Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Chuối hột rừng thường chứa dược tính và công năng cao hơn so với chuối hột thường. Vì vậy, nhân dân thường tận dụng vị thuốc này để ngâm rượu, dùng trong một số bài thuốc hoặc chế biến món ăn để chữa trị chứng đái tháo thường, sỏi thận tiêu chảy, sỏi bàng quang,…
Mô tả dược liệu
1. Đặc điểm thực vật
Chuối hột rừng có tên khoa học Musa paracoccinea, thuộc họ Chuối (Musaceae) là thực vật sống và phát triển chủ yếu ở những vùng đồi núi. Loài cây này có dạng thân giả với chiều cao trung bình từ 3 – 4m, lá tương tự như cây chuối thường nhưng mặt dưới thường có các sọc đỏ tía nhỏ. Lá hình mác dài, màu xanh lục, tàu lá rộng.
Không giống với cây chuối thường, chuối hột rừng có hoa màu đỏ chói và thường mọc thẳng thay vì mọc trĩu xuống. Cây trưởng thành cho quả chuối nhỏ hơn so với cây chuối bình thường. Bên trong quả có nhiều hạt nên thường dùng để ngâm rượu. Quả chuối có kích thước lớn hơn hoặc nhỏ bằng ngón tay cái.
2. Phân bố
Cây chuối hột rừng thường mọc hoang ở những khu rừng nhiệt đới có đất xốp mềm. Ở nước ta, loài cây này được phân bố nhiều ở các tỉnh phía Bắc.
3. Bộ phận sử dụng
Các bộ phận của cây chuối hột rừng (bao gồm củ chuối, quả, vỏ quả, thân chuối, hoa chuối, lá chuối,…) đều được dùng để làm thuốc chữa bệnh và thực phẩm.
4. Thu hái – sơ chế
Chuối hột rừng có thể thu hái quanh năm, nhân dân thu hoạch khi có nhu cầu sử dụng. Có thể sử dụng tươi hoặc sấy khô, phơi khô để dùng dần.
5. Bảo quản
Đối với dược liệu sấy khô, cần bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh những nơi ẩm ướt và có ánh nắng trực tiếp. Hoặc bạn có thể ngâm rượu để bảo quản trong thời gian dài mà không bị hư hại.
6. Thành phần hoá học
Các nghiên cứu khoa học nhận thấy, trong chuối hột rừng có chứa các khoáng chất, vitamin và một số thành phần hoá học khác như cyaniding, anthocynin, tannin, polyphenol, saponin,…
Tác dụng của vị thuốc chuối hột rừng
1. Tính vị – Quy kinh
- Chuối hột rừng có tính bình, vị ngọt, hơi chát
- Quy vào kinh Vị, Phế, Can, Tỳ
2. Tác dụng của chuối hột rừng
Theo tài liệu Y học cổ truyền, chuối hột rừng có công dụng sát trùng, lương huyết, an thai, lợi tiểu,… Nên thường được dùng để phòng ngừa tiêu chảy, làm giảm mùi tanh của hải sản, tiêu sưng, giảm đau, cầm máu, điều trị tiểu đường, sỏi thận, sỏi bàng quang, lợi sữa và một số chứng bệnh khác.
Trong Y học hiện đại, vẫn chưa có nghiên cứu cụ thể về chuối hột rừng. Tuy nhiên, hoạt chất tanin có trong quả chuối xanh mang lại hiệu quả trong phòng ngừa và cải thiện tình trạng tiêu chảy.
3. Liều lượng sử dụng
Chuối hột rừng không chứa độc tính nên không giới hạn liều lượng dùng. Tuy nhiên, bạn không nên dùng chuối còn xanh vì có thể gây ngộ độc và táo bón. Đối với rượu chuối hột, mỗi ngày chỉ nên uống từ 2 – 3 lần, mỗi lần uống từ 15 – 20ml. Việc uống quá nhiều có thể dẫn đến tình trạng say rượu và tác động xấu đến sức khoẻ.
Hướng dẫn ngâm rượu chuối hột rừng
Chuối hột rừng thường được dùng để ngâm rượu uống chữa bệnh. Rượu ngâm từ chuối hột có tác dụng giảm đau nhức xương khớp, cải thiện sức khỏe phái mạnh, hỗ trợ chữa trị các chứng bệnh về thận, kích thích tiêu hoá,… Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn cần ngâm rượu đúng cách.
Chuẩn bị:
- Chọn những quả chuối hột rừng đã chín. Không dùng chuối còn non và xanh
- Dùng rượu trắng nguyên chất có nồng độ cồn từ 40 – 50 độ
- Chuẩn bị bình thuỷ tinh có nắp đậy, không dùng bình sành hoặc bình nhựa để ngâm rượu
Hướng dẫn thực hiện:
- Chuối sau khi rửa sạch thì mang đi thái mỏng và đem đi phơi nắng (không để bụi bẩn, ruồi nhặng đậu vào)
- Phơi đến khi khô hoàn toàn thì cho chuối vào bình (chiếm khoảng 1/3 bình thuỷ tinh)
- Sau đó, đổ rượu đầy 2/3 bình (để trống 1/3 bình còn lại để chuối nở ra khi ngâm)
- Đậy nắp và ngâm trong vòng 3 tháng thì có thể sử dụng
- Mỗi lần uống khoảng 10 – 20ml rượu sau bữa ăn để cải thiện sức khoẻ và kích thích tiêu hoá.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây chuối hột rừng
Các bộ phận của cây chuối hột rừng từ phần thân, quả, lá đều chứa dược tính nên được tận dụng trong điều trị nhiều bệnh lý. Việc áp dụng các bài thuốc chữa phù hợp và đúng cách còn giúp tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể.
Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc được nhiều người áp dụng:
1. Bài thuốc chữa bệnh từ thân cây
- Bài thuốc cầm máu vết thương: Dùng lõi thân cây, rửa sạch, đập dập và chườm trực tiếp lên vết thương đã được vệ sinh sạch để cầm máu. Đối với vết thương bị chảy nhiều máu, nên sử dụng băng gạc để băng lại ngăn chảy máu.
- Bài thuốc trị đau răng: Dùng thân chuối hột non, rửa sạch, cắt thành từng đoạn nhỏ rồi mang đi nướng chín. Ép lấy nước rồi hoà thêm 1 ít muối, dùng ngậm trực tiếp để cải thiện tình trạng đau nhức, chảy máu răng.
- Bài thuốc chữa phù thũng, lợi tiểu: Sử dụng phần lá và thân cây chuối hột rừng sắc uống mỗi ngày để giúp lợi tiểu, chữa phù thũng.
- Bài thuốc tiêu khát ở người bệnh tiểu đường: Dùng lõi thân già của cây, rửa sạch, thái nhỏ rồi giã nát. Sau đó lọc lấy phần nước và uống trực tiếp.
- Bài thuốc giúp kiểm soát lượng đường huyết: Chọn cây chuối hột rừng có bắp mới nhú, cắt ngang thân cây (cách mặt đất khoảng 25cm). Dùng dao khoét lỗ to ở thân cây và để qua đêm. Sáng hôm sau, lấy nước từ lỗ rỗng của cây uống trực tiếp. Áp dụng bài thuốc này thường xuyên để giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
2. Các bài thuốc chữa bệnh từ lá chuối hột rừng
- Bài thuốc chữa nôn ra máu, băng huyết: Chuẩn bị lá chuối hột rừng phơi khô 10g, tinh tre, mốc cây cao mỗi loại 20g. Các dược liệu mang đi đốt tồn tính. Sau đó tán thành bột mịn và hoà với nước uống trực tiếp.
- Bài thuốc giúp bổ phổi, mát phổi, tiêu độc: Chuẩn bị lá bắc (phần lá có màu đỏ quanh buồng chuối) và hoa của cây chuối. Sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Dùng nước thuốc sắc được chia thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm.
3. Bài thuốc từ hoa của cây chuối hột rừng chữa bệnh
- Bài thuốc trị táo bón: Sử dụng hoa chuối luộc và ăn hàng ngày để giúp điều hòa chức năng tiêu hoá, đồng thời ngăn ngừa chứng táo bón ở người cao tuổi.
- Bài thuốc giúp lợi sữa cho phụ nữ sau sinh: Chuẩn bị một lượng hoa chuối vừa đủ, mang đi rửa sạch rồi để ráo. Thái nhỏ hoá chuối để làm gỏi hoặc luộc ăn.
- Bài thuốc giúp lợi tiểu, hỗ trợ điều trị các bệnh về thận, bàng quang: Sử dụng hoa để sắc nước uống hoặc luộc ăn hàng ngày.
Hoa chuối hột rừng hầu như không bị sâu mọt nên rất ít khi dùng đến hoá chất như các loại rau khác. Do đó, các món ăn chữa bệnh từ hoa chuối được áp dụng phổ biến.
4. Các bài thuốc chữa bệnh từ vỏ chuối
Theo Y học cổ truyền, vỏ chuối thường được dùng trong điều trị kiết lỵ và một số chứng bệnh liên quan đường tiêu hoá. Một số bài thuốc chữa bệnh phổ biến từ vỏ chuối, bao gồm:
- Bài thuốc điều trị chứng kiết lỵ: Chuẩn bị rễ tầm xuân, rễ gai tầm xoọng, vỏ quả lưu, vỏ chuối hột mỗi loại 20g, búp ổi 10g. Các dược liệu sau khi rửa sạch thì mang đi phơi khô và sắc uống. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm.
- Bài thuốc chữa tiêu chảy, đau bụng: Dùng vỏ chuối hột rừng đã chín vàng, mang đi rửa sạch, để ráo, thái nhỏ rồi đem đi phơi khô. Mỗi lần dùng khoảng 4 – 8 gam hãm với nước sôi và uống khi còn ấm. Mỗi ngày uống 2 lần.
- Bài thuốc chữa chứng đau bụng kinh niên: Chuẩn bị 40g vỏ chuối hột rừng, mang đi phơi khô, sao vàng rồi tán thành bột mịn. Trộn đều với bột thuốc cùng với mật ong và vò thành viên nhỏ. Mỗi ngày dùng từ 2 – 3 lần cùng với nước ấm.
5. Bài thuốc từ hạt chuối hột trị bệnh
Hạt chuối hột thường được dùng trong điều trị bệnh là loại chuối chứa nhiều hạt, hạt có vỏ bên ngoài màu đen, bên trong có bột trắng. Để đảm bảo dược tính của thuốc, bạn chỉ lấy hạt chuối khi đã chín. Sau đó mang đi sao khô rồi bảo quản để dùng dần.
- Bài thuốc chữa đau lưng, tiêu sưng, tê mỏi tay chân do thấp khớp: Chuẩn bị 200g chuối hột giã nát và rượu trắng 40 độ. Các dược liệu cho vào bình thuỷ tinh và ngâm trong 10 ngày, lắc đều thường xuyên. Mỗi lần uống khoảng 15ml trước bữa ăn và trước khi đi ngủ, ngày uống 2 lần. Nếu cảm giác khó uống, bạn có thể cho thêm 1 ít đường vào.
- Bài thuốc điều trị sỏi thận, sỏi bàng quang: Chuẩn bị hạt chuối hột sao vàng, nghiền mịn và cho qua rây đến khi mịn hoàn toàn. Mỗi lần sử dụng 2 muỗng bột pha với nước sôi và uống khi còn ấm. Áp dụng liên tục trong vòng 30 ngày để loại bỏ sỏi.
6. Bài thuốc chữa bệnh từ quả chuối hột
- Phòng tiêu chảy: Chuẩn bị trái chuối hột rừng còn non, rửa sạch. thái mỏng và ăn kèm với các loại hải sản như cá, sứa để giúp làm giảm mùi tanh và phòng ngừa tiêu chảy.
- Bài thuốc chữa chứng táo bón ở trẻ em: Chuẩn bị 1 – 2 quả chuối chín mang đi vùi trong bếp lửa đến khi chuyển thành màu đen thì lấy ra. Để nguội, bóc vỏ và cho trẻ ăn phần ruột.
- Bài thuốc chữa trị bệnh gout: Chuẩn bị 3 quả chuối hột rừng, tỳ giải 2g, khổ qua (mướp đắng) 1g, củ ráy rừng 4g. Các dược liệu sau khi rửa sạch, mang đi sao vàng rồi hạ thổ và chia thành nhiều gói, mỗi gói khoảng 10g. Mỗi lần dùng 1 gói pha với nước sôi và uống khi còn ấm. Ngày uống từ 2 – 3 lần.
- Bài thuốc chữa sỏi bàng quang: Chuẩn bị 1 ít chuối hột xanh, rửa sạch, thái mỏng rồi mang đi sấy khô, sao vàng và hạ thổ trong vài ngày. Mỗi lần dùng khoảng 50 – 100g dược liệu cho vào ấm cùng với 400ml nước lọc và đun trên lửa nhỏ. Chia lượng nước sắc được thành 2 lần và uống hết trong ngày.
- Bài thuốc xổ giun: Khi bụng đói, bạn ăn 1 quả chuối hột rừng chín sẽ thấy giun tự chui ra đường hậu môn.
- Bài thuốc chữa hắc lào: Dùng dao cắt đôi quả chuối xanh ở trên cây, hứng lấy phần nhựa rồi bôi trực tiếp lên khu vực da bị hắc lào.
- Bài thuốc trị bệnh viêm loét dạ dày: Sử dụng quả chuối phơi hoặc sấy khô, nghiền thành bột mịn rồi hoà với nước uống mỗi ngày để cải thiện bệnh viêm loét dạ dày tá tràng.
Không sử dụng chuối hột rừng còn xanh vì có thể gây táo bón do trong chuối chứa nhiều hoạt chất tanin. Ở người có hệ tiêu hoá kém, dùng chuối hột rừng non có thể dễ đến ngộ độc.
7. Các bài thuốc từ củ chuối hột chữa bệnh
- Bài thuốc chữa ho ra máu: Chuẩn bị thài lài tía, củ chuối hột, tầm gửi cây dâu, rễ cỏ tranh mỗi loại 12g. Các dược liệu sau khi rửa sạch thì thái nhỏ, sắc cùng với 400ml nước. Đến khi còn khoảng 100ml thì tắt bếp, chia thành 2 lần và uống hết trong ngày.
- Bài thuốc chữa kiết lỵ ra máu: Chuẩn bị vỏ cây táo hoặc tầm gửi cây táo, củ sả, củ chuối hột mỗi loại 4g. Dược liệu sau khi rửa sạch thì mang đi sao vàng và sắc lấy nước uống. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm.
- Bài thuốc trị sốt cao, mê sảng, háo khát: Chuẩn bị củ chuối hột rừng tươi, sau khi làm sạch vỏ ngoài thì rửa sạch. Kế đến cắt thành miếng nhỏ rồi giã ép lấy nước uống trực tiếp.
- Bài thuốc chữa chứng khó ngủ, tim hồi hộp, trằn trọc, hay mơ: Chuẩn bị 20g củ chuối hột, 1 quả tim heo (200 – 300g). Các nguyên liệu sau khi sơ chế sạch thì mang đi hầm chín nhừ, ăn phần cái và uống hết nước.
- Bài thuốc hỗ trợ điều trị tiểu đường: Dùng củ chuối tươi, đem đi rửa sạch, giã nát lấy nước uống trực tiếp. Áp dụng thường xuyên có thể giúp ổn định đường huyết ở người bệnh tiểu đường type 2.
- Bài thuốc an thai: Chuẩn bị củ chuối và rễ cây móc mỗi loại 10 – 12g. Các dược liệu sau khi rửa sạch thì đem sắc lấy nước uống. Bài thuốc áp dụng cho phụ nữ bị động thai, thai không yên.
- Bài thuốc kích thích tiêu hoá, giải độc: Sử dụng củ chuối thái mỏng, sấy khô. Mỗi lần dùng 1 ít hãm với nước sôi và uống khi còn ấm để giúp giải độc, kích thích tiêu hoá, tiêu khát.
- Món ăn từ củ chuối: Dùng củ chuối um với cá lóc và lươn đồng để giúp bồi bổ sức khỏe, kích thích vị giác, đồng thời tăng cường khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể.
Lưu ý khi sử dụng chuối hột rừng chữa bệnh
Chuối hột rừng là vị thuốc Nam thường được dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh vì có độ an toàn và lành tính. Tuy nhiên, trước khi áp dụng các bài thuốc chữa từ dược liệu này, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Không sử dụng chuối hột còn xanh vì có thể gây táo bón và ngộ độc.
- Chọn mua chuối hột rừng chất lượng, có nguồn gốc rõ ràng. Hiện này có nhiều cơ sở kinh doanh chuối hột kém chất lượng, không đảm bảo an toàn.
- Trường hợp không tìm mua được chuối hột rừng, bạn có thể thay thế bằng chuối hột thông thường để chữa bệnh.
- Tránh sử dụng rượu chuối hột ở người có huyết áp không ổn định, mắc các vấn đề về gan,…
Chuối hột rừng mang lại nhiều lợi ích đối với sức khoẻ và công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, trước khi thực hiện các bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc này, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ/ thầy thuốc để được tư vấn cụ thể về liều lượng cũng như cách sử dụng để đạt được kết quả tốt nhất.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!