Cập nhật lúc 03:23 - 02/02/2023
Điều Trị Hội Chứng Ruột Kích Thích Bằng Đông Y theo YHCT
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y theo y học cổ truyền được nhiều bệnh nhân lựa chọn vì có độ an toàn và tương đối lành tính. Phương pháp này không chỉ giúp cải thiện các triệu chứng lâm sàng mà còn hỗ trợ điều hoà hoạt động tiêu hoá, bồi bổ sức khỏe và tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.
Có nên điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y?
Hội chứng ruột kích thích là một dạng rối loạn chức năng đại tràng phổ biến trên lâm sàng. Bệnh lý đặc trưng bởi các biểu hiện như trướng bụng, đau quặn bụng, táo bón có thể xen lẫn tiêu chảy và các rối loạn chức năng tiêu hoá khác. Trước đây, bệnh có các tên gọi khác nhau như viêm đại tràng tăng tiết, rối loạn chức năng đại tràng, viêm đại tràng co thắt, hội chứng đại tràng dễ kích ứng,… Đến hiện tại, thống nhất với bệnh danh là Hội chứng ruột kích thích.
Theo Đông y, căn cứ vào các biểu hiện lâm sàng của hội chứng ruột kích thích để quy nạp hội chứng này thuộc phạm vi các chứng như “Phúc thống”, “Tiết tả”, “Tiện bí”, “Phúc chướng”. Những yếu tố khởi phát thường xảy ra do thất điều đưa đến Can khí uất kết dẫn đến công năng giáng nạp, truyền tống đến Tỳ Vị dẫn đến rối loạn và khiến bệnh kéo dài. Từ đó dẫn đến tỳ thận thương tổn (thể Tỳ Thận dương hư), căng thẳng quá mức, ăn uống, kiêng khem không đúng sẽ gây ra chứng Tiết tả.
Thông thường, Tây y sẽ dùng thuốc chống co thắt, nhuận tràng, cầm tiêu chảy,… để điều trị hội chứng ruột kích thích. Thuốc Tây mang lại hiệu quả nhanh, cải thiện các triệu chứng rõ rệt và đồng nhất. Do đó, phương pháp này thường được ưu tiên trong điều trị bệnh lý.
Ngược lại, nhiều trường hợp mắc phải hội chứng ruột kích thích không rõ nguyên nhân sẽ được khuyến khích điều trị bằng thuốc Đông y. Do hầu hết các trường hợp này khó điều trị dứt điểm hoàn toàn mà chỉ có thể kiểm soát thông qua việc sử dụng thuốc và điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt lành mạnh.
Tuy nhiên, việc lạm dụng tân dược trong thời gian dài có thể phát sinh nhiều rủi ro và tác dụng không mong muốn. Trong khi đó, thuốc Đông y được đánh giá có độ lành tính, an toàn cao và có thể sử dụng trong thời gian dài.
Hơn nữa, các bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích không chỉ giúp làm giảm các triệu chứng lâm sàng mà còn hỗ trợ hoạt động tiêu hóa, tăng cường chức năng đại tràng, tá tràng và bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, thuốc Đông y thường cho hiệu quả chậm và tác dụng cũng hạn chế hơn so với tân dược.
Thực tế, có nhiều phương pháp chữa hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm vượt trội và hạn chế nhất định. Để lựa chọn phương pháp phù hợp với tình trạng bệnh lý, bạn cần tìm gặp và trao đổi với bác sĩ/ thầy thuốc để được hướng dẫn cụ thể.
Các bài thuốc Đông y điều trị hội chứng ruột kích thích phổ biến
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y sẽ được xét theo từng thể bệnh riêng biệt. Để áp dụng bài thuốc phù hợp, bệnh nhân cần xem xét các biểu hiện lâm sàng, mức độ triệu chứng và căn nguyên khởi phát để xác định thể bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y chữa bệnh lý được lưu truyền và áp dụng rộng rãi:
1. Chữa hội chứng ruột kích thích bằng Đông y ở thể hàn thấp
Bệnh lý ở thể hàn thấp xảy ra do dùng nhiều thực phẩm có tính hàn như hải sản, sắn dây, rau má,… khiến trung dương bị dồn nén, tỳ không vận hóa được mà sinh bệnh. Thể bệnh này điển hình với các biểu hiện chướng bụng, đầy hơi, bụng đau âm ỉ, đi tiêu nhiều lần,…
Bên cạnh đó, người mắc thể hàn thấp còn gặp phải biểu hiện ăn uống kém, mất sức, cơ thể xanh xao, ăn uống kém, người gầy súc, sình bụng, khó tiêu. Để khắc phục hội chứng ruột kích thích thể hàn thấp, người bệnh nên áp dụng bài thuốc có tác dụng tán hàn, ôn trung, kiện tỳ bổ vị.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị bạch truật, hoài sơn, ngũ gia bì, lá đinh lăng (sao) mỗi vị 16g, tất bát, lương khương, đương quy, liên nhục, hậu phác mỗi vị 12g, vỏ quế 8g, bán hạ 10g. Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào ấm với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị ngải diệp, lá khổ sâm, chích cam thảo, cẩu tích, ý dĩ, hậu phác, lá xuyên tâm liên, bạch linh mỗi vị 12g. Các dược liệu đem đi sắc với 800ml nước. Mỗi ngày dùng 1 thang.
2. Bài thuốc chữa bệnh lý ở thể tỳ vị hư nhược
Tỳ vị hư nhược là một trong những thể thường gặp của hội chứng ruột kích thích. Thể bệnh này thường xảy ra do tà khí, hàn thấp từ bên ngoài hoặc phủ tạng sinh ra khiến tỳ vị bị tổn thương, suy yếu.
Chứng bệnh này đặc trưng bởi các triệu chứng như đại tiện phân lỏng/ phân sống, số lần đại tiện tăng lên và kèm theo chất nhầy nếu dung nạp các món ăn chứa nhiều dầu mỡ, cơ thể mệt mỏi, gầy yếu, ăn uống kém, lưỡi bệu, có rêu trắng mỏng. Để cải thiện thể bệnh này, Đông y thường dùng các bài thuốc có tác dụng dưỡng Vị, kiện Tỳ, ích khí chỉ tiết.
Bài thuốc Tứ quân tử thang gia giảm chữa bệnh lý:
- Chuẩn bị: Bạch linh, bạch truật, liên nhục mỗi vị 12g, chích cam thảo 6g, bạch biển đậu, hoài sơn, mạch nha, thần khúc mỗi vị 16g.
- Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và sắc kỹ. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi các biểu hiện bệnh lý ở thể tỳ vị hư nhược thuyên giảm hẳn.
3. Bài thuốc chữa hội chứng ruột kích thích thể táo kết co thắt
Thể táo kết co thắt khởi phát do suy nghĩ nhiều, đau buồn, suy dinh dưỡng, ngồi nhiều, lười vận động. Hội chứng ruột kích thích ở thể này gây ra tình trạng đau hạ vị từng cơn, thường xuyên có cảm giác đầy hơi, ăn uống không tiêu, cơ thể mệt mỏi, ăn ngủ kém, phân có đầu khô, đuôi nhão và có kèm theo chất nhầy.
Để cải thiện chứng bệnh này, bệnh nhân có thể áp dụng một số bài thuốc sau:
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị mạch môn, đẳng sâm, sinh địa mỗi vị 16g, đại táo 3 quả, hoàng kỳ, táo nhân, hoàng tinh, bạch truật, xuyên quy mỗi vị 12g, cam thảo, viễn chí mỗi vị 7g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang, dùng liên tục trong vòng 10 ngày để cải thiện các triệu chứng do bệnh lý gây ra.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị đẳng sâm, lá mơ lông, sinh địa, rau má mỗi vị 16g, toan táo nhân, hoàng kỳ, ngải tượng mỗi vị 12g, viễn chí, trần bì mỗi vị 6g, táo 3 quả, chỉ xác 8g, đại hoàng 4g. Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì đem sắc với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Mỗi ngày dùng 1 thang, áp dụng liên tục trong vòng 10 ngày để đạt được kết quả tốt nhất.
4. Chữa hội chứng ruột kích thích thể âm huyết thiếu bằng Đông y
Bệnh lý ở thể âm huyết thiếu xảy ra do cơ thể nóng lại dùng các món ăn chứa nhiều dầu mỡ, đạm nên tỳ vị tiêu hóa kém, không thể chuyển hóa hoàn toàn. Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng gặp khó khăn khi đại tiện, miệng đắng, đau quặn bụng, cảm giác dễ chịu sau khi trung tiện.
Bài thuốc Đông y chữa hội chứng ruột kích thích thể âm huyết thiếu:
- Chuẩn bị chỉ xác, binh lang, minh giao (cao da trâu) mỗi vị 8g, hoàng liên, hoàng đằng mỗi vị 5g, sinh địa, rau má, hồng hoa mỗi vị 12g, cam thảo 4g.
- Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì mang đi sắc với lượng nước vừa đủ.
- Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày
- Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi các triệu chứng bệnh lý thuyên giảm hẳn.
5. Bài thuốc chữa hội chứng ruột kích thích ở thể thấp nhiệt
Hội chứng ruột kích thích ở thể thấp nhiệt xảy ra do sử dụng quá nhiều đồ nóng, dầu mỡ, ít uống nước, uống rượu bia, lười vận động dẫn đến tỳ vị ứ trệ, tổn thương. Thể bệnh này thường gây ra tình trạng chướng bụng, đau bụng âm ỉ, đại tiện táo xen kẽ, đầy hơi, cơ thể mệt mỏi, người gầy sút, ăn uống kém.
Đông y điều trị hội chứng ruột kích thích có tác dụng hóa thấp kiện tỳ, chống viêm, thanh nhiệt.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị liên nhục, cam thảo chích, liên kiều, đương quy, kê nội kim (sao vàng) mỗi vị 12g, bồ công anh, hoài sơn, cây ngũ sắc, nam hoàng bá, lá nhót mỗi vị 16g, bán hạ, ngân hoa, hậu phác mỗi vị 10g. Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì sắc với lượng nước vừa đủ trên lửa nhỏ. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm hoàn toàn.
- Bài thuốc 2: Gia thêm trần bì (sao) 12g, sinh khương 4g, chỉ xác 10g nếu bụng khó chịu, đầy hơi.
- Bài thuốc 3: Gia thêm ngũ vị 12g, toan táo nhân (sao đen) 16g, nhâm sâm 10g, sinh khương 6g nếu cơ thể bị mất sức, suy nhược do hội chứng ruột kích thích kéo dài.
Một số lưu ý khi điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y có độ an toàn tương đối cao, phù hợp với nhiều đối tượng như người cao tuổi, người có chức năng gan thận suy yếu, người có bệnh lý nền. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn tồn tại một số mặt hạn chế cũng như rủi ro tiềm ẩn trong quá trình thực hiện.
Do đó, khi áp dụng các bài thuốc Đông y chữa bệnh, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Thực tế, các bài thuốc Đông y chỉ mang lại hiệu quả đối với trường hợp hội chứng ruột kích thích có mức độ nhẹ đến trung bình. Đối với những trường hợp nặng, có thể dùng thuốc Tây kết hợp với chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ để đạt được kết quả tốt nhất.
- Hiện nay, một số bài thuốc Đông y vẫn chưa được chứng minh về độ an toàn cũng như hiệu quả. Do đó, trước khi thực hiện, cần tham vấn chuyên khoa nhằm dự phòng rủi ro cũng như biến chứng nặng nề.
- Các bài thuốc Đông y thường mang lại hiệu quả chậm nên cần kiên trì áp dụng trong thời gian dài để cảm nhận cải thiện rõ rệt. Việc sử dụng thuốc không đều đặn hoặc ngưng thuốc quá sớm có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi.
- Khi bị hội chứng ruột kích thích, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ nhằm cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể, cải thiện sức khỏe tổng thể, đồng thời tăng chức năng miễn dịch.
- Tuy nhiên, cần tránh đồ ăn có tính lạnh, đồ ăn sống, thức ăn chế biến sẵn, thực phẩm chứa nhiều gia vị, dầu mỡ,… Hạn chế thực phẩm chứa đồ lên men, sữa, các loại hạt, thức ăn khô cứng, tránh dùng đồ uống chứa chất kích thích như rượu bia, nước ngọt có gas, cà phê, trà đặc.
- Nên kiểm soát căng thẳng, đảm bảo chất lượng giấc ngủ, tập thể dục thường xuyên cũng có thể làm giảm biểu hiện, ngăn chặn tiến triển của hội chứng ruột kích thích.
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Đông y có thể giúp phục hồi niêm mạc viêm loét, cải thiện chức năng tiêu hóa, giúp điều hòa nhu động ruột. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu, cần kết hợp phương pháp điều trị với lối sống khoa học, lành mạnh.
Có thể bạn quan tâm:
Dương Thị Ngọc
02/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!