Táo Bón

Táo bón là tình trạng phổ biến, hầu hết mọi người đều phải trải qua các triệu chứng này tại một thời điểm nhất định trong đời. Tình trạng này tuy không quá nghiêm trọng nhưng cần có biện pháp xử lý phù hợp để phòng ngừa rủi ro.

Táo bón là gì?

Táo bón đề cập đến tình trạng gặp khó khăn đại tiện với các biểu hiện đặc trưng như phân khô cứng, đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần. Tình trạng này có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Chẳng hạn như thức ăn di chuyển đến ruột chậm khiến đại tràng hấp thụ nhiều nước, phân trở nên khô cứng.

Táo Bón: Nguyên nhân, Biểu hiện, Cách điều trị - Phòng tránh
Táo bón đề cập đến tình trạng gặp khó khăn đại tiện với các biểu hiện như phân khô cứng, đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần

Bên cạnh đó, đôi khi tình trạng này còn liên quan đến hiện tượng tắc nghẽn bên trong ruột già. Nếu xảy ra do nguyên nhân này cần được chăm sóc y tế kịp thời để tránh phát sinh rủi ro.

Thực tế nhận thấy, táo bón cấp tính (táo bón không thường xuyên) là tình trạng thường gặp ở nhiều người. Tuy nhiên, ở người bị táo bón mãn tính có thể gây ra nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong một số trường hợp, bệnh lý ở thể mãn tính nếu không được chăm sóc đúng cách có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh trĩ, áp xe hậu môn và những biến chứng liên quan khác.

Do đó, khi nhận thấy các triệu chứng táo bón, người bệnh cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và xử lý đúng cách. Các phương pháp điều trị thường tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản, mức độ nghiêm trọng của tình trạng táo bón.

Nguyên nhân táo bón

Tình trạng táo bón xảy ra khi những chất thải hoặc phân di chuyển quá chậm qua hệ thống tiêu hóa, không thể được loại bỏ thông qua trực tràng. Điều này có thể khiến kết cấu phân khô cứng.

Dưới đây là một số nguyên nhân, yếu tố nguy cơ có thể gây ra bệnh lý:

1. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn

Thực tế nhận thấy, người thiếu hụt chất xơ trong chế độ ăn thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn so với người bình thường. Chất xơ có nhiệm vụ thúc đẩy nhu động ruột thường xuyên, nhất là khi bổ sung đủ nước.

Thiếu chất xơ trong chế độ ăn 
Người thiếu hụt chất xơ trong chế độ ăn thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn so với người bình thường

Trường hợp bị táo bón thường có chế độ ăn uống ít chất xơ như:

  • Các loại rau
  • Trái cây
  • Ngũ cốc
  • Các loại quả mọng
  • Các loại đậu

Các thực phẩm ít chất xơ, bao gồm:

  • Nhóm thực phẩm giàu chất béo như trứng, thịt, phô mai
  • Những thực phẩm chế biến qua nhiều công đoạn như bánh mì trắng
  • Thực ăn nhanh như khoai tây chiên, các loại đồ ăn chế biến sẵn

Chất xơ bao gồm chất xơ hòa tan và không hòa tan. Những chất xơ hòa tan có thể tan hoàn toàn trong nước, đồng thời tạo thành một chất gel mềm đi qua hệ thống tiêu hóa, từ đó giúp phân dễ dàng di chuyển qua ruột. Trong khi đó, chất xơ không hòa tan gần như giữ toàn bộ cấu trúc khi đi qua hệ thống tiêu hóa. Từ đó giúp làm tăng trọng lượng, kích thước phân, giúp dễ dàng đại tiện.

2. Không uống đủ nước

Uống đủ nước là một trong những biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ táo bón cũng như hỗ trợ các cơ quan trong cơ thể hoạt động tốt hơn. Những chất lỏng có thể hỗ trợ thức ăn di chuyển qua ruột nhanh hơn, đồng thời giúp phân đi qua trực tràng tốt hơn. Những chất lỏng tốt cho sức khỏe và hệ tiêu hóa nên bổ sung hàng ngày như nước ép trái cây, nước lọc, súp, canh,...

Trường hợp uống ít nước có thể dẫn đến mất nước và gây ra tình trạng táo bón. Ngoài ra, người thường xuyên sử dụng bia rượu, nước có gas, thức uống chứa caffeine có thể khiến tình trạng táo bón trở nên nặng nề hơn.

3. Thiếu các hoạt động thể chất

Ít vận động được xem là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng táo bón và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Một số nghiên cứu nhận thấy, ở người thường xuyên vận động, tập luyện ít bị táo bón hơn, nhất là ở người cao tuổi.

Thiếu các hoạt động thể chất 
Ít vận động được xem là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng táo bón và nhiều vấn đề sức khỏe khác

Tương tự, những người ngồi nhiều, dành nhiều thời gian trên giường cũng có thể gặp phải tình trạng này.

4. Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Bệnh lý cũng có thể khởi phát khi sử dụng một số loại thuốc như:

  • Thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline, imipramine)
  • Thuốc giảm đau gây nghiện opioid (codeine, oxycodone, hydromorphone)
  • Thuốc chống co giật (phenytoin, carbamazepine)
  • Thuốc chẹn kênh canxi thường được dùng để giảm nhịp tim, hạ huyết áp (diltiazem, nifedipine)
  • Thuốc kháng axit chứa nhôm (Amphojel, Basaljel)
  • Thuốc kháng axit chứa canxi như Tums
  • Thuốc lợi tiểu (hydrochlorothiazide, furosemide)
  • Thuốc bổ sung sắt thường được dùng ở người bị thiếu máu, sắt, phụ nữ mang thai

5. Hội chứng ruột kích thích

Người bị hội chứng ruột kích thích thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn so với người bình thường. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng táo bón dao động theo thời gian.

Ngoài táo bón, bệnh nhân còn có gặp một số triệu chứng như:

  • Tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng
  • Đầy hơi chướng bụng
  • Đau bụng
  • Căng thẳng thường xuyên
  • Thay đổi tần suất đại tiện cũng như tính chất của phân

6. Quá trình lão hóa tự nhiên

Số liệu thống kê nhận thấy, khoảng 40% người cao tuổi bị táo bón, trong đó có khoảng hơn 60% người cao tuổi. Có thể nhận thấy, khi cơ thể lão hóa, tỷ lệ mắc phải tình trạng này càng cao.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng táo bón ở người cao tuổi vẫn chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên các chuyên gia nhận thấy, khi cơ thể lão hóa sẽ cần nhiều thời gian để thức ăn đi qua hệ thống tiêu hóa. Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng ít vận động, tập luyện nên có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn so với người trẻ.

Quá trình lão hóa tự nhiên
Số liệu thống kê nhận thấy, khoảng 40% người cao tuổi bị táo bón, trong đó có khoảng hơn 60% người cao tuổi

Ngoài ra, bệnh lý cũng có thể xảy ra do tình trạng y tế, dùng thuốc điều trị bệnh, hấp thụ ít chất xơ cũng làm tăng nguy cơ gây khởi phát các triệu chứng bệnh lý.

7. Lạm dụng thuốc nhuận tràng

Thuốc nhuận tràng thường được dùng trong những trường hợp gặp khó khăn khi đại tiện. Thuốc có tác dụng cải thiện tình trạng táo bón, tuy nhiên việc dùng thuốc thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc và làm tăng nguy cơ bị táo bón nếu ngừng dùng thuốc.

Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc nhuận tràng còn dẫn đến một số rủi ro như:

  • Mất cân bằng điện giải
  • Mất nước
  • Tổn thương các cơ quan nội tạng

Ngoài ra, một số trường hợp nghiêm trọng có thể đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng của người bệnh. Do đó, nếu có ý định sử dụng thuốc nhuận tràng, bạn cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ tốt nhất.

8. Các vấn đề về trực tràng

Theo các chuyên gia, một số tình trạng ở trực tràng có thể gây cản trở, hạn chế sự di chuyển của phân, từ đó làm tăng nguy cơ phát sinh bệnh lý.

Những vấn đề về trực tràng có thể gây táo bón, bao gồm:

  • Thoát vị cơ
  • Khối u/ ung thư
  • Viêm túi thừa
  • Có mô sẹo bên trong trực tràng
  • Bệnh viêm ruột
  • Hẹp đại trực tràng

9. Các điều kiện y tế khác

Một số điều kiện y tế khác có thể làm tăng nguy cơ phát sinh hoặc khiến các triệu chứng bệnh lý tiến triển nặng nề hơn. Cụ thể:

  • Bệnh đa xơ, đột quỵ, bệnh parkinson, tắc ruột mãn tính, chấn thương tủy sống
  • Tắc ruột là tình trạng xảy ra khi xuất hiện khối u chặn/ chèn ép một phần của hệ thống tiêu hóa
  • Những tình trạng liên quan đến chất điện giải, nội tiết tố, chức năng thận như nhiễm độc đường tiết niệu, suy giáp, viêm đường tiểu, tăng calci huyết
  • Bệnh celiac, viêm ruột và các tình trạng viêm nhiễm đường tiêu hóa khác
  • Các phương pháp điều trị ung thư như thuốc giảm đau opioid, hóa trị

Triệu chứng táo bón

Có thể nhận thấy, thời gian và tần suất đại tiện ở mỗi người không giống nhau, tuy nhiên tình trạng táo bón xảy ra khi đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần. Nếu tình trạng này kéo dài trong vài tuần là táo bón mãn tính.

Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp của bệnh lý:

  • Đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần
  • Phân khô cứng, vón cục
  • Đau hậu môn hoặc căng thẳng đi đại tiện
  • Cảm giác căng cứng bụng, đầy hơi, chướng bụng, ngay cả sau khi đi ngoài
  • Có cảm giác tắc nghẽn ở trực tràng, phân không thể ra khỏi hậu môn
  • Đôi khi cần dùng tay ấn bụng hoặc dùng ngón tay để đẩy phân ra ngoài.

Ngoài ra, trong một số trường hợp có thể gặp phải một số triệu chứng khác như:

  • Đầy hơi, chướng bụng
  • Đau, chuột rút ở bụng
  • Chán ăn
  • Buồn nôn

Thuốc Điều Trị Táo Bón

Dưới đây là 10 loại thuốc thường được dùng trong điều trị táo bón:

  • Thuốc trị táo bón Ausagel 250mg: sử dụng ngắn hạn với liều lượng là 1 viên 250mg/ ngày.
  • Thuốc Psyllium trị táo bón: Dạng viên nang: Uống từ 5 – 6 viên x 1 -3 lần/ngày. Dạng gói: Uống từ 1 – 2 gói x 1 – 3 lần/ ngày. Dạng bột: Dùng 1 – 2 muỗng tròn x 1 – 3 lần/ ngày.
  • Thuốc Bisacodyl: Liều dùng thuốc dạng uống cho người lớn bị táo bón là 1 – 2 viên/ ngày, trẻ nhỏ từ 4 – 10 tuổi là 1 viên/ ngày. Nếu sử dụng thuốc ở dạng đặt, liều dùng là 1 viên/ ngày.
  • Thuốc Monobasic natri phosphat: Tuỳ thuộc vào nguyên nhân khởi phát, mức độ triệu chứng, đối tượng và độ tuổi, bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng và tần suất dùng thuốc phù hợp.
  • Thuốc Forlax trị táo bón: thuốc dạng bột. Mỗi ngày uống từ 1 – 2 gói vào buổi sáng bằng nước đun sôi để nguội. Ngưng dùng thuốc khi tình trạng táo bón được khắc phục.
  • Thuốc Normacol: Liều dùng của người trưởng thành là 1-2 gói/ lần, 1-2 lần mỗi ngày. Còn liều dùng cho trẻ từ 6 tuổi bằng 1/2 liều của người lớn.
  • Sorbitol: người lớn uống 1 gói/ngày trước bữa ăn sáng. Liều dùng của trẻ em bằng 1/2 liều dùng của người lớn.
  • Thuốc trị táo bón Macrogol: người lớn 1 gói/ lần x 3 lần/ ngày, trẻ em dưới 12 tuổi không được dùng. Không dùng thuốc Macrogol quá 2 tuần trừ khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
  • Thuốc Glycerol: phát huy tác dụng sau 15 – 30 phút sử dụng. Liều dùng là 1 viên đặt/ lần trong 1 tuần.
  • Thuốc điều trị táo bón Colace: có thể dùng được cho trẻ em trên 3 tuổi và người trưởng thành. Tùy theo đối tượng mắc bệnh, liều dùng sẽ khác nhau.

Táo Bón Nên Ăn Gì, Kiêng Ăn Gì

Người bị táo bón nên ăn những thực phẩm giàu chất xơ, nước, và dễ tiêu hóa như rau xanh, trái cây, và nước lọc. Dưới đây là một số thực phẩm được khuyến khích bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày:

  • Quả táo: Chứa chất xơ, pectin, giúp làm mềm phân và hỗ trợ quá trình điều trị táo bón.
  • Quả kiwi: Nhuận tràng, đầy đủ chất xơ, và cung cấp nhiều dưỡng chất khác như kẽm, magie, và các loại vitamin.
  • Các loại đậu (lăng, xanh, đỏ, đen): Đậu chứa chất xơ, protein, vitamin, và chất chống oxy hóa, giúp kích thích nhu động ruột.
  • Bông cải xanh: Chứa sulforaphane giúp bảo vệ niêm mạc đường ruột và cải thiện hoạt động tiêu hóa.
  • Dầu hạt lanh và dầu ô liu: Làm mềm phân, nhuận tràng, và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng có lợi.
  • Các loại hạt (hạnh nhân, hạt lanh, óc chó): Chứa chất xơ và chất béo có lợi, giúp kích thích nhu động ruột.
  • Khoai lang: Thực phẩm nhuận tràng, giàu chất xơ và nhiều dưỡng chất khác.
  • Bí đỏ: Giúp cải thiện tình trạng táo bón và cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể.
  • Quả mâm xôi, dâu tây, việt quất: Chứa chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp kiểm soát tình trạng táo bón.
  • Ngũ cốc nguyên hạt: Cung cấp chất xơ, giúp nhuận tràng và cải thiện hoạt động tiêu hóa.
  • Mận sấy khô: Chứa chất xơ và sorbitol giúp kích thích nhu động ruột.
  • Bông atiso: Có thành phần prebiotic giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
  • Trái cây họ cam quýt: Giàu chất xơ và vitamin, giúp kiểm soát tình trạng táo bón.
  • Rau diếp xoăn: Chứa chất xơ và inulin giúp kích thích nhu động ruột và hỗ trợ lợi khuẩn.
  • Sữa chua: Là nguồn lợi khuẩn giúp ổn định sức khỏe của đại tràng và đường ruột, giảm triệu chứng táo bón.

Tình trạng táo bón đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đối với chế độ ăn uống. Dưới đây là một số biện pháp kiêng cử và hạn chế thực phẩm để giúp cải thiện và ngăn chặn tình trạng này:

Nhóm thực phẩm chứa gluten:

  • Kiêng cử các thực phẩm chứa gluten như lúa mì, lúa mạch, triticale và spenta.
  • Gluten có thể làm tăng nghiêm trọng tình trạng táo bón, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh celiac.

Thức uống chứa cồn:

  • Hạn chế thức uống chứa cồn như bia và rượu.
  • Các thức uống này có thể gây mất nước và tăng khả năng tạo ra táo bón.

Ngũ cốc chế biến và thực phẩm ít chất xơ:

  • Hạn chế ăn ngũ cốc chế biến và thực phẩm ít chất xơ như gạo trắng, mì trắng, và bánh mì trắng.
  • Thay vào đó, ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt để cung cấp chất xơ và dưỡng chất.
  • Quả hồng: Tránh ăn quá nhiều quả hồng vì chúng có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và gây nặng thêm tình trạng táo bón.

Thịt đỏ:

  • Giảm lượng thịt đỏ và thay thế bằng các nguồn protein khác như đậu Hà Lan, đậu lăng.
  • Thịt đỏ ít chất xơ và chứa nhiều chất béo, có thể gây khó khăn trong quá trình tiêu hóa.

Thực phẩm nhanh và đồ chiên rán:

  • Hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh, đồ chiên rán vì chúng thường có ít chất xơ và nhiều chất béo.
  • Các loại thực phẩm này có thể làm tăng nguy cơ táo bón.

Sữa và chế phẩm từ sữa:

  • Nếu cảm thấy nhạy cảm với sữa, hạn chế sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa.
  • Trong trường hợp trẻ em, có thể thử loại bỏ sữa và xem xét cải thiện tình trạng táo bón.

Táo bón có nguy hiểm không?

Đa số các trường hợp táo bón thường không quá nghiêm trọng và có thể cải thiện thông qua các biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề nghiêm trọng như tổn thương ở hệ thống tiêu hóa hoặc ung thư trực tràng cần được điều trị y tế nhanh chóng.

Táo bón có nguy hiểm không? 
Bệnh lý nếu không được kiểm soát tốt có thể làm tăng nguy cơ bị trĩ

Bên cạnh đó, táo bón mãn tính nếu không được can thiệp sớm và chăm sóc đúng cách có thể gây ra một số rủi ro như:

  • Sưng tĩnh mạch hậu môn: Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ. Căng thẳng khi đi ngoài có thể gây sưng, đau và viêm các tĩnh mạch bên trong và xung quanh hậu môn. Từ đó có thể gây ra bệnh trĩ.
  • Rách da hậu môn: Rách da hậu môn có thể gây nứt hậu môn. Thông thường, phân khô cứng, lớn có thể gây ra những vết rách li ti ở hậu môn, dẫn đến đau rát, khó chịu.
  • Không thể đưa phân ra khỏi hậu môn: Táo bón gây tích tụ phân ở hậu môn, nhất là tình trạng táo bón mãn tính. Điều này có thể khiến phân bị kẹt trong ruột, dẫn đến tắc ruột.
  • Sa trực tràng: Căng thẳng khi đi ngoài có thể khiến một phần của trực tràng bị nhô, căng và lồi ra khỏi hậu môn.

Các biện pháp phòng ngừa táo bón

Tình trạng táo bón có thể gặp ở nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau. Các triệu chứng bệnh lý có thể kiểm soát tốt thông qua các biện pháp chăm sóc tại nhà và điều trị y tế trong trường hợp cần thiết. Mặc dù có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng tình trạng này có thể phòng ngừa tốt.

Các biện pháp phòng ngừa táo bón 
Bổ sung từ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ hoạt động tiêu hóa diễn ra tốt hơn

Dưới đây là một số biện pháp giúp phòng ngừa tình trạng táo bón:

  • Bổ sung từ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ hoạt động tiêu hóa diễn ra tốt hơn.
  • Hạn chế sử dụng bia rượu, cà phê, trà đặc, các thức uống chứa cồn, nước có gas để tránh tình trạng mất nước.
  • Bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ vào chế độ ăn hàng ngày như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc nguyên cám, mận khô,... Bên cạnh đó, hạn chế các loại thực phẩm ít chất xơ như sữa, phô mai, thịt đỏ và các loại thực phẩm chế biến sẵn.
  • Mỗi tuần nên dành ít nhất 3 - 4 buổi để tập luyện thể dục để cải thiện sức khỏe và phòng ngừa tình trạng táo bón.
  • Đi đại tiện ngay khi có nhu cầu. Bởi việc trì hoãn càng lâu, phân càng khô, cứng và gặp khó khăn khi ra khỏi hậu môn.
  • Dùng thuốc nhuận tràng theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc theo thông tin từ nhà sản xuất trong thời gian ngắn. Tránh tình trạng lạm dụng thuốc nhuận tràng vì có thể khiến tình trạng bệnh lý trở nên nặng nề hơn.
  • Bạn có thể cân nhắc bổ sung men vi sinh vào chế độ dinh dưỡng để cải thiện và phòng ngừa tình trạng táo bón.

Hầu hết các trường hợp bị táo bón không quá nghiêm trọng và có thể được khắc phục thông qua các biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài và đi kèm một số biểu hiện bất thường khác, bạn cần nhanh chóng đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Gọi ngay

0983845445

Tin mới

Địa chỉ DUY NHẤT chữa mỡ máu CAM KẾT HIỆU QUẢ BẰNG VĂN BẢN

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc Dân Tộc là địa chỉ DUY NHẤT...

Huyết Mạch Khang – Sản phẩm hỗ trợ giảm mỡ máu ƯU VIỆT nhờ bảng thành phần độc đáo

Với thành phần 100% thảo dược với đặc tính hoạt huyết mạnh, dễ dàng phá...

Dự Án Bảo Vệ Tim Mạch Việt Nam Tuyên Truyền Sức Khỏe Cho Phụ Nữ Hải Dương Về Rối Loạn Mỡ Máu

Nằm trong chuỗi các hoạt động của dự án Bảo vệ Tim mạch Việt Nam...