tiết niệu…

Nguyên nhân gây bệnh

Có rất nhiều nguyên nhân gây chứng gai cột sống chèn dây thần kinh, chúng xuất phát từ những nguyên nhân trong cách sinh hoạt, lối sống, vận động. Điển hình như:

• Chấn thương: Gai xương cột sống là hệ quả của quá trình tự làm lành của xương sau những chấn thương như té ngã, chịu áp lực, cọ xát…
• Viêm cột sống: Bệnh lý này kích thích các tế bào tăng thêm xương, khiến bề mặt xương nhô ra và hình thành các gai xương.
• Thiếu hụt chất dinh dưỡng: Một số loại vitamin khoáng chất như: kẽm, magie, canxi, vitamin nhóm B, omega-3, omega-6, glucosamine,chondroitin, proteoglycan… Đây đều là những chất đóng vai trò quan trọng đối với sự khỏe mạnh xương khớp. Vì vậy, nếu chế độ ăn uống hằng ngày không khoa học, thiếu hụt các chất dinh dưỡng này chính là điều kiện thuận lợi để các gai xương hình thành.

• Do lão hóa: Tuổi cao sức yếu theo thời gian chính là một trong những nguyên nhân khiến cấu trúc của đốt sống bị suy giảm, dễ bị tổn thương dù là những tác động nhỏ và hình thành gai xương chèn ép lên dây thần kinh.
• Một số nguyên nhân khác: Hoạt động sai tư thế, ngồi nhiều, đứng lâu, thường xuyên mang vác vật nặng… cũng là những nguyên nhân hàng đầu gây ra biến chứng gai cột sống chèn dây thần kinh.

Biến chứng của gai cột sống chèn dây thần kinh

Hệ thần kinh là bộ phận đóng vai trò quan trọng, điều hành mọi hoạt động cũa cơ thể. Tuy nhiên, khi bị gai cột sống nặng không chữa trị kịp thời và đúng cách sẽ làm rối loạn mọi tín hiệu dẫn truyền hai chiều cực kỳ nguy hiểm. Tùy vào vị trí gai cột sống mà biến chứng khi bị chèn dây thần kinh sẽ khác nhau:

• Đau đớn đến mức co giật: Khi gai cột sống chèn vào các hạch thần kinh giao cảm ở cổ gây ra các cơn đau đớn tột độ, kèm theo khó thở, co giật do vùng tim và xương ức bị đè nén.
• Rối loạn tiền đình: Gai xương cột sống chèn ép lên rễ thần kinh gây tắc nghẽn đường máu lưu thông lên não. Đây chính là nguyên nhân gây ra chứng rối loạn tiền đình khiến người bệnh mệt mỏi, thường xuyên mất ngủ, mệt mỏi, uể oải…
• Rối loạn vận động: Khả năng vận động của những người bị chèn ép dây thần kinh chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là vùng cổ của người bệnh. Lúc này, bạn sẽ rất khó xoay người ngang dọc, cúi ngửa hoặc nghiêng đầu sang hai bên.
• Rối loạn các chi: Kích thước gai xương cột sống quá lớn khiến các chi bị rối loạn chức năng vận động, hạn chế di chuyển và thậm chí gây liệt nửa người.

Cách biện pháp chữa trị gai cột sống chèn dây thần kinh

Ngay khi phát hiện các triệu chứng đau nhức, tê bì cột sống hãy nhanh chóng đến bệnh viện để được thăm khám và chẩn đoán bệnh thông qua các biện pháp như chụp X – quang, chụp cộng hưởng từ, chụp CT… để có kết luận chính xác. Tùy vào mức độ nặng nhẹ của bệnh mà bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

Trong đó, một số phương pháp điều trị phổ biến như điều trị nội khoa, điều trị ngoại khoa kết hợp với chế độ ăn uống vận động hợp lý. Cụ thể như:

Các biện pháp chăm sóc, giảm đau và cải thiện chức năng cột sống

Với những trường hợp biến chứng gai cột sống chèn dây thần kinh vừa khởi phát, chưa quá gây nguy hiểm đến chức năng vận động, các chuyên gia thường khuyến khích người bệnh áp dụng một số biện pháp cải thiện tại nhà đơn giản, dễ thực hiện như sau:

Thay đổi, điều chỉnh tư thế vận động

Những tư thế vận động sai cách và thực hiện trong thời gian dài chắc chắn sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến cấu trúc cột sống, hình thành gai xương và thậm chí biến chứng gai cột sống chèn dây thần kinh. Vì vậy, hãy thay đổi tư thế làm việc đứng, ngồi, đi lại… sao cho đúng. Có thể sử dụng các vật dụng hỗ trợ như đệm ngồi, miếng tựa lưng… để giảm áp lực và giúp cột sống có thời gian phục hồi.

Tránh vận động mạnh

Hạn chế thực hiện những thao tác vận động quá mạnh như khuân vác, tập thể thao cường độ cao… để tránh những tổn thương đến cột sống và khiến mức độ gai cột sống chèn dây thần kinh càng nặng thêm, phức tạp và khó chữa trị ứt điểm.

Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi

Đây là cách rất đơn và hiệu quả để chức năng cột sống nhanh chóng phục hồi. Nghỉ ngơi là khoảng thời gian quý giá để cột sống được thư giãn, không còn áp lực hay tác động sẽ giúp các gai xương giảm mức độ chèn ép dây thần kinh, từ đó giảm đau đớn và dần lấy lại chức năng vốn có,

Vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng đau nhức do dây thần kinh bị gai xuông chèn ép, hãy dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, không làm gì cả để hỗ trợ cho kết quả điều trị cuối cùng.

Chườm nóng/ chườm lạnh

Nhiệt trị liệu là một trong những biện pháp hỗ trợ giảm đau nhức do gai cột sống chèn dây thần kinh hiệu quả. Bạn có thể chườm nóng hoặc chườm lạnh đều được.

• • Chườm nóng: Nhiệt nóng tác động lên những vùng gai xương sẽ kích thích tuần hoàn máu lưu thông tốt hơn, xoa dịu hệ thần kinh, thư giãn xương khớp và hỗ trợ phục hồi chức năng cột sống tốt hơn. Dùng một miếng vải thấm nước ấm hoặc sử dụng túi chườm chuyên dụng rồi tiến hành chườm trong vòng 15 phút sẽ giúp giảm đau nhanh chóng.
  • Chườm lạnh: Nếu chườm nóng giúp giảm đau nhanh thì chườm lạnh có khả năng chống sưng viêm hiệu quả. Dùng một tấm vải sạch bọc vài viên đá lạnh hoặc dùng miếng dán gel trực tiếp lên vùng cột sống mọc gai đau nhức. Chườm khoảng 15 phút/ lần và lưu ý không chườm đá trực tiếp lên vết đau để tránh gây bỏng da.

Massage, xoa bóp, bài tập vật lý trị liệu

Đây là phương pháp trị liệu không thể bỏ qua của bất kỳ bệnh nhân xương khớp nào. Các động tác massage nhẹ nhàng, những bài vật lý trị liệu như bấm huyệt, xoa bóp… giúp tác động lên các huyệt đạo liên kết với hệ thần kinh, làm thư giãn cơ bắp, xoa dịu não bộ và giảm đau nhức, đặc biệt hỗ trợ phục hồi chức năng cột sống hiệu quả, không cần dùng thuốc.

Tuy nhiên, những bài tập vật lý trị liệu cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia nhằm đảm bảo đạt hiệu quả cao và an toàn tuyệt đối. Một số bài tập vật lý trị liệu, kéo giãn cột sống, phục hồi chức năng hiệu quả như:

Bài tập tư thế em bé

Đây được xem là bài tập truyền thống có thể áp dụng hầu hết với những người  có vấn đề về xương khớp. Bài tập này có tác tăng cường sức mạnh vùng cơ mông, hông và kéo giãn cột sống. Đồng thời, bài tập này còn kích thích quá trình tuần hoàn máu đến cột sống, tăng cường sự linh hoạt của bộ phận này.

Hướng dẫn thực hiện:

• Bước 1: Chống hai tay và hai đầu gối xuống đất như tư thế bò của em bé.
• Bước 2: Hạ mông xuống chạm vào hai gót chân, ngả người về phía trước hai tay đưa thẳng qua đầu.
• Bước 3: Hít thở đều đặn và tập trung vào việc kéo giãn vùng cột sống bị đau.
• Bước 4: Giữ nguyên tư thế này tối đa trong vòng 1 phút rồi từ từ trở về tư thế ban đầu.
• Thực hiện lặp đi lặp lại từ 5 – 7 lần.

Bài tập đầu gối

Bài tập này giúp hỗ trợ làm giãn cơ đùi, hông, hông và kéo giãn vùng cột sống hiệu quả. Nên thực hiện với cường độ vừa phải vì bài tập này khiến lưng kéo giãn hết mức.

Hướng dẫn thực hiện

• Bước 1: Người bệnh nằm ngửa trên sàn nhà, thả lỏng toàn bộ cơ thể.
• Bước 2: Co chân phải lên, chân trái duỗi thẳng, dùng tay kéo đầu gối chân phải áp sát vào ngực.
• Bước 3: Hít thở đều đặn và giữ nguyên tư thế này trong vòng 1 phút rồi từ từ trở về tư thế ban đầu.
• Bước 4: Đổi bên và thực hiện động tác tương tự.
• Thực hiện 7 – 10 lần cho mỗi bên chân.

Bài tập nâng cao chân

Bài tập này có tác dụng làm giảm áp lực lên hệ thần kinh – nguyên nhân gây ra cơn đau nhức ở những người bị gai cột sống.

Hướng dẫn thực hiện: Chỉ cần nâng cao chân, uống cong đầu gối khoảng 90 độ C và duy trì tư thế này cho đến khi cảm thấy mỏi thì thả lỏng. Để tăng hiệu quả điều trị bạn có thể kê thêm một chiếc gối dưới đầu tạo thành góc 45 độ giữa chân và cơ thể.

Bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể

Bên cạnh các biện pháp giảm đau, vận động giúp cải thiện chức năng cột sống sau tổn thương, người bệnh mắc chứng gai cột sống chèn ép dây thần kinh cũng cần phải xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh. Trong đó, ưu tiên các loại thực phẩm giàu canxi, kẽm, magie, photpho, vitamin… vào thực đơn ăn uống hằng ngày.

Bên cạnh đó, hãy xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, ăn uống lành mạnh để tránh gây thừa cân béo phì, kiểm soát tốt cân nặng để phòng ngừa tái phát bệnh hiệu quả.

Uống thuốc giảm đau

Những trường hợp cơn đau nhức tăng dần mức độ và không đáp ứng các biện pháp điều trị không dùng thuốc vừa kể trên, người bệnh có thể tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ để được kê đơn một số loại thuốc điều trị có tác dụng giảm đau, giảm tê bì và chống viêm như:

• Diclofencac
• Nhóm thuốc chống viêm corticoid,
• Ibuprofen
• Paracetamol
• Meloxicam
• Các loại vitamin nhóm B

Ngoài ra, những trường hợp gai cột sống chèn dây thần kinh gây đau nhức nghiêm trọng sẽ được cân nhắc kê đơn sử dụng một số loại thuốc như thuốc corticosteroid, thuốc giãn cơ, thuốc opioids..

Lưu ý: Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cũng cần phải tham khảo trước ý kiến của bác sĩ và tuân thủ thủ tuyệt đối liều dùng để tránh gây ra tác dụng phụ ngoài ý muốn.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp cuối cùng được chỉ định thực hiện dành cho những trường hợp bệnh quá nặng, biến chứng nhiều và nghiêm trọng, đe dọa đến khả năng vận động của người bệnh, có nguy cơ liệt vĩnh viễn nếu không được can thiệp kịp thời.

Ưu điểm của phương pháp mổ cột sống chính là đem lại hiệu quả cao, sau phẫu thuật vấn đề gai cột sống chèn dây thần kinh sẽ được giải quyết, người bệnh sẽ dần hồi phục lại khi được kết hợp chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho sức khỏe, không những vậy chi phí thực hiện phẫu thuật cũng rất cao không phải người bệnh nào cũng có thể thực hiện.

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp phẫu thuật cột sống khác nhau, tùy vào tình trạng bệnh, thể trạng sức khỏe và sự chọn lựa của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện bằng phương pháp phù hợp. Một số loại phẫu thuật phổ biến như:

• Loại bỏ gai xương: Đây là phương pháp sử dụng một loại dụng cụ y khoa đặc biệt có khả năng cắt bỏ gai xương ra khỏi đốt sống. Đồng thời, để giải phóng sự chèn ép của gai xương cột sống lên dây thần kinh,bác sĩ cũng sẽ tiến hành cắt bỏ phần mảnh xương ở trên.
• Phẫu thuật Laminectomy: Phương pháp phẫu thuật này có khả năng giải phóng áp lực lên cột sống do bị hẹp ống sống trung tâm. Bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ một phần của đốt sống bị ảnh hưởng để tạo ra không gian cho tủy sống hoạt động, giảm sự cọ xát và hạn chế áp lực lên rễ thần kinh.
• Phẫu thuật Foraminotomy: Đây là phẫu thuật mở rộng lỗ liên hợp nhằm tạo không gian cho các dây thần kinh, giảm áp lực và cải thiện các triệu chứng đau nhức, tê bì.

Trên đây là những thông tin cơ bản về chứng bệnh gai cột sống chèn dây thần kinh – một trong những biến chứng cực kỳ nguy hiểm nhưng cũng không quá khó để kiểm soát và điều trị. Lời khuyên tốt nhất dành cho bạn chính là nên thăm khám tại các cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý, bảo tồn chức năng cột sống, sớm khỏi bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.