Cập nhật lúc 10:58 - 12/09/2023
Đau Thần Kinh Toạ Theo Y Học Cổ Truyền và Cách Điều Trị
Theo dõi Viện y dược dân tộc trên
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Bên cạnh dùng thuốc Tây, nhiều người bệnh còn lựa chọn điều trị đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền bởi có độ an toàn, lành tính cao. Phương pháp này không chỉ giúp cải thiện triệu chứng lâm sàng mà còn chú trọng điều trị căn nguyên, bồi bổ sức khỏe, tăng tuần hoàn máu hiệu quả.
Đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền
Đau thần kinh toạ (đau dây thần kinh hông to) là một trong những hội chứng thần kinh phổ biến ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh lý đặc trưng bởi các cơn đau khởi phát ở vùng thắt lưng chạy dọc xuống hông, đùi, bắp chân theo đường đi của dây thần kinh hông to. Theo y học hiện đại, hội chứng đau thần kinh toạ có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như chấn thương, thoát vị đĩa đệm, lao động nặng, nhiễm khuẩn,…
Y học cổ truyền gọi chứng đau dây thần kinh toạ là toạ cốt phong, yêu cước thống, yêu thoái thống và toạ cốt thống. Khác với Tây y, các tài liệu Đông y cho rằng chứng bệnh này xảy ra do phong, hàn, thấp xâm nhập vào cơ thể dẫn đến khí huyết bị ứ trệ, kinh lạc bế tắc mà sinh bệnh. Trước khi dùng thuốc, y học cổ truyền chia chứng toạ cốt phong thành các thể lâm sàng thông qua các triệu chứng, căn nguyên cụ thể.
Các bài thuốc Đông y chữa trị bệnh đau dây thần kinh toạ không chỉ giúp giảm đau mà còn tác động đến căn nguyên gây bệnh, tăng tuần hoàn máu, đồng thời giải phóng ứ trệ. Hơn nữa, hầu hết các bài thuốc này đều dùng thảo dược tự nhiên nên có độ lành tính, an toàn cao và có thể áp dụng cho nhiều đối tượng.
Với các ưu điểm trên, chữa trị đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền được nhiều người bệnh lựa chọn, nhất là người mắc các bệnh lý nền. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định so với tân dược, phụ thuộc nhiều vào yếu tố cơ địa.
Do đó, trước khi quyết định áp dụng, bạn cần cân nhắc giữa các ưu điểm cũng như hạn chế để lựa chọn phương pháp chữa bệnh phù hợp với tình trạng sức khoẻ, diễn tiến của bệnh. Hoặc người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá tình trạng bệnh lý, từ đó tư vấn phương pháp phù hợp.
Các bài thuốc chữa đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền
Trong Đông y chia chứng toạ cốt phong thành các thể bệnh riêng biệt với các triệu chứng lâm sàng và tính chất khác nhau. Để điều trị bệnh dứt điểm, người bệnh cần áp dụng bài thuốc có tác dụng tương ứng.
Dưới đây là một số bài thuốc điều trị đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền được nhiều người bệnh áp dụng:
1. Bài thuốc chữa đau thần kinh toạ thể phong hàn
Chứng toạ cốt phong ở thể phong hàn xảy ra do trúng khí lạnh ở kinh lạc khiến vùng thắt lưng đau thắt, cơn đau có xu hướng lan xuống hông, mặt sau đùi và bắp chân. Người mắc chứng bệnh này thường đi lại khó khăn, rêu lưỡi trắng, mạch phù, lạnh chân tay nhưng chưa xuất hiện biến chứng teo cơ. Đặc trưng của thể phong hàn là vận động khó khăn nhưng không xuất hiện hiện tượng sưng đỏ, nóng rát.
Để khắc phục chứng bệnh ở thể phong hàn, y học cổ truyền thường áp dụng các bài thuốc có tác dụng tán hàn, khu phong, hành khí, hoạt huyết. Cụ thể:
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị uy linh tiên, tang ký sinh, đan sâm, độc hoạt, ngưu tất, xuyên khung mỗi vị 12g, tế tân, trần bì, quế chi, chỉ xác mỗi vị 8g, phòng phong 8 – 10g. Các vị thuốc đem đi sắc lấy nước uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang.
- Bài thuốc 2: Dùng ngưu tất, thiên niên kiện, xuyên khung mỗi thứ 12g, ngải cứu, trần bì, quế chi, chỉ xác mỗi vị 8g, cẩu tích 16g. Các dược liệu cho vào ấm sắc với lượng nước vừa đủ. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi khỏi bệnh.
Bên cạnh áp dụng các bài thuốc này, người bệnh có thể kết hợp xoa bóp, bấm huyệt để giúp giải phóng phong hàn ứ trệ ở kinh lạc, tăng tuần hoàn máu, giảm đau nhức, tăng cường khả năng vận động.
2. Chữa đau thần kinh toạ thể phong hàn thấp tý theo y học cổ truyền
Bệnh đau dây thần kinh toạ ở thể phong hàn thấp tý xảy ra do cả phong, hàn, thấp xâm nhập vào kinh lạc. Chứng bệnh này đặc trưng bởi triệu chứng đau thắt lưng cùng lan rộng xuống vùng hông, chân. Bệnh lý có tính chất kéo dài, dai dẳng, dễ tái phát và đi kèm cùng với hiện tượng teo cơ.
Người mắc chứng toạ cốt phong thể phong hàn thấp tý còn gặp phải một số biểu hiện toàn thân như mất ngủ, ăn uống kém, khó ngủ, mạch nhu hoãn, trầm nhược. Đối với thể bệnh này, Đông y thường áp dụng các bài thuốc có tác dụng trừ thấp, bổ can thận, khu phong, tán hàn, bồi bổ khí huyết.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị khương truật, khương hoạt, độc hoạt, phụ tử chế, quế chi, đỗ trọng mỗi vị 8g, ý dĩ 16g, sinh khương 4g, cam thảo 6g, đại táo 12g. Các dược liệu đem sắc đặc lấy nước uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang.
- Bài thuốc 2: Dùng thục địa, cẩu tích, tục đoạn, ngưu tất, hoài sơn, đảng sâm, tỳ giải, ý dĩ, bạch truật, hà thủ ô mỗi vị 12g, tang ký sinh 16g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi bệnh.
- Bài thuốc 3: Chuẩn bị đỗ trọng, cam thảo, phòng phong mỗi vị 8g, quế chi, tế tân mỗi vị 6g, phục linh, đại táo, độc hoạt, thục địa, bạch thược, đẳng sâm, đương quy, ngưu tất, tang ký sinh mỗi vị 12g. Các vị thuốc cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Chia nước thuốc thành 2 – 3 lần và uống khi còn ấm. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi chứng bệnh thuyên giảm hẳn.
- Bài thuốc 4: Chuẩn bị thục địa, đỗ trọng, kỷ tử, thỏ ty tử, phòng kỷ, tục đoạn mỗi vị 12g, độc hoạt, thương truật, bổ cốt chỉ, khương hoạt mỗi vị 8g, tang ký sinh, cẩu tích mỗi vị 16g. Các vị thuốc đem sắc lấy nước chia thành nhiều lần uống trong ngày.
- Bài thuốc 5: Dùng một dược, cam thảo, nhũ hương, xuyên khung, hải phong đằng mỗi vị 4g, đương quy, độc hoạt, hoàng kỳ, phòng phong, tang chi mỗi vị 8g, khương hoạt 12g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi khỏi bệnh.
3. Bài thuốc Đông y chữa đau thần kinh toạ thể thấp nhiệt
Đau dây thần kinh toạ ở thể thấp nhiệt (do nhiễm trùng) gây ra cơn đau buốt ở vùng thắt lưng, vùng đùi, mệt mỏi, người bị sốt nhẹ, nước tiểu có màu vàng, vùng da thắt lưng bị nóng rát, sưng đỏ.
Người mắc chứng toạ cốt phong ở thể thấp nhiệt có chất lưỡi đỏ tươi, mạch hoạt sác, đóng rêu vàng. Đối với thể bệnh này, cần áp dụng các bài thuốc có tác dụng thông lạc, sơ phong, thanh nhiệt, trừ thấp và giải độc để cải thiện.
Cách sắc thuốc:
- Chuẩn bị: Nhẫn đông đằng, xích thược, đan bì, uy linh tiên mỗi vị 8g, thạch cao 30g, tri mẫu, tang chi, phòng kỷ mỗi thứ 10g, liên kiều, hoàng bá, quế chi, liên kiều mỗi vị 6g.
- Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.
4. Chữa đau thần kinh toạ ở thể hàn thấp theo y học cổ truyền
Đau dây thần kinh toạ ở thể hàn thấp đặc trưng bởi cơn đau bùng phát nhiều vào ban đêm. Theo đó, cơn đau xảy ra ở vùng ngang thắt lưng, có xu hướng chạy dọc xuống mông. Đi kèm với biểu hiện tê bì, gặp khó khăn khi vận động, chân tay lạnh. Chứng bệnh thường nghiêm trọng hơn khi thời tiết chuyển lạnh, mưa nhiều.
Với các trường hợp bị đau thần kinh toạ ở thể hàn thấp, Đông y thường áp dụng một số bài thuốc có tác dụng khu phong tán hàn, thông kinh lạc, giảm đau trừ thấp, bồi bổ thần kinh để khắc phục các triệu chứng bệnh lý.
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị tần giao, cốt chỉ, quế chi, thiên niên kiện mỗi vị 10g, cốt toái bổ, tục đoạn, ngưu tất mỗi vị 12g, ngải diệp 16g, thổ phục linh 20g. Các vị thuốc đem đi sắc lấy nước và chia thành 3 lần uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi các triệu chứng thuyên giảm.
- Bài thuốc 2: Dùng kinh giới, tang ký sinh, ngải diệp (khô), thạch xương bồ mỗi vị 16g, cây trinh nữ, nam tục đoạn mỗi vị 20g, cẩu tích, rễ cúc tần mỗi vị 12g, chích thảo, đỗ trọng, thiên niên kiện, quế mỗi vị 10g, đậu đen (sao thơm) 24g. Các vị thuốc đem đi sắc nước đặc để uống. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi bệnh lý thuyên giảm.
5. Chữa đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền thể huyết ứ
Bệnh đau thần kinh toạ thể huyết ứ thường xảy ra do thói quen lười vận động, hoạt động nặng, sai tư thế trong thời gian dài dẫn đến khí huyết bị ứ trệ, bế tắc kinh lạc. Thể bệnh này đặc trưng bởi biểu hiện đau từ vùng lưng lan rộng xuống mông, cơn đau trở nặng khi di chuyển, cử động, nhất là khi cúi gập người, xoay người đột ngột.
Trường hợp bị đau thần kinh toạ ở thể huyết ứ thường gặp khó khăn trong cử động, cảm giác đau buốt từ trong xương. Vùng da bên ngoài bị sưng nóng, viêm đỏ tương tự như thể thấp nhiệt. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát kịp thời, chứng toạ cốt phong thể huyết ứ có thể dẫn đến teo cơ, giảm khả năng vận động.
Để giải thể bệnh này, y học cổ truyền thường dùng các bài thuốc có tác dụng chỉ thống, hoá ứ, thông khí an thần, trừ phong hoạt huyết, bồi bổ can thận.
- Bài thuốc 1: Dùng đan sâm, ích mẫu, kê huyết đằng mỗi vị 20g, hương phụ (ché), tang chi mỗi vị 12g, rễ bưởi bung 16g, khởi tử, trần trì, thổ phục linh, tần giao, đỗ trọng mỗi vị 10g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị đan sâm, củ đinh lăng (sao thơm), thạch xương bồ, hắc táo nhân, ngũ gia bì mỗi vị 16g, trần bì, quế chi, phòng phong, bạch linh mỗi vị 10g, chích thảo, kinh giới, cẩu tích mỗi vị 12g, trinh nữ, ngải diệp, nam tục đoạn mỗi vị 20g. Các vị thuốc đem sắc đặc chia thành 3 lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang.
6. Chữa đau thần kinh toạ thể phong thấp bằng Đông y
Chứng toạ cốt phong ở thể phong thấp đặc trưng bởi cơn đau khởi phát ở thắt lưng chạy dọc xuống mông, đùi theo đường di chuyển của rễ thần kinh. Cơn đau ở thể bệnh này có xu hướng kéo dài, tiến triển dai dẳng và có thể gây teo cơ, giảm khả năng vận động.
Thể phong thấp còn gây ra các biểu hiện đi kèm như cơ thể suy nhược, ăn ngủ kém, mệt mỏi. Bệnh có đặc tính dễ tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi, tác động trực tiếp đến khả năng vận động, chất lượng cuộc sống. Y học cổ truyền thường áp dụng các bài thuốc có tác dụng trừ phong, thông kinh hoạt lạc, dưỡng huyết để cải thiện chứng bệnh này.
- Bài thuốc 1: Dùng kinh giới, tang ký sinh mỗi vị 16g, độc hoạt, rễ cúc tần, hà thủ ô (chế), tế tân, thục địa, rễ cỏ xước, hoàng kỳ, đương quy mỗi vị 12g, xuyên khung, tần giao mỗi vị 10g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang, sắc 3 lần và chia thành 3 lần uống.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị đương quy, cẩu tích, chích cam thảo, bạch thược, thục địa mỗi vị 12g, xuyên khung, quế chi, thiên niên kiện, rễ lá lốt, phòng phong mỗi vị 10g, trinh nữ, nam tục đoạn mỗi vị 20g, kinh giới, rễ bưởi bung, rễ cúc tần mỗi vị 16g. Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm sắc với lượng nước vừa đủ. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi khỏi bệnh.
Lưu ý khi chữa đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền
Các bài thuốc chữa đau thần kinh toạ theo Đông y có tác dụng cải thiện cơn đau, cảm giác tê bì, tăng chức năng vận động, đồng thời nâng cao sức khoẻ tổng thể. Hơn nữa, hầu hết các bài thuốc Đông y có nguồn gốc từ các thảo dược tự nhiên có độ an toàn cao, lành tính và có thể áp dụng cho nhiều đối tượng, kể cả người có bệnh lý nền.
Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả của phương pháp chữa trị, cũng như hạn chế phát sinh rủi ro, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Điều trị đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền có tác dụng chậm và hiệu quả hạn chế hơn so với tân dược. Do đó, trường hợp cơn đau và các biểu hiện đi kèm tiến triển nặng, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày, người bệnh cần sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Để được tư vấn bài thuốc cũng như gia giảm liều lượng phù hợp với tình trạng bệnh và thể trạng, người bệnh cần tìm gặp thầy thuốc để được bắt mạch, chẩn đoán bệnh. Cần lựa chọn cơ sở y tế chất lượng, đáng tin cậy để tránh phát sinh rủi ro.
- Hiệu quả của các bài thuốc Đông y chữa bệnh lý phụ thuộc nhiều vào cơ địa và mức độ bệnh. Nếu không nhận thấy hiệu quả sau 1 liệu trình, bạn nên cân nhắc thay đổi phương pháp điều trị để tránh gián đoạn, trì hoãn quá trình chữa bệnh.
- Mặc dù được đánh giá có độ an toàn cao nhưng chữa đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu lạm dụng quá mức. Do đó, bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng cũng như thời gian dùng thuốc theo chỉ dẫn của thầy thuốc.
- Không tự ý kết hợp các bài thuốc Đông y và thuốc Tây khi chưa tham vấn bác sĩ chuyên khoa. Thực tế, những loại thuốc chữa đau thần kinh toạ hoặc thuốc điều trị khác có thể gây ra các tương tác cũng như một số tác dụng phụ. Do đó, nếu có ý định sử dụng phối hợp, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cụ thể.
- Bên cạnh áp dụng các bài thuốc chữa bệnh, người bệnh nên kết hợp với châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp để tăng tác dụng chữa trị, thúc đẩy tuần hoàn máu, đồng thời giải phóng ứ trệ ở kinh lạc.
- Để hỗ trợ điều trị và dự phòng tái phát, người bệnh cần giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh, hạn chế ngồi hoặc đứng quá lâu. Dành thời gian để tập luyện thể dục thể thao, đi lại nhẹ nhàng và ăn uống điều độ để cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
Điều trị đau thần kinh toạ theo y học cổ truyền được đánh giá có độ an toàn, lành tính cao và áp dụng được cho nhiều đối tượng. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cũng như đạt được kết quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần đến gặp bác sĩ/ thầy thuốc để được bắt mạch, chẩn đoán và hướng dẫn bài thuốc phù hợp với từng thể bệnh.
Có thể bạn quan tâm:
TIN BÀI NÊN ĐỌC
Mới đây, đoàn nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu và Phát triển Y dược cổ truyền dân tộc đã phát hiện và nghiên cứu thành công bộ đôi cây thuốc có khả năng hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh xương khớp, cải thiện tình trạng đau nhức. Kết quả nghiên cứu khiến nhiều chuyên gia xương khớp không khỏi bất ngờ. Xem thêm...
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!