Cập nhật lúc 02:00 - 28/04/2023
Bệnh Chàm Khô: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị
Theo dõi Viện y dược dân tộc trên
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Bệnh chàm khô là một trong những dạng của bệnh chàm và thường khởi phát khi làn da không được cấp đủ độ ẩm cần thiết. Các triệu chứng của chàm khô thường bùng phát mạnh hơn khi bước vào thời tiết hanh khô, đặc biệt là vào mùa đông. Bệnh cần được can thiệp điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách để kiểm soát triệu chứng bệnh hiệu quả, phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
Bệnh chàm khô là gì?
Chàm khô (asteototic) là một trong những thể phổ biến thường gặp của bệnh chàm Eczema. Bệnh thường khởi phát khi lớp sừng Keratin của làn da không được cấp đủ nước, kích thích quá trình tăng sinh tế bào khiến cho cấu trúc làn da mất đi sự cân bằng vốn có. Từ đó, làm phát sinh hàng loạt các triệu chứng như da khô ráp, ngứa ngáy, bong tróc da, thậm chí là chảy máu…
Căn bệnh này có thể xuất hiện ở mọi vị trí nào trên cơ thể, trong đó phổ biến nhất là chàm khô ở chân, đầu ngón tay… Bất kỳ đối tượng nào cũng đều có thể mắc phải bệnh chàm khô, từ người lớn đến trẻ em. Bệnh chàm khô được đánh giá không quá nguy hiểm, tuy nhiên bệnh lại có tính chất dai dẳng, kéo dài và dễ chuyển biến thành mạn tính.
Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống hằng ngày như chất lượng công việc, rối loạn giấc ngủ do ngứa ngáy dữ dội. Thậm chí, nếu bệnh diễn tiến nặng bệnh có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da, tạo sẹo thâm vĩnh viễn ảnh hưởng đến ngoại hình của người bệnh.
Bệnh chàm khô diễn tiến chủ yếu qua 3 giai đoạn gồm:
- Giai đoạn cấp tính: Đây là giai đoạn đầu của bệnh, các triệu chứng vừa khởi phát như phù nề, phát ban trên da, chảy dịch và đóng mài trên da.
- Giai đoạn bán cấp: Giai đoạn này đặc trưng với tình trạng da khô nứt nẻ, rất khó chịu do ngứa ngáy.
- Giai đoạn mạn tính: Làn da của người bệnh khô ráp nặng, thiếu nước, nứt nẻ và bùng phát những cơn ngứa ngáy dữ dội, thậm chí còn nứt nẻ dẫn đến chảy máu.
Dấu hiệu nhận biết bệnh chàm khô
1. Bệnh chàm khô ở người lớn
Bệnh chàm khô chủ yếu phát triển theo từng giai đoạn, cụ thể là 3 giai đoạn như vừa kể trên và ở mỗi giai đoạn bệnh sẽ có những triệu chứng khác nhau:
- Phề nề, ngứa ngáy: Ở giai đoạn đầu của bệnh, trên bề mặt da bắt đầu gây ra một số triệu chứng điển hình như da ửng đỏ, phát ban, phù nề cùng với sự xuất hiện của các đốm mụn nhỏ li ti, ranh giới của các mảng da không rõ ràng. Kèm theo đó là tình trạng ngứa ngáy, châm chích nhẹ và có cảm giác muốn gãi và dễ khiến da càng phù nề nặng hơn.
- Da nổi mụn nước: Trên bề mặt da xuất hiện các đốm mụn nước màu trắng li ti và có chứa dịch mủ bên trong. Khi mụn nước căng lên quá mức sẽ tự vỡ hoặc vỡ ra nếu người bệnh cào gãi mạnh. Khi mụn nước vỡ ra, dịch tiết lây lan sang những vùng da bình thường và hình thành các mảng chàm da lớn thể bội nhiễm.
- Bong tróc da: Khi đến giai đoạn cuối, chất dịch tiết ra hết, vùng da đã bị nổi mụn nước bắt đầu đóng vảy và bong tróc theo từng cử động, di chuyển tại vùng da này, thậm chí còn làm nứt nẻ, chảy, đau rát. Tình trạng da bị bong tróc đi, da non hình thành tạo nên những lớp vảy nằm chồng chất lên nhau, thô ráp xù xì và mất thẩm mỹ.
Ngoài những triệu chứng ngoài da, người bệnh cũng có thể dễ dàng gặp phải các triệu chứng khác như sốt cao, sưng đau, nóng rát… Tùy theo tình trạng bệnh cụ thể của từng người mà triệu chứng bệnh sẽ khác nhau, có thể có những dấu hiệu không được nhắc đến ở đây, tốt nhất người bệnh nên thăm khám tại bệnh viện để được tư vấn chính xác nhất.
2. Bệnh chàm khô ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Đối với trẻ sơ sinh và nhỏ bị chàm khô thì triệu chứng thường nhẹ hơn như:
- Những cơn ngứa ngáy khó chịu khiến trẻ quấy khóc thường xuyên.
- Trẻ biếng ăn, sụt cân và thiếu sức sống.
- Trẻ ít ngủ, khó ngủ hơn bình thường
- Da khô nứt nẻ, nổi mẩn đỏ, mụn nước li ti và phát ban.
Những triệu chứng khi trẻ bị chàm khô thường không giống nhau theo từng độ tuổi và thường xuất hiện chủ yếu ở cằm, trán, 2 bên má, da đầu… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây những ảnh hưởng rất nặng nề đến sự phát triển của trẻ.
Nguyên nhân gây bệnh chàm khô
Tính đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có một tài liệu nào thống kê chính xác và đầy đủ nguyên nhân gây bệnh chàm khô. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết vẫn có một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khởi phát bệnh như:
Do di truyền
Tương tự như rất nhiều bệnh lý da liễu có tính chất mạn tính khác như á sừng, tổ đỉa, viêm da,… bệnh chàm khô có tính di truyền cao. Yếu tố này được đánh giá có liên quan đến sự thiếu hụt hoạt chất filaggrin. Đây là hoạt chất đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ ẩm tự nhiên cần thiết cho làn da. Nếu bố hoặc mẹ có tiền sử mắc bệnh thì con cái của họ cũng có thể bị bệnh thông qua việc di truyền gen bệnh với tỷ lệ trên 50%.
Do dị ứng
Cơ địa của từng người rất khác nhau, dễ phát sinh các triệu chứng dị ứng nếu tiếp xúc với các tác nhân gây hại như:
- Thực phẩm: Dị ứng thực phẩm là một trong những trường hợp dị ứng phổ biến nhất. Một số loại thực phẩm dễ gây kích ứng da và càng làm bùng phát nặng hơn các triệu chứng chàm khô như hải sản, cá, trứng, sữa…
- Thời tiết: Thời thiết thay đổi thất thường, độ ẩm và nhiệt độ xuống thấp khiến cho làn da cũng bị ảnh hưởng phần nào. Chính vì điều này mà bệnh chàm khô thường khởi phát vào những ngày thời tiết lạnh hanh khô, ẩm thấp.
- Hóa chất: Một số hóa chất công nghiệp từ các loại hóa mỹ phẩm như sữa rửa mặt, sữa tắm, dầu gội, chất tẩy rửa… cũng là tác nhân gây ra những kích ứng nhạy cảm trên da nếu người bệnh trực tiếp tiếp xúc.
Do tính chất của làn da
Cơ địa của làn da cũng là một trong những yếu tố dễ dàng làm khởi phát triệu chứng bệnh chàm khô. Điển hình là những người có cơ địa da khô, da nhạy cảm hoặc mắc bệnh rối loạn tiết bã nhờn cũng rất dễ mắc phải căn bệnh này.
Rối loạn quá trình trao đổi chất
Sự rối loạn về quá trình trao đổi chất trong cơ thể, đặc biệt là rối loạn ở ngay chính trên lớp biểu bì da và làm suy giảm “hàng rào” bảo vệ da, từ đó gây ra hàng loạt những tổn thương nặng trên bề mặt da.
Một số yếu tố khác
Ngoài những nguyên nhân vừa kể trên, bệnh chàm khô cũng dễ dàng khởi phát nếu có sự tác động của các yếu tố sau đây:
- Do sự xâm nhập và gây bệnh của các loại vi khuẩn.
- Vệ sinh và chăm sóc da kém.
- Người bệnh có thói quen hút thuốc lá, ăn uống thực phẩm cay nóng, sử dụng nhiều rượu bia
- Làn da của người bệnh thường xuyên tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm, nhiều hóa chất độc hại và khói bụi.
- Những người bị stress nặng, làm việc quá sức, thiếu ngủ trong thời gian dài làm suy giảm sức đề kháng.
- Do sự ảnh hưởng của một số bệnh lý khác như viêm da dị ứng, viêm da tiết bã, viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc, viêm mũi dị ứng, hen suyễn..
- Do sự tác động ảnh hưởng của một số loại thuốc như penicillin, sulfamid, clorocid, streptomycin…
Bệnh chàm khô có lây không? Có nguy hiểm không?
Như đã biết, chàm khô là dạng bệnh biến thể thuốc nhóm bệnh chàm nên tính chất của bệnh cũng có nhiều điểm tương đồng. Bệnh chàm khô không có khả năng lây nhiễm bệnh trực tiếp từ người này sang người kia thông qua các hoạt động tiếp xúc chung hằng ngày.
Tuy nhiên, nếu người bệnh đã bị nhiễm trùng thì các tác nhân như virus, nấm men, vi khuẩn tiếp xúc với vùng da đang có vết thương hở sẽ dễ dàng khởi phát các triệu chứng bệnh.
Đây là căn bệnh có tính chất mạn tính và có nguy cơ tái phát cao sau khi đã điều trị khỏi các triệu chứng. Đây cũng chính là sự nguy hiểm của bệnh chàm khô, những triệu chứng tái đi tái lại thường xuyên gây khó chịu ngoài da, hoàn toàn không gây ảnh hưởng nghiêm trọng nào đến sức khỏe tổng thể.
Nhưng không nên vì vậy mà người bệnh lơ là trong việc điều trị, nếu không được kiểm soát triệu chứng bệnh kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Bội nhiễm: Tình trạng bội nhiễm diễn ra khi vùng da bị tổn thương lâu dài, không được điều trị chăm sóc tạo cơ hội cho các tác nhân virus, vi khuẩn, nấm men xâm nhập. Kèm theo đó là các triệu chứng như buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, sốt cao…
- Biến dạng móng: Móng tay hay móng chân đều là vị trí dễ bị chàm khô. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến những tổn thương lan rộng, lâu ngày khiến móng bị đổi màu, gòn dễ gãy và biến dạng.
Phương pháp điều trị bệnh chàm khô
Cũng giống như rất nhiều căn bệnh da liễu mạn tính khác, hiện nay chưa có một phương pháp đặc trị nào có thể điều trị dứt điểm. Mục đích chủ yếu trong điều trị bệnh là kiểm soát triệu chứng, giảm ngứa ngáy, ngăn chặn bội nhiễm, sau đó tìm ra nguyên nhân gây bệnh và áp dụng cách phòng ngừa bệnh tái phát.
1. Sử dụng kem dưỡng ẩm
Bệnh chàm khô với triệu chứng đặc trưng là khô da bong tróc và ngứa ngáy. Vì vậy, để cải thiện tình trạng này người bệnh nên chú ý dưỡng ẩm thường xuyên. Thực hiện dưỡng ẩm đúng cách sẽ giúp cấp nước, cấp ẩm cho làn da, từ đó cải thiện hiệu quả các triệu chứng bong tróc da, khô ráp và giúp da luôn mềm mịn, căng bóng.
Nếu không biết cơ địa làn da của mình phù hơp với sản phẩm nào, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ. Nên chọn những sản phẩm dưỡng ẩm phù hợp với tình trạng bệnh và nhu cầu của làn da, ưu tiên sản phẩm có chứa thành phần vitamin B5, vitamin E…
Lưu ý: Thời điểm tốt nhất để bôi kem dưỡng ẩm là sau khi vừa tắm xong hoặc sau khi rửa mặt 3 – 5 phút.
2. Các loại thuốc Tây chữa trị chàm khô
Đối với những trường hợp bị chàm khô nặng hơn thì việc sử dụng kem dưỡng ẩm đơn thuần sẽ không đáp ứng được các tiêu chí điều trị. Lúc này, tùy vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ, có những triệu chứng nào mà bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc sau:
- Thuốc bôi chứa corticoid: Loại thuốc này thường được bào chế dưới dạng kem bôi hoặc thuốc mỡ bôi ngoài da. Bên cạnh khả năng cấp ẩm, giảm khô da thì thuốc còn chứa thành phần kháng viêm, chống khuẩn hiệu quả. Tuy nhiên, khi sử dụng nhóm thuốc này cần lưu ý không lạm dụng quá mức vì thuốc rất dễ gây ra tác dụng phụ như làm giảm maoo mạch, mỏng da, teo da, hình thành mụn trứng cá… Vì vậy, nhóm thuốc bôi chứa corticoid thường chỉ được dùng trong tối đa 14 ngày.
- Thuốc kháng histamine H1: Những trường hợp bị chàm khô và phải chịu đựng những cơn ngứa ngáy dữ dội thường sẽ được chỉ định cho sử dụng nhóm thuốc kháng histamin H1. Không những vậy, loại thuốc này còn được dùng phổ biến trong trường hợp bệnh có liên quan đến các tác nhân dị ứng. Thuốc sẽ giúp làm dịu cơn ngứa và hỗ trợ điều trị một số tổn thương ngoài da khác.
- Thuốc ức chế Calcineurin: Đây là loại thuốc thường được dùng xen kẽ với thuốc Corticoid dạng bôi ngoài da vì tác dụng tương tự. Tuy nhiên, sử dụng nhóm thuốc này an toàn hơn vì ít gây ra tác dụng phụ.
- Thuốc kháng sinh dạng bôi hoặc dạng uống: Đối với những trường hợp vùng da bị tổn thương có dấu hiệu bội nhiễm thì tùy vào khả năng đáp ứng thuốc cũng như mức độ viêm nhiễm mà bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định cho người bệnh sử dụng thuốc dạng bôi hay dạng uống. Đối với nhóm thuốc này, người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối liều dùng, không tự ý thay đổi hay lạm dụng vì sử dụng kháng sinh sai cách sẽ gây ra rất nhiều tác dụng phụ ngoài ý muốn.
3. Áp dụng các mẹo chữa bằng nguyên liệu tự nhiên
Ngoài biện pháp điều trị chàm khô bằng thuốc thì cũng có những cách xử lý triệu chứng đơn giản, hiệu quả mà người bệnh có thể thực hiện ngay tại nhà như:
- Mật ong
Mật ong nổi tiếng với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe và chăm sóc da hiệu quả. Trong mật ong có chứa nhiều dưỡng chất quý có khả năng cấp ẩm tự nhiên và duy trị độ pH ổn định cho làn da. Nhờ vậy mà giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng da khô ráp, dày sừng và bong tróc.
Cách thực hiện: Dùng 1 – 2 thìa mật ong nguyên chất thoa trực tiếp lên vùng da bị chàm khô, massage nhẹ nhàng. Đợi khoảng 10 phút cho mật ong khô lại thì rửa sạch bằng nước ấm.
- Gel nha đam
Gel nha đam được biết đến với nhiều công dụng tuyệt vời tốt cho làn da. Bên cạnh khả năng cấp ẩm, nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh thì nha đam còn chứa các tinh chất có khả năng giảm ngứa ngáy, làm dịu da, giảm khô và thúc đẩy quá trình tự chữa lành vết thương trên da, phục hồi và tái tạo tế bào mới.
Cách thực hiện: Gọt sạch vỏ xanh của nha đam rồi rửa cho hết mủ vàng. Dùng muỗng cạo lấy phần gel nha đam rồi bôi trực tiếp lên vùng da bị chàm khô, để da thư giãn trong vòng 15 phút rồi rửa sạch lại với nước.
- Dầu dừa
Nếu có một nguyên liệu tự nhiên dễ tìm mua và trị chàm khô hiệu quả thì không thể bỏ qua dầu dừa. Hàm lượng cao acid béo có lợi trong dầu dừa không chỉ có tác dụng dưỡng ẩm nhanh mà còn giảm thiểu tối đa tình trạng dày sừng và bong tróc vảy. Không những vậy, dầu dừa còn có khả năng tăng cường sức đề kháng cho làn da, chống lại mọi tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
Cách thực hiện: Dùng 1 – 2 thìa dầu dừa nguyên chất bôi đều lên vùng da bị tổn thương. Kết hợp massage nhẹ nhàng cho các tinh chất dầu dừa thấm sâu vào trong da, để da thư giãn thêm khoảng 15 phút nữa rồi rửa lại bằng nước sạch.
4. Chữa chàm khô bằng các bài thuốc Đông y gia truyền
Bên cạnh các biện pháp vừa kể trên thì chữa chàm khô theo Đông y cũng là cách được đông đảo người bệnh chọn lựa áp dụng. Đối với những người e ngại tác dụng phụ của thuốc Tây thì phương pháp này là sự lựa chọn hoàn hảo vì ưu điểm lớn nhất của các bài thuốc Đông y chính là điều trị tận gốc, hiệu quả và ít gây ra tác dụng phụ.
Không những vậy, những loại dược liệu từ thiên nhiên được bào chế dạng uống còn giúp hỗ trợ bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa hiệu quả nguy cơ tái phát bệnh.
Bài thuốc bôi, ngâm rửa chữa chàm khô
- Bài thuốc số 1: Dùng lá vối và lá kinh giới mỗi loại 100g rửa cho thật sạch, cho vào siêu nấu thuốc đun sôi cùng 2 lít nước. Nấu khoảng 10 phút thì đổ nước ra thau, đợi cho nguội bớt thì ngâm rửa vùng da bị tổn thương.
- Bài thuốc số 2: Chuẩn bị các loại dược liệu gồm chu sa, hồng hoa, hồng đơn và hoàng liên mỗi loại 4g. Đem tán nhuyễn các dược liệu này thành bột mịn và trộn cùng một ít mỡ trăn rồi bôi lên vùng da bị chàm khô. Nên sử dụng bài thuốc này ngay sau khi áp dụng bài thuốc số 1 để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bài thuốc uống trị chàm khô
- Bài thuốc số 1: Chuẩn bị phù bình, ké đầu ngựa, hoàng bá, hy thiêm mỗi loại 12g, phòng phong và thương truật mỗi loại 8g. Đem sắc thành nước thuốc, uống mỗi ngày 1 thang cho đến khi các triệu chứng được cải thiện.
- Bài thuốc số 2: Chuẩn bị sinh địa, thục địa và kinh giới mỗi thứ 16g, đương quy, phòng phong, trương truật, bạch thược mỗi thứ 12g, khổ sâm, thuyền thoái và bạch tật lê mỗi thứ 8g. Sắc mỗi ngày một thang uống hết trong ngày.
- Bài thuốc số 3: Chuẩn bị 2g hoàng cầm, 4g bạch thược và 8g hoàng liên. Đem tán nhuyễn các vị dược liệu này, sau đó đem nấu sôi lên. Trước khi uống cho vào 1 lòng đỏ trứng gà, khuấy đều rồi chia làm 3 lần uống hết trong ngày.
Hướng dẫn cách chăm sóc và phòng ngừa tái phát bệnh chàm khô
Dù đã điều trị hoàn toàn các triệu chứng nhưng bệnh chàm khô vẫn có khả năng tái phát rất cao sau đó. Vì vậy, cách tốt nhất để bạn không phải đối mặt với căn bệnh này nữa đó là tuân thủ các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa.
- Trong sinh hoạt và công việc hằng ngày, nên hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các tác nhân dị ứng hay hóa chất có khả năng gây kích ứng da. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc nên chú ý mặc đồ bảo hộ cẩn thận, mang găng tay và đi ủng cao su.
- Giữ vệ sinh thân thể bằng cách tắm gội hằng ngày. Đồng thời, thường xuyên vệ sinh không gian sống nhằm đảm bảo không có những tác nhân như nấm mốc, bụi bẩn, vi khuẩn… trú ngụ xung quanh bạn.
- Dưỡng ẩm da mỗi ngày bằng những sản phẩm phù hợp với cơ địa làn da dù không bị bệnh. Nên ưu tiên dùng những sản phẩm dịu nhẹ và lành tính. Đặc biệt, không nên quên bôi kem chống nắng hằng ngày trước khi ra ngoài.
- Cân nhắc đến việc sử dụng máy tạo độ ẩm nếu thường xuyên ở trong môi trường máy lạnh.
- Nếu thấy có dấu hiệu ngứa ngáy ở vị trí nào trên cơ thể hãy chườm lạnh bôi kem dưỡng ẩm lên ngay để cải thiện. Biện pháp này cũng giúp hạn chế việc phải dùng thuốc Tây, tránh gây tác dụng phụ.
- Nên mặc quần áo thoáng mát, rộng rãi, chất liệu dễ thấm hút mồ hôi.
- Tuyệt đối không dùng tay cào gãi quá mạnh lên da nếu ngứa ngáy hay vùng dqa đã bị tổn thương.
- Xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt và vận động khoa học, lành mạnh tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
- Uống nhiều nước để duy trì khả năng dưỡng ẩm tự nhiên của làn da, hạn chế tình trạng mất nước.
Chàm khô là bệnh lý da liễu phổ biến, dễ mắc phải nhưng lại rất khó điều trị dứt điểm vĩnh viễn. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể nằm trong tầm kiểm soát của bạn nếu biết cách chăm sóc và điều trị. Không nên lơ là chủ quan trong điều trị, nên thăm khám tại bệnh càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời, giảm triệu chứng và phòng ngừa biến chứng.
Có thể bạn quan tâm
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!