Á Sừng Ở Trẻ Em: Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa Bệnh Tốt Nhất

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – Tradimec

Bệnh á sừng ở trẻ em là bệnh lý da liễu mạn tính ở trẻ với các triệu chứng đặc trưng như khô da, nứt nẻ, bong tróc, đau rát khó chịu… Bệnh gây ra nhiều sự khó chịu, sẹo thâm gây mất thẩm mỹ cho làn da của trẻ, thậm chí gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng da, nhiễm trùng máu, biếng ăn, suy dinh dưỡng…

Bệnh á sừng ở trẻ em là gì?

Bệnh á sừng có tên tiếng Anh là Dermatitis plantaris sicca. Đây là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng da khô ráp, ngứa náy, nứt nẻ, dày da, chảy máu… gây ra nhiều sự khó chịu, đau đớn. Tình trạng này còn được gọi là tình trạng chàm hóa, dày sừng, một trong những biểu hiện của bệnh viêm da cơ địa.

Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, trong đó phổ biến nhất là ở trẻ sơ sinh dưới 3 thán tuổi và trẻ em từ 2 tuổi trở lên cho đến khi dậy thì. Á sừng ở trẻ em là bệnh lý da liễu có tính chất mạn tính, kéo dài và dai dẳng, thường xuyên tái phát.

Đây là căn bệnh dễ mắc nhưng lại rất khó chữa trị khỏi dứt điểm. Theo thống kê của các chuyên gia, có khoảng 50% trẻ em sẽ khỏi bệnh hẳn nếu được chăm sóc và điều trị tích cực ngay khi triệu chứng vừa khởi phát. Ngược lại, cũng có 50% số trẻ còn lại mắc bệnh dai dẳng, tái phát liên tục và theo trẻ đến khi trưởng thành, thậm chí là đeo bám dai dẳng cả đời.

Dấu hiệu nhận biết bệnh á sừng ở trẻ em

Bệnh á sừng ở trẻ em ở từng giai đoạn độ tuổi sẽ gây ra những triệu chứng khác nhau. Điển hình như sau:

Triệu chứng ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị á sừng thường được biểu hiện với một số triệu chứng sau:

Xuất hiện các vết chàm xấu trên da, nhất là da đầu và da tay kèm theo triệu chứng da nứt nẻ, chảy máu. Triệu chứng này thường bùng phát chủ yếu vào mùa đông do thời tiết hanh khô.
Khi thời tiết nóng bức khiến da bí bách, ngứa ngáy, ửng đỏ, nổi mụn nước…
Trẻ khó chịu, quấy khóc, biếng ăn, khó ngủ. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách thì những bé bị bệnh á sừng thường chậm phát triển hơn những trẻ bình thường.

Triệu chứng ở trẻ trên 1 tuổi

Đối với trẻ trên 1 tuổi bị á sừng thường sẽ có những triệu chứng bệnh rõ rệt hơn. Đặc trưng với một số triệu chứng như:

Vùng da á sừng bị khô xuất hiện từng mảng bong tróc trắng đục.
Những triệu chứng á sừng ở trẻ thường xuất hiện ở một vài vị trí như gót chân, ngón chân, ngón tay…khiến trẻ khó chịu.
Xuất hiện các đốm mụn nước, mẩn đỏ ngứa ngáy… nếu chà xát quá mạnh hay gãi ngứa có thể gây ra những tổn thương nặng nề như mưng mủ, rỉ máu.
Những đốm mụn nước sau khi vỡ ra gây ngứa ngáy khó chịu và tạo thành những vết thâm đen, sần sùi.
Đối với trẻ trên 2 tuổi bị á sừng có thể gây tình trạng nứt gót chân do bệnh á sừng gây ra. Từ vết thương này có thể lan rộng ra những vùng da bình thường khác.

Nguyên nhân gây bệnh á sừng ở trẻ em

Có rất nhiều nguyên nhân cùng các yếu tố nguy cơ tác động gây bệnh á sừng ở trẻ em, có thể kể đến một số lý do như:

Do trẻ mang giày quá chật, dẫn đến việc chuyển động ma sát lặp đi lặp lại thường xuyên của bàn chân bên trong giày.
Trẻ thường xuyên đi chân trần trên bề mặt khô nhám hay thảm có chất liệu polyester khiến da bị khô, vảy da bị tích tĩnh điện khởi phát triệu chứng bệnh.
Trẻ mang giày quá kín, khiến da không được thông thoáng kèm theo vệ sinh kém dễ gây ra vi khuẩn, nấm mốc, khởi phát các triệu chứng bệnh.
Làn da của trẻ tiếp xúc với các loại hóa chất độc hại, chất tẩy rửa, dầu gội, sữa tắm, bột giặt… có chứa thành phần kích ứng, acid gây dị ứng da cũng là một trong những nguyên nhân gây ra á sừng ở trẻ em.
Vệ sinh chân tay không sạch sẽ tại các vị trí như nếp gấp ngón tay, ngón chân, cổ tay… có thể khởi phát các ổ vi khuẩn, ký sinh trùng cũng có thể gây ra bệnh á sừng.
Việc cơ thể thiếu hụt các dưỡng chất như vitamin A, B, E, D… cùng các khoáng chất cần thiết cho da vô tình làm ức chế sự phát triển của làn da, tăng nguy cơ bị á sừng.
Thời tiết thay đổi đột ngột, nóng lạnh thất thường và thường xuyên ẩm ướt chính là những yếu tố nguy cơ thuận lợi làm khởi phát các triệu chứng bệnh.

Ngoài những yếu tố vừa kể trên, có nhiều trường hợp á sừng ở trẻ em được đánh giá có liên quan đến yếu tố di truyền và cơ địa mẫn cảm. Tức là những ông bố bà mẹ có tiền sử mắc bệnh á sừng thì tỷ lệ đứa trẻ sinh ra mang gen bệnh lên đến 50%. Bên cạnh đó, trẻ có sức đề kháng yếu ớt, dễ dị ứng với các tác nhân như bụi bẩn, phấn hoa, lông chó mèo, nấm mốc… cũng rất dễ khởi phát triệu chứng bệnh.

Phương pháp chữa á sừng ở trẻ em hiệu quả

Cũng tương tự như bệnh á sừng ở người lớn, á sừng ở trẻ em cũng có rất nhiều cách chữa. Tùy vào từng độ tuổi, mức độ bệnh nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị khác nhau. Theo lời khuyên của các chuyên gia, nguyên tắc chữa bệnh á sừng ở trẻ em chủ yếu nhằm xử lý cải thiện các triệu chứng trên bề mặt da, từ đó phục hồi những tổn thương á sừng.

Các chuyên gia cho biết, quá trình điều trị á sừng ở trẻ em thường khá vất vả và mất nhiều thời gian hơn, nhất là đối với trẻ sơ sinh. Hiện nay, có 3 phương pháp chữa bệnh á sừng cho trẻ phổ biến như:

1. Áp dụng các mẹo dân gian điều trị tại nhà

Việc sử dụng các loại thảo dược tự nhiên để chữa bệnh á sừng là biện pháp được khuyến khích thực hiện trong trường hợp các triệu chứng bệnh của trẻ vừa bùng phát, không quá nghiêm trọng. Ưu điểm của những loại dược liệu này là an toàn, lành tính và hiệu quả, hạn chế tối đa việc sử dụng quá nhiều thuốc Tây cho trẻ còn nhỏ.

Một số mẹo được sử dụng phổ biến như:

Lá lốt: Bố mẹ sử dụng vài lá lốt tươi, rửa sạch và nấu sôi lên. Lọc lấy nước lá đợi cho nguội bớt rồi dùng tăm bông thấm nước thoa đều lên vùng da bị á sừng của trẻ.
Lá trầu không: Cũng tương tự như lá lốt, là trầu không có chứa nhiều dược chất kháng khuẩn, chống viêm tự nhiên. Dùng vài lá trầu không rửa sạch, ngâm vào thau nước muối loãng khoảng 15 phút. Sau đó, cho lá trầu không vào nồi nước sôi nấu khoảng 20 phút. Đổ nước lá ra thau, đợi cho nguội bớt thì dùng khăn xô thấm nước và lau lên vùng da bị á sừng của trẻ.
Lá chè xanh: Thực hiện các bước như nấu nước lá lốt và lá trầu không để tắm hoặc lau người cho trẻ. Lá chè xanh có khả năng chống oxy hóa, tiêu viêm, giảm sưng… hiệu quả.
Cây vòi voi: Trong cây vòi voi có chứa nhiều hoạt chất như Alacaloid có khả năng cải thiện triệu chứng ngứa ngáy, chống viêm, kháng khuẩn, từ đó hỗ trợ điều trị á sừng, vảy nến… hiệu quả. Dùng một nắm lá vòi voi rửa sạch, giã nhuyễn cùng một ít muối và dùng hỗn hợp này đắp lên vùng da bị tổn thương, quấn băng gạc lại để qua đêm rồi rửa lại bằng nước sạch là được.

Lưu ý: Những mẹo dân gian vừa kể trên dùng để chữa á sừng ở trẻ em chỉ áp dụng cho trẻ mắc bệnh mức độ nhẹ. Nếu thực hiện quá lâu mà không hiệu quả nên ngưng sử dụng, không nên quá lạm dụng vì có thể gây kích ứng, bội nhiễm da. Thay vào đó nên chủ động thăm khám tại bệnh viện để được can thiệp điều trị theo bác sĩ chuyên khoa.

2. Chữa á sừng ở trẻ em bằng thuốc Tây

Đối với trẻ em bị á sừng có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng một số loại thuốc như thuốc dạng bôi, thuốc uống và kem dưỡng ẩm. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể trạng yếu, sức đề kháng suy giảm nên liều dùng của thuốc có thể khác hơn so với người lớn.

Dùng các loại thuốc Tây y thường được chỉ định trong trường hợp trẻ bị á sừng nặng, triệu chứng phức tạp, khó chữa:

Các loại thuốc bôi

Hiện nay, một số loại thuốc bôi được dùng để chữa á sừng ở trẻ em phổ biến như:

Tacrolimus
Thuốc bôi Corticoid bôi tại chỗ có chứa thành phần Hydrocortisone 1%
Acid Salicylic
Clobetasone butyrate
Thuốc mỡ chống nấm
…

Lưu ý: Liều dùng thuốc bôi chữa á sừng ở trẻ em tốt nhất là 1 – 2 lần/ ngày, kiên trì sử dụng khoảng 1 tháng. Trong quá trình điều trị bằng thuốc cần phải tuân thủ liều lượng để tránh gây tác dụng phụ vì da trẻ em rất mỏng, hoạt chất trong thuốc dễ dàng thẩm thấu vào trong nội tạng làm suy giảm sức khỏe, gây nhờn thuốc… Tùy vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp.

Nhóm thuốc uống chữa á sừng cho trẻ

Thuốc uống chữa á sừng chỉ được chỉ định cho những trẻ lớn và mắc bệnh nặng, phải sử dụng kết hợp với thuốc bôi để tăng khả năng điều trị triệu chứng khó chịu trên bề mặt da. Tùy thuộc vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ, cân nặng của trẻ ở thời điểm hiện tại mà liều dùng của thuốc sẽ khác nhau.

Một số loại thuốc uống chữa á sừng ở trẻ em phổ biến như thuốc chống nấm, chống viêm, thuốc kháng sinh, thuốc chống dị ứng, thuốc chứa corticoid, các loại vitamin dạng uống…

Kem dưỡng ẩm

Các chuyên gia da liễu khuyến khích sử dụng kem dưỡng ẩm hằng ngày cho trẻ. Vì kem dưỡng ẩm không chỉ giúp da trẻ mềm mại, cân bằng độ ẩm mà còn giúp làm dịu, làm mát da rất tốt. Dùng kem dưỡng ẩm trong thời điểm trẻ bị á sừng còn giúp giảm ngứa ngáy, giảm bớt sự khó chịu cho làn da của trẻ.

Khuyến khích sử dụng một số sản phẩm kem dưỡng ẩm có chứa thành phần Petrolatum, Ure và Dimethicone vì đem lại hiệu quả cao. Tần suất sử dụng kem dưỡng ẩm cho trẻ là khoảng 4 – 5 tiếng/ lần và bôi trực tiếp lên da của trẻ. Thời điểm tốt nhất để bôi kem dưỡng ẩm là sau khi tắm xong và trước khi đi ngủ.

Lưu ý: Sử dụng các loại thuốc chữa á sừng ở trẻ em rất hiệu quả, tuy nhiên lại tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần chú ý tuân thủ sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng thuốc quá mức. Nếu trong quá trình sử dụng có bất kỳ triệu chứng bất thường nào nên ngưng sử dụng và được bác sĩ tư vấn phương án điều trị phù hợp.

3. Điều trị á sừng ở trẻ em bằng các bài thuốc Đông y

Theo ghi chép trong Đông y, những người mắc bệnh á sừng khởi phát do nhiễm phong hàn, phong nhiệt gây nóng trong người. Nguyên tắc chữa trị á sừng bằng phương pháp này là diệt sâu tận gốc căn nguyên gây bệnh cộng với việc cải thiện các triệu chứng khó chịu trên làn da.

Sau khi thuốc phát huy tác dụng, các triệu chứng được giải quyết và khôi phục các triệu chứng khó chịu vốn có trên làn da. Ưu điểm của phương pháp này là hiệu quả, an toàn, lành tính, duy trì hiệu quả càng lâu càng tốt và giảm thiểu tối đa nguy cơ tái phát bệnh.

Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là phải áp dụng trong thời gian dài mới hiệu quả vì công dụng chữa bệnh của các vị thuốc Đông y thường đến chậm hơn so với các loại thuốc dân dược.

Một số bài thuốc Đông y chữa á sừng ở trẻ em phổ biến như:

Bài thuốc số 1: Chuẩn bị đầy đủ các loại dược liệu như lá trầu không, bồ công anh, kim ngân hoa, tang bạch bì mỗi loại 12g. Bài thuốc này có thể được bào chế dưới dạng thuốc bôi, thuốc uống và thuốc ngâm rửa. Đối với bài thuốc bôi, ngâm rửa cho trẻ giúp cải thiện các triệu chứng bên ngoài da, giảm ngứa ngáy. Còn bài thuốc uống giúp hỗ trợ tăng cường giải độc, phục hồi chức năng gan, thận.
Bài thuốc số 2: Dùng các dược liệu gồm ké đầu ngựa, huyền sâm, hỏa ma nhân và sinh địa. Bài thuốc này chỉ phù hợp với trẻ lớn, nếu kiên trì áp dụng trong vòng 1 tháng sẽ nhanh chóng đạt được hiệu quả rõ rệt từng ngày.

Lưu ý: Phương pháp chữa á sừng ở trẻ em bằng các bài thuốc Đông y được đánh giá cao về hiệu quả, an toàn và lành tính vì sử dụng các loại thảo dược tự nhiên, vị thuốc sạch, tự nhiên. Bố mẹ nên tìm đến những địa chỉ khám chữa bệnh uy tín, bệnh viện y học cổ truyền lớn để đảm bảo quá sử dụng thuốc hiệu quả, an toàn.

Một số lưu ý trong điều trị bệnh á sừng ở trẻ em

Quá trình điều trị bất kỳ căn bệnh nào ở trẻ em cũng đều phụ thuộc phần lớn vào bố mẹ. Vì trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vẫn chưa ý thức đủ về những ảnh hưởng của bệnh cũng như cách chủ động chăm sóc điều trị bảo vệ da.

Để đạt được hiệu quả nhất định, bố mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau:

Bố mẹ nên hết sức cân nhắc về việc sử dụng các sản phẩm vệ sinh, làm sạch da như xà phòng, sữa tắm, sữa rửa mặt… có chiết xuất từ thiên nhiên, không chứa acid, hương liệu, tốt nhất nên chọn sản phẩm có tính kiềm thấp để duy trì sức đề kháng bảo vệ làn da của trẻ.
Chú ý chọn lựa kem dưỡng ẩm dịu nhẹ phù hợp với làn da của trẻ bị á sừng.
Khi tắm cho trẻ nên ưu tiên dùng nước ấm vệ sinh, tắm rửa hằng ngày cho trẻ. Không nên tắm cho trẻ bằng nước quá nóng hay quá lạnh vì rất dễ làm khô da.
Tuyệt đối không dùng nước muối để ngâm da vì nước muối sẽ gây khô da, khiến da mất nước nghiêm trọng và thúc đẩy những tổn thương á sừng trên da ngày càng nặng hơn.
Quan sát trẻ thật kỹ, không cho trẻ dùng tay để cào gãi hay bóc từng mảng da khô ra để phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng, tổn thương nặng và khó chữa trị.
Cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, chất liệu thấm hút mồ hôi để giữ cho làn da của trẻ sạch sẽ, không bị ẩm dính, ức chế sự hình thành của các ổ khuẩn gây bệnh.
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, ưu tiên các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin khoáng chất tốt cho làn da như vitamin A, E, B, C, chất xơ, omega – 3… Đây đều là những loại thực phẩm có khả năng nâng cao sức đề kháng, cải thiện hệ miễn dịch, từ đó đẩy lùi các triệu chứng bệnh á sừng cùng nhiều bệnh lý da liễu khác.
Cho trẻ uống nhiều nước, bổ sung đủ nước sẽ hỗ trợ quá trình đào thải chất độc hại trong cơ thể và duy trì sự cân bằng độ ẩm độ pH cho làn da.
Tránh cho trẻ hoạt động thể chất quá mức, đặc biệt là dưới ánh nắng mặt trời vì có thể kích thích tăng tiết mồ hôi, tác động tiêu cực đến làn da, thúc đẩy quá trình làm lành vết thương.
Cho trẻ mang giày vừa với chân, chất liệu dễ thấm hút, thoáng mát, nếu có sử dụng tất chân thì phải thường xuyên thay đổi và giặt giũ.

Bệnh á sừng ở trẻ em là bệnh lý da liễu phổ biến, dễ gặp phải nhưng lại rất khó điều trị dứt điểm. Căn bệnh này khá lành tính, không quá nguy hiểm và có thể điều trị khỏi nhanh chóng, nếu bố mẹ biết cách chăm sóc còn có thể phòng ngừa tái phát bệnh hiệu quả cho trẻ. Vì vậy, ngay khi phát hiện các triệu chứng bệnh ban đầu, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán và tư vấn phương án điều trị phù hợp.

Cập nhật lúc 12:03 - 25/05/2023