Cập nhật lúc 12:43 - 22/02/2023
Dị Ứng Bột Ngọt: Triệu Chứng, Cách Điều Trị, Phòng Ngừa
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Dị ứng bột ngọt xảy ra khi tế bào miễn dịch bị kích thích bởi những thành phần có trong bột ngọt (mì chính). Sau khi dùng thức ăn chứa gia vị này, trên da sẽ xuất hiện các sẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy đi kèm với triệu chứng ngứa cổ họng, đau đầu, tay chân bủn rủn,…
Dị ứng bột ngọt là gì?
Bột ngọt hay mì chính thực chất là MSG – monosodium glutamate là một chất điều vị được dùng trong chế biến các món ăn. Mì chính được sản xuất bằng cách lên men những nguyên liệu có nguồn gốc từ thực vật như củ cải đường, ngô, mía và sắn. Mặc dù được sử dụng phổ biến nhưng loại gia vị này có thể gây dị ứng và ngộ độc.
Tình trạng ngộ độc bột ngọt không giống với dị ứng. Theo đó, ngộ độc xảy ra khi dùng quá nhiều bột ngọt khiến lượng glutamate dư thừa và dẫn đến rối loạn hoạt động của não bộ và ảnh hưởng đến chức năng thận, gan. Sau khi dùng một lượng lớn bột ngọt, glutamate sẽ xúc tác với coenzyme có trong não bộ và chuyển hóa thành acid aminobutyric – đây là chất gây ức chế thần kinh trung ương. Ngộ độc bột ngọt thường gây buồn nôn, choáng váng, tức ngực, hoa mắt, chóng mặt, co giật.
Ngoài tình trạng ngộ độc mì chính, dị ứng cũng được xem là hiện tượng thường gặp khi dùng những món ăn chứa loại gia vị này. Dị ứng thực chất là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với thành phần trong mì chính. Khi những chất này được dung nạp vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra kháng thể nhằm đối kháng lại. Tuy nhiên, kháng thể sản sinh quá mức sẽ gây hoạt hóa và phóng thích các chất trung gian trong phản ứng dị ứng.
Trên thực tế, những loại gia vị, thực phẩm này đều có khả năng gây dị ứng. Tuy nhiên, phản ứng dị ứng phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người, hầu như không liên quan đến liều lượng hay cách chế biến. Trong khi đó, ngộ độc xảy ra do sử dụng bột ngọt quá mức.
Triệu chứng nhận biết dị ứng bột ngọt
Các triệu chứng dị ứng bột ngọt khá điển hình và rất dễ nhận biết. Những biểu hiện dị ứng này thường khởi phát sau khi dùng những món ăn chứa mì chín khoảng vài phút đến 1 giờ đồng hồ. Dị ứng bột ngọt có các triệu chứng lâm sàng đa dạng, có sự phân biệt ở từng trường hợp cụ thể.
Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết dị ứng bột ngọt:
- Phát ban, nổi mề đay
- Chóng mặt, đau đầu
- Đỏ mặt, nặng mặt
- Sưng mí mắt
- Sổ mũi, nghẹt mũi
- Buồn nôn
- Cảm giác tê rát trong khoang miệng
- Mệt mỏi
- Tay chân bủn rủn
- Đổ nhiều mồ hôi
Đôi khi, những biểu hiện của dị ứng bột ngọt có thể đi kèm với ngộ độc nếu sử dụng quá mức. Tuy không xảy ra thường xuyên nhưng có một số trường hợp bị sốc phản vệ do dung nạp những món ăn chứa gia vị này. Trường hợp nhận thấy các biểu hiện như tim đập nhanh, khó thở, sưng cổ họng, tức ngực, bạn cần nhanh chóng đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.
Nguyên nhân gây ra dị ứng bột ngọt
Dị ứng bột ngọt được xem là phản ứng dị ứng type 1 hay còn gọi là quá mẫn type 1 (quá mẫn nhanh). Theo đó, phản ứng này xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng. Tuy nhiên, dị nguyên ở mỗi người hoàn toàn khác nhau. Trong đó, trường hợp có cơ địa nhạy cảm thường có nguy cơ bị dị ứng cao hơn so với người có thể trạng bình thường.
Đến nay, nguyên nhân gây dị ứng nói chung và dị ứng mì chính nói riêng vẫn chưa được xác định cụ thể. Hầu hết các trường hợp bị dị ứng chỉ tìm được chất gây dị ứng, cụ thể trong trường hợp này là bột ngọt.
1. Cơ chế dị ứng bột ngọt
Khi dùng những món ăn chứa bột ngọt, những tế bào lympho (tế bào miễn dịch) bị kích thích để tạo ra kháng thể đối kháng lại chất gây dị ứng. Kháng thể IgE sản sinh quá mức sẽ liên kết với thụ thể trên bề mặt tế bào mast và bạch cầu ưa kiềm. Kết quả là giải phóng các chất trung gian gây dị ứng, viêm như prostaglandin, leukotriene, histamine,…
Các chất trung gian hóa học có tác dụng gây co thắt cơ trơn và giãn mạch. Giãn mạch sẽ khiến da xuất hiện mề đay, phát ban kèm theo biểu hiện ngứa ngáy, khó chịu. Trong khi đó, tình trạng co thắt cơ trơn được xem là nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa, khó thở. Trường hợp bị giãn mạch nặng còn có thể gây hạ huyết áp đột ngột.
2. Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng dị ứng bột ngọt là dùng những thức ăn chứa các loại gia vị này. Tuy nhiên, không phải ai cũng bị dị ứng với loại gia vị này. Mặc dù không thể xác định được nguyên nhân cụ thể nhưng trong một số nghiên cứu cho thấy, nguy cơ bị dị ứng bột ngọt tăng cao ở những đối tượng sau:
- Trẻ em
- Người có cơ địa nhạy cảm, nhất là người có tiền sử dị ứng thực phẩm
- Người có hệ miễn dịch kém
- Tiền sử gia đình bị dị ứng mì chính
Bị dị ứng bột ngọt nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm của tình trạng dị ứng thường phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người. Dị ứng mì chính có thể ở mức độ nhẹ với một số biểu hiện nổi mề đay, phát ban, ngứa ngáy, đau bụng, chóng mặt. Tuy nhiên, có một số trường hợp bị dị ứng nặng gây ra những triệu chứng nghiêm trọng như đau đầu, buồn nôn, sưng mí mắt, chóng mặt, khó thở, ngứa họng, hạ huyết áp.
Trường hợp sử dụng bột ngọt quá nhiều, những triệu chứng dị ứng có thể đi kèm với dấu hiệu ngộ độc mì chính. Lúc này, những triệu chứng xuất hiện ở mức độ nặng, tăng nguy cơ sốc phản vệ. Nếu không được xử lý kịp thời có thể nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện tiến triển nghiêm trọng, bạn cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được thăm khám và xử lý kịp thời.
Thực tế cho thấy, tình trạng dị ứng với mì chính ở lần thứ hai bùng phát nặng và diễn tiến nhanh hơn so với lần đầu tiên. Do đó, sau khi xác định chất dị ứng là bột ngọt, bạn cần loại bỏ loại gia vị này trong các món ăn. Với những trường hợp mắc những bệnh lý liên quan đến cơ chế dị ứng, tổn thương do dị ứng bột ngọt gây ra sẽ khiến triệu chứng bệnh lý bùng phát.
Cách điều trị và phòng ngừa dị ứng bột ngọt
Hiện nay vẫn chưa tìm ra được cách chữa trị dị ứng bột ngọt dứt điểm. Để kiểm soát tình trạng này, bạn cần tránh dung nạp những món ăn chứa loại gia vị này. Trong trường hợp bị dị ứng, cách khắc phục chủ yếu là sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để ngăn ngừa sốc phản vệ, cải thiện những triệu chứng do phản ứng dị ứng gây ra.
Dưới đây là một số phương pháp thường được áp dụng trong điều trị dị ứng bột ngọt:
1. Sử dụng thuốc điều trị
Sử dụng thuốc điều trị được xem là phương pháp chính trong kiểm soát các triệu chứng dị ứng mì chính. Tuy theo mức độ dị ứng và tình trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ cân nhắc và chỉ định một số loại thuốc phù hợp.
Các loại thuốc thường được dùng trong điều trị dị ứng bột ngọt, bao gồm:
- Epinephrine (Adrenaline): Đây là một loại hormone nội sinh được sản xuất ở tuyến thượng thận. Epinephrine có tác dụng tăng huyết áp và nhịp tim. Do đó, loại hormone này thường được sử dụng trong trường hợp dị ứng có biểu hiện sốc phản vệ, Thuốc thường được chỉ định ở dạng hít hoặc tiêm.
- Thuốc kháng histamine H1: Các loại thuốc này thường được sử dụng phổ biến trong điều trị dị ứng. Thuốc kháng histamine H1 có tác dụng cải thiện các triệu chứng dị ứng thông qua hoạt động ức chế histamine – chất trung gian trong phản ứng dị ứng. Theo đó, những loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định bao gồm Loratadin, Cetirizin, Chlorpheniramin,…
- Một số loại thuốc khác: Trường hợp dị ứng mì chính gây nổi mề đay, mệt mỏi, ngứa ngáy nhiều, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thêm một số loại thuốc khác như thuốc bôi chứa Menthol, Zinc oxide, viên uống vitamin C…
2. Cách ly với dị nguyên
Cách ly với dị nguyên được xem là một trong những biện pháp quan trọng nhất trong điều trị cũng như phòng ngừa tình trạng dị ứng bột ngọt. Do đó, bên cạnh sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, bạn cần tránh dùng mì chính để nêm thức ăn. Khi mua đồ hộp, cần đọc kỹ bảng thành phần nhằm đảm bảo sản phẩm không gia vị mì chính.
3. Các biện pháp hỗ trợ
Các biểu hiện dị ứng mì chính có thể kéo dài trong vài ngày đến khi dị nguyên được đào thải hoàn toàn. Ngoài sử dụng thuốc và cách ly dị nguyên, bạn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ điều trị tại nhà để làm giảm các triệu chứng trên da và một số biểu hiện đi kèm do dị ứng gây ra.
Dưới đây là một số cách hỗ trợ cải thiện tình trạng dị ứng mì chính được nhiều người áp dụng:
- Uống nhiều nước để giúp đào thải bột mì ra khỏi cơ thể hoàn toàn. Ngoài nước lọc, bạn có thể uống thêm nước ép rau củ, trái cây nhằm bổ sung thêm khoáng chất, vitamin cần thiết cho cơ thể.
- Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, kết hợp nghỉ ngơi điều độ giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Trong một số nghiên cứu cũng cho thấy, hệ miễn dịch suy yếu sẽ làm tăng phản ứng quá mức của cơ thể đối với các yếu tố kích thích, chất gây dị ứng.
- Trường hợp nổi nhiều mề đay, ngứa ngáy, phát ban, bạn có thể tận dụng một số thảo dược tự nhiên như lá trầu không, chè xanh, lá khế,…nấu nước tắm đề giúp giảm ngứa và kháng viêm hiệu quả. Đồng thời, tránh chà xát, cào gãi hay ma sát lên vùng da bị tổn thương.
Dị ứng bột ngọt là tình trạng không phổ biến, tuy nhiên trong những năm gần đây, tỷ lệ người bị dị ứng, ngộ độc với loại gia vị này có xu hướng tăng lên. Bên cạnh đó, người bị dị ứng với mì chính thường có nguy cơ cao dị ứng với những thực phẩm khác. Trong trường hợp cần thiết, bạn cần đến gặp bác sĩ để được xử lý và tư vấn chế độ ăn uống phù hợp để hạn chế nguy cơ dị ứng.
Có thể bạn quan tâm:
Dương Thị Ngọc
22/02/2023 |
0 Bình luận
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!