Quy Trình Sơ Cứu, Cấp Cứu Xuất Huyết Dạ Dày Chuẩn Y Khoa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Bệnh chảy máu ống tiêu hóa trên, đặc biệt tại dạ dày ngày càng tăng. Đây là một tình trạng nguy hiểm và có thể đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân. Việc sơ cứu tại chỗ và cấp cứu xuất huyết dạ dày có vai trò quan trọng để tăng tỷ lệ sống, hạn chế biến chứng, nâng cao hiệu quả quá trình điều trị sau đó. Hãy tìm hiểu quy trình và lưu ý quan trọng để có cách xử lý an toàn, kịp thời.

Vì sao cần cấp cứu xuất huyết dạ dày đúng cách, kịp thời?

Cấp cứu xuất huyết dạ dày là quá trình xử lý tình trạng xuất huyết từ niêm mạc dạ dày một cách nhanh chóng và hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ tử vong cũng như các biến chứng nghiêm trọng khác. Cấp cứu xuất huyết dạ dày được coi là một thủ tục y tế khẩn cấp và đòi hỏi sự can thiệp nhanh chóng và chính xác của các chuyên gia y tế tại bệnh viện.

Hãy cùng Viện y dược cổ truyền dân tộc tìm hiểu về tầm quan trọng của việc xử lý và cấp cứu kịp thời cho bệnh nhân bị xuất huyết dạ dày nói riêng và xuất huyết tiêu hóa nói chung.

Cấp cứu xuất huyết dạ dày kịp thời giúp giảm nguy cơ đe dọa tính mạng bệnh nhân

Ngay khi nghi ngờ và phát hiện dấu hiệu xuất huyết dạ dày, người nhà hoặc những người xung quanh cần có các biện pháp sơ cứu tại chỗ. Sau đó đưa người bệnh vào bệnh viện để các bác sĩ thực hiện cấp cứu nếu có dấu hiệu xuất huyết nặng hơn, không thể cầm được máu,…

Dù tình trạng bệnh nhân sau sơ cứu ổn định thì vị trí chảy máu vẫn có thể đang xuất huyết, do đó vẫn cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu xuất huyết dạ dày tại cơ sở y tế. Để đảm bảo kết quả tốt nhất cho bệnh nhân, các biện pháp cấp cứu xuất huyết dạ dày cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế có kinh nghiệm và được đào tạo đầy đủ.

Việc cấp cứu xuất huyết dạ dày đúng cách, kịp thời là rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân. Đó là bởi một số nguy cơ và biến chứng nguy hiểm của tình trạng xuất huyết dạ dày nói riêng và xuất huyết tiêu hóa nói chung như sau:

Nguy hiểm đến tính mạng: Xuất huyết dạ dày có thể gây ra mất máu nghiêm trọng và dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được xử lý kịp thời.
Không kiểm soát được tình trạng: Nếu xuất huyết dạ dày không được kiểm soát kịp thời, chảy máu có thể tiếp tục và gây ra mất nước, mất điện giải và cảm giác chóng mặt.
Nhiễm trùng: Khi xuất huyết dạ dày kéo dài, có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm và nhiễm trùng do vết thương mở, khiến cho bệnh nhân gặp nguy cơ cao về sức khỏe.
Khó phát hiện: Xuất huyết dạ dày là một tình trạng khó phát hiện do các triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng. Do đó, nếu bệnh nhân gặp các triệu chứng như đau bụng, ói mửa, tiêu chảy, chảy máu từ đường tiêu hóa, cần phải đi khám ngay để xác định và điều trị kịp thời.

Xem thêm: Cập Nhật Phác Đồ Điều Trị Xuất Huyết Dạ Dày Của Bộ Y Tế

Xuất huyết dạ dày là tình trạng nguy hiểm, cần phát hiện để sơ cứu, cấp cứu sớm

Sơ cứu cho bệnh nhân xuất huyết dạ dày

Vai trò của sơ cứu cho bệnh nhân xuất huyết dạ dày là cung cấp các biện pháp khẩn cấp để ngăn ngừa nguy cơ mất máu nhanh chóng. Việc sơ cứu bao gồm việc xử lý tại chỗ, chăm sóc bệnh nhân trước khi đi đến được cơ sở y tế gần nhất. Người thực hiện sơ cứu có thể là:

Bệnh nhân trong tình trạng còn tỉnh táo nếu đang ở một mình.
Người thân, người xung quanh.
Nhân viên trên xe cấp cứu.

Các bước sơ cứu cho bệnh nhân xuất huyết dạ dày ngay tại chỗ hoặc trên xe cấp cứu trước khi đến được bệnh viên như sau:

Gọi cấp cứu: Lập tức gọi cấp cứu hoặc đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất. Bệnh nhân và người xung quanh đừng cố gắng tự mình điều trị bệnh. Trong quá trình chờ xe cấp cứu hãy thực hiện xử lý tại chỗ và chăm sóc đúng cách.
Đặt bệnh nhân nằm thẳng và cố định: Đặt bệnh nhân nằm thẳng trên giường và cố định cơ thể của bệnh nhân bằng cách đặt hai chân lên một cái gối để tạo ra một góc 45 độ. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày và giảm lượng máu chảy ra.
Giữ ấm: Nếu bệnh nhân có dấu hiệu bị sốc do mất máu quá nhiều, ngoài việc đặt bệnh nhân ở tư thế nằm như trên, người xung quanh còn cần giữ cho bệnh nhân ấm bằng cách che chắn bằng chăn hoặc áo khoác.
Cho bệnh nhân uống nước nhưng không được ăn: Để giảm áp lực lên dạ dày, cho bệnh nhân uống nước hoặc nước muối pha loãng. Tuy nhiên, không cho bệnh nhân ăn bất kỳ thứ gì trừ khi được sự cho phép của nhân viên y tế.
Theo dõi các triệu chứng: Nếu có kiến thức y khoa và một số dụng cụ cơ bản, hãy cố gắng theo dõi tình trạng của bệnh nhân và ghi lại các triệu chứng như huyết áp, nhịp tim, độ ẩm và nhiệt độ của da, cũng như tần số thở của bệnh nhân để hỗ trợ quá trình cấp cứu xuất huyết dạ dày tại bệnh viện sau đó.
Cung cấp oxy: Nếu bệnh nhân có triệu chứng suy hô hấp, cung cấp oxy bằng mặt nạ oxy, túi khí hoặc các dụng cụ thô sơ thay thế khác trước khi đến được bệnh viện.

Khi sơ cứu cho bệnh nhân, cần chú ý cho bệnh nhân nằm thẳng

Trong quá trình sơ cứu cho bệnh nhân xuất huyết dạ dày trước khi đến cấp cứu tại bệnh viện, người chăm sóc cần lưu ý:

Không cho bệnh nhân uống rượu hoặc các loại thuốc có chứa Aspirin để giảm đau vì chúng có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết.
Tránh gây áp lực lên vùng bụng và đừng đặt thứ gì lên bụng bệnh nhân.
Không đặt bất kỳ thứ gì vào miệng bệnh nhân khi bệnh nhân đang bị chảy máu, nôn.
Liên hệ và giữ máy với nhân viên y tế để lắng nghe và tuân theo hướng dẫn.

Quan trọng nhất khi sơ cứu là giữ ổn định tình trạng, tránh nguy cơ sốc hoặc triệu chứng nghiêm trọng như ngất xỉu, thở khó, tim đập nhanh hoặc mất thở,… trước khi đưa bệnh nhân đến cấp cứu xuất huyết dạ dày tại cơ sở y tế gần nhất.

Các bước cấp cứu xuất huyết dạ dày tại bệnh viện

Khi bị xuất huyết dạ dày, bệnh nhân có thể gặp nguy cơ mất máu đột ngột, sốc phản vệ hoặc suy hô hấp. Sau khi sơ cứu tại chỗ, bệnh nhân cần được cấp cứu xuất huyết dạ dày tại bệnh viện. Quy trình cấp cứu xuất huyết dạ dày tại bệnh viện phức tạp hơn so với cấp cứu tại chỗ và cần thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn, đồng thời cần có các thiết bị y tế thiết yếu.

Nhập viện và đảm bảo sinh hiệu

Trước hết, bệnh viện sẽ tiếp nhận và thu thập thông tin, số liệu, đảm bảo sinh hiệu của bệnh nhân với một số kỹ thuật như sau:

Bệnh nhân sẽ được tiếp nhận tại bệnh viện và sắp xếp giường. Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm đầu thấp, tuy nhiên cần phòng nguy cơ sặc vào phổi.
Tại giường, nhân viên y tế sẽ cung cấp oxy cho bệnh nhân bằng mũi thở oxy với tốc độ 2 – 6 lít/phút.
Đặt ngay nội khí quản nếu có nguy cơ trào ngược vào phổi hoặc bệnh nhân có suy hô hấp hoặc rối loạn ý thức.
Thực hiện kiểm tra tình trạng tổng quát, huyết áp, mạch, nhiệt độ, cân nặng, chiều cao và các triệu chứng liên quan đến xuất huyết dạ dày. Bác sĩ sẽ đặt các thiết bị theo dõi như máy đo huyết áp tự động, máy đo nhịp tim, máy đo nồng độ oxy trong máu và máy đo nhiệt độ để giám sát tình trạng của bệnh nhân.
Đặt 2 đường truyền tĩnh mạch chắc chắn và đủ lớn để truyền dịch và thuốc. Nếu bệnh nhân có suy tim, cần đặt catheter tĩnh mạch trung tâm và đo áp lực tĩnh mạch trung tâm (CVP).
Đặt ống thông tiểu để theo dõi lượng nước tiểu và tình trạng thận.
Đặt ống thông dạ dày để rửa sạch máu trong dạ dày.
Lấy máu để làm xét nghiệm cơ bản và xét nghiệm điện tim.

Nhập viện cấp cứu xuất huyết dạ dày tại cơ sở y tế gần nhất

Trong quá trình cấp cứu xuất huyết dạ dày, các bác sĩ sẽ song song thực hiện chẩn đoán theo phác đồ chẩn đoán xuất huyết dạ dày với các phương pháp: Chẩn đoán xác định căn bệnh, xác định mức độ – tình trạng bệnh nghiêm trọng, đánh giá mức độ nguy cơ xuất huyết dạ dày tái phát, phân biệt xác định nguyên nhân gây nên.

Cấp cứu hồi phục thể tích và chống sốc

Sau khi cấp cứu cơ bản, bệnh nhân vẫn đang có tình trạng chảy máu, bác sĩ cần thực hiện hồi phục thể tích và chống sốc. Các kỹ thuật cấp cứu này rất quan trọng để duy trì sự sống của bệnh nhân, cụ thể:

Truyền dung dịch để hồi phục thể tích, ưu tiên sử dụng dung dịch muối đẳng trương NaCl 0,9% hoặc dung dịch Ringer lactat. Số lượng và tốc độ truyền phụ thuộc vào mức độ mất máu và tình trạng tim mạch của bệnh nhân. Trong đa số trường hợp, truyền 1 – 2 lít dung dịch muối đẳng trương sẽ giúp bù lại lượng dịch mất.
Nếu bệnh nhân vẫn còn sốc sau khi truyền dung dịch muối đẳng trương, cần truyền dung dịch keo để tăng áp lực tĩnh mạch. Tổng liều dung dịch keo là 50ml/kg thể trọng.
Đối với bệnh nhân xuất huyết dạ dày do giãn vỡ tĩnh mạch cửa, không nên nâng huyết áp quá cao (HATĐ > 110mmHg) để tránh nguy cơ tái phát chảy máu.
Theo dõi mạch, huyết áp, nghe phổi, áp suất tĩnh mạch trung tâm (CVP), chỉ số đái tháo đường (nếu có) đặc biệt đối với bệnh nhân có bệnh tim mạch.

Truyền máu

Để thực hiện truyền máu trong cấp cứu xuất huyết dạ dày, các bước thực hiện cơ bản như sau:

Xác định nhu cầu truyền máu: Cần xác định lượng máu cần truyền dựa trên mức độ mất máu của bệnh nhân. Thông thường, truyền máu được xem là cần thiết nếu bệnh nhân mất hơn 30% thể tích máu (tương đương với mất khoảng 1.5 lít máu ở người lớn). Việc truyền máu nhằm giúp huyết động của bệnh nhân ổn định và chỉ số Hct > 25%, đối với người cao tuổi hoặc có bệnh nền thì Hct < 30%.
Chuẩn bị máu: Máu để truyền phải được kiểm tra và xác định đúng nhóm máu và yếu tố Rh. Máu được chuẩn bị sẵn từ ngân hàng máu hoặc từ người hiến tặng. Máu phải được lưu trữ đúng cách để đảm bảo an toàn.
Thực hiện truyền máu: Máu được truyền vào tĩnh mạch thông qua đường truyền IV chính hoặc đường truyền phụ. Tốc độ truyền máu cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với tình trạng bệnh nhân. Trong trường hợp cấp cứu, tốc độ truyền có thể được tăng lên để nhanh chóng bù đắp thể tích máu mất.
Theo dõi tình trạng bệnh nhân: Sau khi truyền máu, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao để phát hiện các biến chứng có thể xảy ra như phản ứng dị ứng, sốc phản vệ hay nhiễm trùng. Nếu có các biến chứng xảy ra, cần ngay lập tức ngừng truyền máu và tiếp tục điều trị theo phác đồ cấp cứu.

Thực hiện truyền máu để chống mất máu quá nhiều gây sốc hay thậm chí tử vong

Sau khi thực hiện truyền máu cấp cứu, bệnh nhân thường được chỉ định nội soi dạ dày cấp cứu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp không thể nội soi, bệnh nhân được trực tiếp chuyển qua điều trị nội khoa và ngoại khoa.

Nội soi cấp cứu xuất huyết dạ dày

Nội soi dạ dày cấp cứu là một thủ thuật y tế sử dụng nội soi để kiểm tra và điều trị các vấn đề liên quan đến dạ dày. Thủ thuật này thường được thực hiện trong tình huống khẩn cấp để chẩn đoán và điều trị các vấn đề khẩn cấp như tắc ruột hoặc chảy máu tiêu hóa nặng bao gồm xuất huyết dạ dày.

Chỉ định của nội soi dạ dày cấp cứu bao gồm:

Chẩn đoán các trường hợp nghi ngờ chảy máu tiêu hóa nặng.
Xác định chính xác vị trí xuất huyết trong dạ dày.
Can thiệp nội soi cầm máu.

Tuy nhiên, nội soi dạ dày cấp cứu cũng có một số chống chỉ định, bao gồm: Bệnh nhân có các vấn đề tim mạch hoặc phổi nghiêm trọng, người bệnh đái tháo đường mức độ nặng. Lúc này, bệnh nhân sẽ được chuyển sang nội khoa dùng thuốc hoặc ngoại khoa để điều trị.

Quy trình nội soi cấp cứu xuất huyết dạ dày gồm:

Chuẩn bị: Bệnh nhân cần được chuẩn bị trước thủ thuật, bao gồm đói nước trong 6 – 8 giờ trước khi thực hiện nội soi.
Gây tê: Bệnh nhân được gây tê địa phương bằng cách tiêm thuốc tê qua tĩnh mạch hoặc trực tiếp vào niêm mạc dạ dày.
Thực hiện nội soi cầm máu: Nội soi được đưa vào qua miệng và dịch chuyển xuống dạ dày. Bác sĩ sẽ sử dụng nội soi để xem xét niêm mạc dạ dày và nếu cần thiết, họ có thể thực hiện các thủ thuật can thiệp để điều trị vấn đề. Một số kỹ thuật can thiệp cầm máu nội soi cho bệnh nhân xuất huyết dạ dày có thể kể đến như tiêm cầm máu tại chỗ rách hoặc ổ loét, kẹp Clip cầm máu, nhiệt đông máu, thắt giãn tĩnh mạch thực quản, tiêm xơ tĩnh mạch, cắt bỏ polyp đang chảy máu,…
Giám sát sau khi thực hiện: Bệnh nhân cần được giám sát trong một thời gian ngắn sau khi thực hiện thủ thuật để đảm bảo không có biến chứng xảy ra.

Nội soi cấp cứu và cầm máu xuất huyết dạ dày thường được áp dụng

Sau khi nội soi cầm máu, nếu vẫn có dấu hiệu xuất huyết tại phát, bệnh nhân tiếp tục được điều trị bằng các kỹ thuật khác theo phác đồ điều trị xuất huyết dạ dày. Tuy nhiên, về cơ bản thì quá trình cấp cứu – điều trị khẩn cấp đã được thực hiện và tình trạng bệnh nhân đã không còn nguy hiểm.

Lưu ý chăm sóc bệnh nhân sau khi cấp cứu xuất huyết dạ dày

Sau khi bệnh nhân được cấp cứu xuất huyết dạ dày, cần chú ý đến các vấn đề chăm sóc bệnh nhân sau đây:

Giữ bệnh nhân nghỉ ngơi: Bệnh nhân nên được nghỉ ngơi hoàn toàn trong 24 – 48 giờ đầu tiên sau khi được điều trị để giúp cơ thể hồi phục sau cơn xuất huyết.
Chế độ ăn uống: Bệnh nhân cần tuân thủ chế độ ăn uống được chỉ định bởi bác sĩ để giảm thiểu nguy cơ tái phát xuất huyết dạ dày. Trong các trường hợp đặc biệt, chế độ dinh dưỡng của bệnh nhân cần theo thực đơn của bệnh viện, người nhà không tự ý cho người bệnh ăn uống mà không hỏi ý kiến nhân viên y tế.
Thực hiện theo dõi sức khỏe: Người nhà theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế, bác sĩ để thực hiện theo dõi sức khỏe của bệnh nhân thường xuyên, nếu có dấu hiệu bất thường cần thông báo cho bác sĩ điều trị kịp thời.
Hạn chế tình trạng căng thẳng: Tình trạng căng thẳng ở bệnh nhân có thể gây ra hoặc tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày. Do đó, người nhà cần hỗ trợ làm bạn, cải thiện tình trạng tâm lý của người bệnh để giúp bệnh nhân phục hồi nhanh hơn.
Tiếp tục điều trị: Sau khi nội soi cấp cứu xuất huyết dạ dày, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện điều trị hạn chế biến chứng và dự phòng tái xuất huyết. Bệnh nhân và người nhà cần tuân thủ chỉ dẫn và thực hiện nghiêm túc cho đến khi có quyết định ra viện. Quá trình điều trị dứt điểm nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày và ngăn chặn nguy cơ tái phát có thể yêu cầu thời gian dài và chế độ sinh hoạt lành mạnh sau khi xuất viện.

Chú ý chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bệnh nhân hậu cấp cứu

Như vậy, bài viết trên đã cung cấp chi tiết về vai trò, quy trình và lưu ý khi sơ cứu, cấp cứu xuất huyết dạ dày. Sau khi thực hiện các kỹ thuật trên, bệnh nhân sẽ tiếp tục được điều trị và dự phòng tái phát theo chỉ định của bác sĩ.

Xem thêm:

Điều Trị Xuất Huyết Dạ Dày Thế Nào? 03 Phương Pháp Tốt Nhất

Chăm Sóc Người Bị Xuất Huyết Dạ Dày Cần Lưu Ý Gì? Chuyên Gia Giải Đáp