Đau Đầu

Đau đầu (nhức đầu) là tình trạng cơn đau xuất hiện ở đầu hoặc vùng cổ trên. Cơn đau thường xảy ra ở cấu trúc bao quanh hộp sọ vì bản thân não bộ không chứa các dây thần kinh có khả năng thụ cảm cơn đau. Tùy theo nguyên nhân, đau đầu có thể có mức độ nhẹ đến nặng, đau âm ỉ, đau nhói, đau dai dẳng hoặc đau ngắt quãng từng cơn.

Có thể nói, đau đầu là triệu chứng thể chất thường gặp nhất ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Trong hầu hết các trường hợp, nhức đầu chỉ xảy ra trong thời gian ngắn và có thể dễ dàng kiểm soát thông qua sử dụng thuốc. Tuy nhiên, đau đầu xảy ra thường xuyên với mức độ nghiêm trọng gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống.

Mặc dù có điểm chung là đau nhức ở vùng đầu và cổ trên nhưng đau đầu có biểu hiện khác biệt tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể:

• Đau đầu do căng thẳng: Đau đầu dai dẳng, âm ỉ, đau toàn bộ vùng đầu và thường lan xuống bùng cổ vai gáy. Các triệu chứng này xảy ra khi làm việc, học tập với cường độ cao hoặc khi đối mặt với những tình huống căng thẳng, áp lực trong cuộc sống.
• Đau nửa đầu: Như tên gọi, dạng đau đầu này đặc trưng bởi cơn đau xảy ra ở một bên đầu nhưng cũng có thể thay đổi vị trí. Cơn đau thường đi kèm với cảm giác nhói và rung nhẹ ở vùng đầu, lâng lâng, nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng, buồn nôn, nôn mửa,... Các triệu chứng đau nửa đầu thường xảy ra từ vài giờ đến vài ngày và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
• Đau đầu do thuốc: Đặc trưng bởi tình trạng đau đầu và vùng cổ trên kèm theo cảm giác bồn chồn, mệt mỏi, nghẹt mũi và giảm chất lượng giấc ngủ. Đặc điểm của dạng đau đầu này là mức độ cơn đau và biểu hiện lâm sàng có thể thay đổi theo từng ngày.
• Đau đầu cụm: Đau đầu cụm là tình trạng nhức đầu bùng phát theo đợt và diễn ra liên tục, mỗi đợt có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Mỗi lần khởi phát kéo dài khoảng vài phút đến vài giờ. Đặc điểm của đau đầu cụm là xuất hiện cơn đau nghiêm trọng nhưng chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, đỏ mắt, sụp mí, đau một bên mắt, nghẹt mũi, chảy nước mũi,...
• Đau đầu từng cơn: Nhức đầu từng cơn là dạng đau đầu có tính chất đột ngột và dữ dội. Thông thường, mỗi cơn đau đầu chỉ kéo dài dưới 1 phút và đa phần đều không quá 5 phút nhưng có mức độ rất nghiêm trọng. Dạng đau đầu này thường có liên quan đến những vấn đề sức khỏe đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Ngoài ra, đau đầu còn có thể đi kèm với một số triệu chứng khác như nhức mắt, nặng vùng mặt, ù tai, khó thở, chóng mặt, choáng váng, buồn nôn, ăn uống kém, sốt cao,... tùy theo nguyên nhân cụ thể.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng đau đầu. Trong đó được chia thành 3 nhóm nguyên nhân chính là đau đầu nguyên phát, thứ phát và các dạng đau đầu khác.

1. Đau đầu nguyên phát

Đau đầu nguyên phát đề cập đến các dạng đau đầu có liên quan đến cấu trúc và hoạt động quá mức ở não bộ, đầu và cổ (không có tổn thương thực thể). Kết quả là làm thay đổi các chất hóa học bên trong não dẫn đến cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội. Đau đầu nguyên phát bao gồm đau đầu do căng thẳng, đau nửa đầu (chưa rõ nguyên nhân) và đau đầu từng cụm.

Các nguyên nhân dẫn đến đau đầu nguyên phát:

• Bất thường hoạt động của các khu vực, cơ quan bên trong não
• Mạch máu, dây thần kinh và cơ bắp ở vùng cổ hoặc xung quanh não bộ hoạt động quá mức
• Giảm chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ (chủ yếu là serotonin)

Nguyên nhân sâu xa của đau đầu nguyên phát thường có liên quan đến di truyền, stress quá mức gây rối loạn chức năng của mạch máu, cơ bắp và dây thần kinh xung quanh não bộ. Ngoài ra, lối sống thiếu khoa học và học tập, làm việc căng thẳng cũng góp phần gây ra chứng bệnh này.

2. Đau đầu thứ phát

Đau đầu thứ phát xảy ra do các bệnh lý thực tổn hoặc do cấu trúc của não bộ bị tổn thương (áp xe não, u não, xuất huyết, viêm màng não,...), lạm dụng thuốc, ngộ độc và nhiễm trùng. So với đau đầu nguyên phát, đau đầu thứ phát có nguyên nhân đa dạng nhưng tỷ lệ người mắc ít hơn.

Các nguyên nhân gây đau đầu thứ phát:

• Bệnh lý nội sọ: Viêm màng não, ung thư não, nhiễm trùng não, tăng áp lực nội sọ nguyên phát, xuất huyết não, rò dịch não, u não, bệnh lý mạch máu (huyết khối xoang tĩnh mạch, dị dạng mạch máu,...).
• Bệnh lý ngoài sọ: Bao gồm các bệnh về răng như rối loạn cơ năng khớp thái dương hàm, viêm xoang, glaucoma,...
• Các bệnh hệ thống: Nhiễm trùng do virus, vi khuẩn, tăng CO2 trong máu, viêm động mạch tế bào khổng lồ, sốt, nhiễm khuẩn huyết, thiếu oxy, tăng huyết áp cấp tính nặng,...
• Do thuốc và chất: Các loại thuốc chứa hormone estrogen, sử dụng thuốc giảm đau quá mức, carbon monoxide, nitrat, thuốc ức chế bơm proton (PPI), lạm dụng chất kích thích, rượu bia,... đều có thể gây ra tình trạng nhức đầu, mệt mỏi.

3. Các chứng đau đầu khác

Ngoài hai nhóm nguyên nhân chính là đau đầu nguyên phát và đau đầu thứ phát, đau đầu còn có thể xảy ra do đau dây thần kinh. Ví dụ, đau dây thần kinh sinh ba có thể mang đến tín hiệu đau gây ra cảm giác đau ở vùng mặt và đầu. Dạng đau đầu này ít gặp hơn so với các loại đau đầu được đề cập ở trên.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng đau đầu nguyên phát là tình trạng phổ biến hơn cả, trong đó thường gặp nhất là đau đầu do căng cơ và căng thẳng.